پیشگفتار

مردم کُرد از مردمانِ هند و اروپایی و ایرانی، بنیاد گذار اوّلین امپراطوری ایرانی(ماد) و پایه گذار هویّتِ سیاسی و بستر ساز تمدن و فرهنگِ ایرانی میباشند.  تأثیر گذاری مردم کُرد در ایجاد و تداوم امپراطوریِ ایرانیِ : ماد، پارس، ساسانی، که هر سه بر فراز و در غرب جغرافیایِ رشته کوه زاگرس قرار داشتند، بیش از سایر نقاط ایران هست.

زبان کُردی یکی از زبانهایِ ایرانی است که مناسبت آن با زبان پارسی باستان بیشتر  از نزدیکیِ زبانِ فارسیِ امروز  با زبانِ پارسیِ باستان میباشد.

 حملهء اعراب در اوایل قرون وسطی به منظور تسخیر سرزمین و ثروتِ دو امپراطوری آنزمان : هخامنشیان(پارسی ها) و رُم شرقی، تسخیر سرزمین ایران را بهمراه داشت. با شکستِ ساسانیان در مقابلِ اعراب سرزمین ایران دستخوشِ فرمانرواییِ بیگانگان گردید. بی سرو سامانی، پراکندگی، و جدایی اقوام و تیره هایِ ایران پیامدِ این شکستِ تاریخی بود.

مهاجرت مردم تُرک تبار در اواخر قرن 11 بسوی غرب و پیروزی آنها بر امپراطوری رُم شرقی با همان شمشیر و ایدئولوژیک دین اسلام، بر تقسیمات و مرزیندیِ جغرافیایی بین تیره هایِ ایرانی افزود و به بی ثباتی و گسستِ مجموعهء شکل گیریِ هویّتِ ایرانی زیر یک سقفِ واحد و مستقل بیشتر دامن زد. مردم کُرد در برپاییِ حکومتها در آسیای کوچک(ترکیه امروز) بویژه در شکل گیری هویّتِ تُرکی و جغرافیایِ سیاسیِ کشوری بنام ترکیه نقشِ بسزایی داشته اند.

ملّت کُرد در رهگدر تاریخ مانند سرزمین ایران، فراز و نشیب های سختی را در منطقه تجربه کرده است، در ایران موردِ ستم حکومتهایِ مختلف غیر ایرانیِ عرب و تُرک تبار از شکستِ ساسانیان تا به امروز قرار گرفته و امروز هم بر آنها همچنان ستم روا میشود.

● در نتیجهءِ دخالتِ استعمارگران قدرتهای اروپایی و آمریکا در خاورمیانه و منطقه و با شکل گیری دو ناسیونالیسم تُرکی ،عربی، پان ترکیسم و پان عربیسم، مردم کُرد مانند سایر هم تباران ایرانی خود بازندهءِ اصلی این زد و بندیهایِ سیاسی و اقتصادی آن بوده اند و امروز هم میباشند.

در طول تاریخ ناسیونالیسم ایرانی بعد از هجوم اعراب و سلطهءِ تُرک تباران از قرون وسطی تا به امروز  و بعد از رخت بر بستنِ قدرتِ سیاسی از ناحیه رشته کوهِ زاگرس از شمال غربی تا خلیج فارس، آنقدر قدرتمند نبوده است که بتواند تیره های ایرانی را زیر یک سقف جمع آوری کند، از سویی دیگر مردم کُرد هم خود دارایِ حکومتی مستقل نبوده و جنبشهای آنها هم از یک توانِ سیاسی و نظامی ایی بر خوردار نشده است که اوّل بتواند استقلال و رهایی خود را فراهم کند تا شاید مانند دورانِ قبل از اسلام در زنده کردنِ و توان بخشیدن به هویّت ایرانی و پاسداری از مرزهای ایران نقشی مؤثر داشته باشند.

