جمهورى اسلامى در قبال اين عقب نشينى بى سابقه دو نوع پاداش از دولت هاى غربى، بويژه ايالات متحده، دريافت نمود: از يكسوى رهايى نسبى از ايزولگى سياسى و از سوى ديگر در اختيار داشتن قريب به هفت ميليارد دلار ناشى از باز شدن حسابهاى مسدود در بانكهاى خارجى و لغو محدود بايكوت از بخش هاى داروئى و پزشكى و لوازم يدكى هواپيما و ماشين آلات.
پيامد مالى ناشى از تحريم نفت، تنها براى خود رژيم، در هر ماه چهارميليارد دلار خسارت مالى است. تن دادن به معامله هفت ميليارد دلارى، آنهم فقط در حد حق اختيار مجدد تصاحب بخشى از دارايى خود و خريد آزاد كالاهاى ياد شده در بازار بين المللى، در مقايسه با ٤٨ ميليارد دلار خسارتى كه تنها از طريق تحريم نفت، سالانه وارد ميشود، بيانگر وضع اسفبار و حقيرانه جمهورى اسلامى است. جواد ظريف، وزير خارجه، با توجه به اين امر حياتى بود كه با بكارگيرى ترفندهاى مختلف كوشيد تا رضايت دول غربى را براى لغو تحريم نفت و فروش آزاد آن به نرخ روز جلب كند.
قيام مردم سوريه عليه رژيم اسد قدرت حكومتى آخرين متحد جمهورى اسلامى در منطقه را محدود كرده و زمينه هاى لازم براى سرنگونى آنرا كمابيش فراهم ساخته است. كردهاى سوريه با استفاده از تضعيف شدن موقعيت بشارلأسد بى درنگ تشكيل حكومت خودمختار كردستان سوريه را اعلام كردند. كردهاى كردستان عراق نيز سالهاست كه حكومت خودمختار خود را دارند و از اين طريق نه تنها موفق شدند ثبات و امنيتى در شمال عراق ايجاد كنند بلكه، در مقايسه با ديگر مناطق عراق ، در عرصه هاى مختلف پيشرفت هاى در خور توجه اى بكنند. وجود دو حكومت خودمختار كرد در كشورهاى همجوار ايران زنگ خطرى است براى رژيم اسلامى. كردهاى كردستان ايران ده ها سال است كه براى كسب حقوق فردى و ملى خود مبارزه ميكنند و در اين راه طولانى قربانى هاى زياد و پربهائى دادند. ايجاد حكومت خودمختار كردستان ايران همانند كردستان عراق و سوريه حق مسلم آنهاست. اين حق حكومت در مناطق ملى مشمول ديگر مليت ها نيز ميشود. آنان نيز بنوبه خود از سابقه طولانى در اين عرصه برخوردارند. جمهورى اسلامى به اين واقعيت هم واقف است.
سياست خشونت آميز و تبعيض گرانه رژيم در برابر مليت ها، عليرغم عقب نشينى آن در مقابل غرب، نه تنها پا برجا خواهد بود، بلكه با توجه به شرايط جديد ايجاد شده در خاورميانه و آشتى با غرب، آزادى عمل، امكان مانور و طرح نقشه هاى محيلانه نو بيشتر شده است . هدف اصلى رژيم از عقد قرارداد اتمى و ارضاء دول غربى در واقع حفظ و تثبيت قدرت دولتى و تحكيم پايه نظام است. قرارداد بسته شده قراردادى موقتى با اعتبار شش ماهه است. در صورت عدم جايگزينى آن با معاهده اى قطعى و درازمدت، مناسبات فيمابين به حالت سرد پيشين خود باز گشته و رژيم مجددتاً تحت فشار قرار خواهد گرفت. به هر روى جمهورى اسلامى ميتواند با استفاده از فرصت حداقل شش ماهه و بهبودى نسبى وضعيت مالى، عمده نيروى خود را صرف حمايت از رژيم مردمكش بشارلأسد، افراطيون حزب الله لبنان و سركوب معترضين هموطن كند. از اينرو انعقاد قرارداد به سود جمهورى اسلامى است.
پيامد ديگر عقب نشينى در مذاكرات اتمى تغيير موقعيت تا كنون تثبيت شده عربستان سعودى در خاورميانه است. بدنبال ايزوله شدن ايران بعد از انقلاب بر اهميت عربستان سعودى افزوده و نقش آن برجسته تر شد. ليكن اكنون احتمال احراز جايگاه مهم سابق ايران از طريق جمهورى اسلامى كم نيست. دولت آمريكا كه از جنگ هاى طولانى و فرسايشى عراق و افغانستان خسته و فرسوده شده، بدنبال آرامش و يافتن راه حل هاى مسالمت آميز است. رژيم اسلامى كه سالهاست دولت هاى شيعه عراق و سوريه و شبه نظاميان حزب الله لبنان و حمس فلسطينى را بلحاظ مالى و نظامى وسيعاً حمايت ميكند، نقش كليدى رادر تشديد آشوب هاى موجود در اين منطقه دارد. اكنون بنظر ميرسد كه دوره تازه اى آغاز شده است؛ جمهورى اسلامى در ضمن قادر است بهمان نسبت نيز در ايجاد مجدد آرامش در منطقه نقش تعيين كننده اى را ايفا كند.
دولت حسن روحانى كه در مسائل اساسى در واقع اجرا كننده صرف اوامر على خامنه اى است، قادر به پياده كردن اصلاحات لازم در ساختار ويران شده جامعه نيست. ميلياردها دلارى كه سخاوتمندانه در اختيار بيگانگان گذاشته شدند، اگر صرف ايجاد شغل و نجات ميليونها جوان بيكار و معتاد ميشدند، عملى مسؤلانه و ميهندوستانه تلقى ميشد. بديهى است كه اين قبيل خصائل براى سردمداران رژيم بيگانه است.
در مناطق مرزى چون تركمنصحرا، بلوچستان و كردستان ميليونها كودك بدليل نبود مدارس كافى از سوادآموزى و رشد فكرى لازم محرومند. كمبود بيمارستانها، راه ها و پل ها، برق و آب آشاميدنى نيز از جمله معضلاتى هستند كه از اهميت كمترى در جامعه برخوردار نيستند. طبعاً براى شهروندان اين مناطق عمده كردن مذاكرات اتمى نميتواند چندان ملموس باشد. بهر تقدير موضوع بمب اتمى براى سران كشور حكم آس برنده اى را دارد كه به مقتضاى شرايط ميتوان آنرا از آستين بيرون كشيد و روى ميز مذاكره گذاشت.
جوما بورش
اول دسامبر ٢٠١٣
افزودن دیدگاه جدید