جناب اقای آتاسی؛ من سوال مشخصی پرسیدم. پاسخ جنابعالی برای من چندان مشخص نیست و من چیزی از آن دستگیرم نشد. شما تصور می کنید آذربایجان به کلی از بقیه ایران منفک بوده و سیر تکاملی جداگانه پیموده است. در حالی که من چنین برداشتی از تاریخ ندارم.شما زبان فارسی برای بقیه ایران را هم متاخر می دانید. بهتر است ابتدا تکلیف دو شاعر مورد بحث مرا مشخص بعدا به سراغ بقیه برویم. برای من روشن کنید چرا دو شاعر معتبر را که ترک و اهل سرزمین های ترک نشین می دانید اشعارشان را به فارسی سروده اند. شما که می گویید آذربایجان نسبتی با زبان فارسی ندارد، چرا شاعر ملی اش(نظامی) به زبان فارسی سخن گفته و حتی یک بیت به زبان ترکی نسروده است. لطفا پیش از هر سخنی در مورد این سوال کمی توضیح دهید.

آلپر آتاسی

آقای محترم، من فکر می کنم جوابم به سوال شما کاملا واضح گفته شده است، زبان دری(زبان مردم شمال افغانستان) در دوره ای از تاریخ، زبان منطقه ای از عثمانی تا هندوستان شمرده می شد همانطور که زبان یونانی برای اروپا چنین بود. در آن دوره غیر از مملکت فارس در بقیه ممالک این منطقه زبان دری مورد استفاده قرار می گرفت و نه تنها نظامی و مولوی، بلکه برخی از شاهان عثمانی، ازبک، مغول، هند و ... هم از این زبان استفاده کرده و به این زبان نوشته اند، با افول سلطه فرهنگی ماوراالنهر(شمال افغانستان) استفاده از این زبان هم روز به روز محدود گشت و مردم ممالک این منطقه به تدریج نوشتن به زبان خود را آغاز کردند و زبان دری را کنار گذاشتند همانطور که این اتفاق برای زبان لاتین(یونانی) اتفاق افتاد. زمانی که ترکها از زبان دری برای برخی از آثار خود استفاده می کردند، فرانسوی ها و آلمانی ها هم برای نوشتن آثار خود از زبان یونانی

استفاده می کردند، آیا با استنتاج شما هم باید نتیجه گرفت که آلمانی ها و فرانسوی ها تا چند صد سال پیش یونانی زبان بودند و مغولها زبانشان را تغییر داد؟ شاهان آذربایجانی مانند افشاریان، صفویان و قاجاریان نیز از این زبان منطقه ای برای برقراری ارتباط با حاکمان و مردم ممالک تحت سلطه خود استفاده می کردند که بدین وسیله زبان دری توسط شاهان ترک به مملکت فارس وارد شد ولی پس از افول این زبان و فرهنگ، مردمان ممالک دیگر، نوشتن به زبان خود را آغاز کردند ولی این پروسه در بین عجمان(فارسها) اتفاق نیفتاد و آنها هنوز به دلیل تشت و ضعف در زبان بومیشان استفاده از این زبان را ادامه دادند و به تدریج زبان مردم شهری به زبان دری عوض شد، این گفته ها به معنی تحقیر فارسها نیست، بلکه یک سیر طبیعی است که در بسیاری از مناطق دیگر دنیا هم اتفاق افتاده است .

مثلا همانطور که می دانیم مصریها هم زبانشان عربی نبود و بعدا به عربی تغییر یافته، و امروزه هم مهمترین مرکز فرهنگی زبان عربی، مصر است و مصریها هم خود را عرب می دانند ولی تاریخ خود را انکار نمی کنند و ادعا نمی کنند که زبان عربی زبان مصریها است و دیگران این زبان را از مصر گرفته اند! ولی فارسها زبانشان منقرض شده است و به زبان دری عوض شده است و نکته عجیب ماجرا این است که نام زبان را هم عوض کرده اند و ادعا می کنند که این زبان از فارسستان به مناطق دیگر رفته و از صاحبان اصلی این زبان(افغانی ها و تاجیکی ها) انتظار دارند که زبانشان را دری ننامند و فارسی بنامند و کلیه اندیشمندان سرزمینهای دیگر گه به زبان دری نوشته اند را هم متعلق به خود می دانند و با استناد به آن نوشته ها ادعا می کنند که همه ممالک این منطفه فارس زبان بوده اند و مغولها زبانشان را عوض کردند. آقای سیب الان کسانی پیدا خواهند شد که یک مسیر همانند مسابقات دوی امدادی نشان خواهند داد که زبان پارسی باستان از کجا به کجا رفته، در آنجا دست به دست شده، از آنجا به جای دیگر رفته، آنجا هم دست به دست شده ... و در آخر هم به سرزمین پارس برگشته است.