در دوران عثمانیان و صفویان مردم و سرزمین کُرد از تنهء اصلی خود یعنی سرزمین ایران جدا شد، با فروپاشیِ عثمانیان در اوایل قرن نوزده و با شکل گیری کشورهایی مانند ترکیه، عراق، و سوریه در قرن 19 بار دیگر جغرافیای مردم کُرد به پاره های دیگر در این کشورها تبدیل گردید و از طریق حکومتهای هر سه کشور مورد ستم نژادی، فرهنگی، زبانی، و طبقاتی واقع شده و خواهد شد.

اکنون ملّت کُرد در مجموع در چهار کشور، ایران، ترکیه، عراق، و سوریه بسر میبرند. که در این دوران در دو کشور ترکیه و عراق بیشترین ستم را بر آنها روا داشته اند.

 برای پایان دادن به ستمهای چندگانه به ملّت کُرد در خاورمیانه، تاکتیکها و استراتژیها، و سیاست ورزیهای گذشته کارآمد نبوده و باید در قرن 21 با جهان بینی و با ابزارهای دیگر به آنها پایان داد.

سرنوشت و رهایی ملّت کُرد در ترکیه امروز مرکز اصلی و گرانیگاهی است که روزگار فردای عمومی ملّت کُرد در خاورمیانه و جهان را رقم خواهد زد. در همین راستا روشنگری بر سیاستهای حکومتهای ترکیه در رابطه با ملّت کُرد محور اصلی مباحثات و  کلید راهگشای مشکلاتِ آنهاست.

حکومتهای ترکیه و  اقلیم کردستان شمال عراق

سه جغرافیایِ کرُدستان: ترکیه، عراق: و سوریه طی پیمان نامه هایِ:  1555(Amasya) آماسیه،  قرارداد سوِر (Sèvres) 1920 و قراردادِ  1923 میلادی لوزانه (Lausanne) و طبق سایر رویدادهایِ دیگر از بدنهءِ اصلی خود یعنی ایران جدا شدند.

شکست و فروپاشیِ عثمانیان در جنگِ جهانی اوّل با قراردادِ آتش بست، 31 اُکتبر  1918 میلادی در مودرُس Mudros پایان پذیذفت. 6 سال بعد از این قرارداد در تاریخ 12 اُکتبر 1924 میلادی ارتش حکومتِ جدید ترکیه به بهانهءِ سرکوب نِسطوری ها  شاخه‌ای از مسیحیت، امّا در حقیقت  در صدد تسخیر سرزمین اقلیم کُرد نشین شمال عراق  واردِ خاک این کشور شد.

ترکیه ادعا داشت که در زمان بستن قرارداد 1924سرزمین کُرد نشین شمال عراق جزءِ قلمرو ترکیه بوده و به همین مناسبت این جغرافیا بویزه شهرهایِ نفت خیز موصول و کرکوک به ترکیه تعلق دارد و از آن زمان تا به امروز  به اشکالِ مختلف تلاش در پس گرفتنِ این جغرافیا را دارد و کوتاه نخواهد آمد .

انگلستان بعد از جنگِ جهانی اوّل قیمومیّتِ کشور عراق را بر عهده داشت و حاضر نبود که مناطقِ نفت خیز موصول و کرکوک در شمال عراق را از دست دهد، نیروهای ارتش خود را روانهء شمال عراق کرد. ارتش ترکیه اخطارها و تهدیداتِ ارتش انگلستان را پذیرفت و ارتش خود را از سرزمین شمال عراق باز خواند و از عملیّات دست برداشت.

انگلستان برای دلداری از حکومتِ ترکیه در قراردادی در 5 ژولای 1926 بین انگلستان، ترکیه و عراق موافقت شد که امتیازاتِ نفتی به مدّتِ 25 سال و به میزان 10% از درآمدِ منابع نفتی موصول و کرکوک را به حکومتهایِ ترکیه بدهند. این مبلغ به مدّت 18 سال تا سال 1958 میلادی و تا بر کناریِ حکومتِ سلطنتی دست نشاندهءِ انگلیس در عراق، به ترکیه پرداخت شد. حکومت جدید بعد از فروپاشی سیستم سلطنتی در عراق از پرداخت شش سال دیگر آن سر باز زد.

