از: حبیب ماکو (Habib Maku)

آقای شاملی عزیز، شما در تعریف اصطلاح و نام "آذربایجان" (بتکرار) میفرمایید ؛ "آذربایجان نام جغرافیای ماست... که وطنِ ساکنین آن جغرافیاست. شما با این تعریف ناقص ، در ذهن خواننده‌های خود این تصور غلط را بوجود میاورید که، گویا "آذربایجان" فقط نامی‌ جغرافیایی ‌ست و بس. سپس چنین تبلیغ می‌کنید که چون آذربایجان چون یک هویت جغرافیایی ‌ست، پس نمیتواند هویت ملی‌ و اتنیکی تلقی شود، حیرت انگیزتر زمانی‌ است که شما به تعریف اصطلاحِ "تورک" می‌پردازید ‌ ‌ در تعریف اصطلاح "تورک" مینویسید؛ تورک نام ماست، نام خلق ماست، نام ملت ما‌ست، نام هویت ملی‌ و اتنیکی ماست، و نام زبان ماست!!!

این تعریف و تصور شماست و طبیعی ‌ست که با چنین تصور ناقصی، نمی‌توان به نتایج درستی‌ رسید. بنده با اجازه شما قبل از اینکه به معنا و مفهوم حقیقی "آذربایجان برسم، میخواهم چند جمله در باره اصطلاح "تورک" بگویم.. ما آذربایجانی‌ها علیرغم اینکه عنصر "تورک" را در ذات خود و در زبان خود میپرورانیم، ولی‌ به هزار و یک دلیل آشکار و نهان نمیتوانیم آذربایجان را در کلمه "تورک" خلاصه کنیم. نخست به این دلیل‌ که،"تورک"، نامِ مشترک ده‌ها ملت و قوم مختلف است که از سیبری تا اوروپا پراکنده اند . و آذربایجان فقط قسمت کوچکی از جهان تورکی را تشکیل میدهد به همین دلیل هم، جزٔ را کلّ نامیدن نادرست بوده و باعث اغتشاش فکری در مخاطب میشود.

ثانیا، به این دلیل ساده که، چون ما آذربایجانی‌ها در کنار هویّت تورکی خود، دارای هویت‌های دیگری نیز هستیم که مختص به خودمان است و دیگر ملل تورک آنها را دارا نیستند، ( مانند شیعه مذهب بودن، جغرافیای مخصوص و بنام خود داشتن، و یا پس از برقراری امپراتوری صفوی هویتی ایرانی‌ نیز داشتن و...). همانطور که می‌بینید آذربایجان، علیرغم اینکه عنصر "تورک" را در ذات خود و در زبان خود میپروراند، ولی‌ نمیتواند این نام (تورک) را برای خود مصادره کند. چرا که نه همه تورک‌های دنیا آذربایجانی هستند و نه همه هویت‌های آذربایجان تورکیست. "تورکی" یکی‌ از هویت‌های ماست ولی‌ ‌ هویت مادرِ ما آذربایجانی‌ها نیست. - (primary Identity) هویت مادرِ ما آذربایجانی‌ها هویت "آذربایجان"یست که هم عنصر تورک را و هم بقیهِ هویت‌هایِ ما را در خود جمع و خلاصه کرده است.

و اما در باره هویت ملی‌ و اتنیکی آذربایجان . برای درک صحیح و راحت مسالهِ "آذربایجان " شاید بهتر این باشد که "آذربایجان را فراموش کنیم، در نظر بگیریم که در گوشه یی از آسیا یا آفریقا یک واحد چند ده میلیونی زندگی‌ میکنند که زبان و شیوه گفتاری مخصوص به خود را دارند. در نتیجهِٔ این زبانِ واحد بسیاری از دیگر هویت‌های آن نیز رنگ و بوی مخصوص به خود گرفته است ( مثلا ادبیات، فولکلور، ...) و در عین حال صاحب و ساکن جغرافیا یی هستند که نام آنها را دارد. و "موسیقی" و آداب و رسوم مخصوص به خود را دارند و در عین‌حال از نظر اعتقادت دینی و مذهبی‌ هم فرقی بین آنها نیست.

دیگر اینکه این گروه چند میلیونی اسم واحدی هم دارند که هم خودشان- خودشان را و هم دیگران (تمام دنیا)آنها را به این اسم" میشناسند، لازم به ذکر است که این گروه چند ده میلیونی طبق قرارداد‌های میان دو امپراتوری به دو نیمه سیاسی تقسیم شده، که در قسمت شمالی آن از سال ۱۹۱۸ تاکنون جمهوری‌های مختلفی برپا شده که همگی‌ بدون استثنا به این اسم نامید شده اند.

در قسمت جنوبی آن نیز حداقل از نظر اداری و انتظامی همیشه از طرف دوست و دشمن به همین نام شناخته شده است و چند صباحی نیز دولت ملی‌ خود را با همان نام برپا داشته اند. حال سوال این است که علیرغم تمام این شواهد عینی این گروه ده‌ها میلیونی چگونه میتواند (همانندِ گرجستان، ارمنستان، کوردستان، یا تورکمنستان) ملت نامیده نشود؟ و سوالی که شما باید به آن جواب بدهید این است که، این گروه میلیونی برای رسیدن به مرحلهِ ملت شوندگی چه چیزی را کم دارد؟ متاسفانه شما تاکنون از بر شمردن دلایل خود به نوعی طفره رفته اید و این سوال اساسی‌ همچنان از طرف شما بی‌جواب مانده است با تشکر از اینکه بر خلاف بسیاری از مدئیون افکار و نظرات خود را شجاعانه مطرح کرده و زمینه این نوع بحث‌های لازم را مهیا میسازید