● در آنزمان اصولأ هنوز بحثِ ملّتی بنام کُرد عراق و یا کُرد تُرکیه برجسته نبود. در پارلمان ترکیه در سال 1924 بویژه نمایندگان کُردِ مناطق کُردنشین "بیتلیس و دیاربکر" خواهان الحاق و پیوستن جغرافیای کُردنشین شمال عراق به جمهوری جدید ترکیه شدند. امّا خوش بینی مردم کُرد در ترکیه با سرکوب جنبش دمکراتیکِ کُردی و اعدام  Scheichs Saidشیخ سعید رهبر این جنبش با اعدام تقریبأ 50 نفر از همرزمانش در بهار 1925 میلادی به نا امیدیِ کاملِ ملّتِ کُرد مبدل گشت و  بعد از  نزدیک به 80 سال مبارزهءِ خونین  بین ملّتِ کُرد و ارتش ترکیه تا به امروز هم ادامه دارد.

● در سال 2003 میلادی حکومتِ ترکیه به منظور نایل آمدن به اهداف خود شمال عراق را تهدید به حملهء نظامی کرد. پیشوایان و رؤسای اقوام کُردِ شمالِ عراق در موصول دور هم جمع شدند و حکومت ترکیه را به جنگ دعوت کردند. مسعود بارزانی و جلال طالبانی سیاستِ دفاعی و دور نگهداشتنِ  هرچه بیشتر ترکیه را از  شمال عراق در پیش گرفتند.

هدفِ تُرکی کردن(ترکیزاسیون، تحمیلِ اجباری هویّت تُرکی) مناطقِ کُردنشین از دورانِ ایجاد جمهوری جدید ترکیه تا به امروز نه فقط در بینِ ملّتِ کُرد در ترکیه با مقاومتِ شدید پاسخ داده شده است، بلکه در جغرافیایِ کُردنشین شمال عراق و در سایر کشورهای دیگر هم به شعار  و سیاستِ محوری آنها تبدیل گردیده است.

● تا قبل از لشکر کشی ارتش آمریکا به عراق، حکومتهایِ ترکیه پیوسته تسخیر شمال عراق، بویژه مناطقِ نفت خیز موصول و کرکوک را در سر می پروراندند، و در آینده هم امکان ندارد که از این  هدف دست بردارند.

در زمان جنگ 8 سالهءِ ایران و عراق حکومت ترکیه بفکر تصرف اقلیم شمال عراق افتاد. حتّی قبل از حملهء ارتش آمریکا به عراق در رسانه اعلام کردند که شمال عراق باید بدهی هایِ 6 سالهء باقیمانده از 10% درآمدِ نفتِ موصول و کرکوک طبق قرارداد 1924 با بهرهءِ سالانهءِ آنرا پرداخت کند. رسانه های دست راستیِ آمریکا که موافق حملهء نظامی به عراق بودند حکومت ترکیه را تشویق به اینکار میکردند.

● از سالهای 1990 میلادی شمال عراق برای حکومتهای ترکیه به یک منطقه و پروسهءِ خطرناک تبدیل شد، چرا که در شمال عراق پایهء تشکیلِ یک حکومتِ کُردی ریخته شده بود و حکومتهایِ ترکیه ترس از آن داشتند و دارند که  ملّتِ کُرد ساکن ترکیه، مانند حکومتِ خودگردانِ مردم کُرد در شمالِ عراق، خود خواهانِ ایجاد کشوری و یا منطقه ای مستقل و خودگردان بنامِ حکومتِ کردستان خود مختار در کشور ترکیه شوند.

جمعیّت ملّت کُرد در ترکیه بیش از 20 میلیون تخمین زده میشود که 60% جمعیّت کُلِ ملّت کُرد در جهان را تشکیل میدهد، همچنین تقریبأ سه /چهارم و یا 75% جغرافیای ملّت کُرد در جهان در کشور ترکیه قرار دارد.

● بین سالهای 1991 تا 1998 کُردهای شمال عراق برای فرار از ارتش صدام حسین پناهگاهی در آناتولی(کرستان ترکیه) جستند. رئیس جمهور  وقت ترکیه Turgut Özal که خود ریشه و نَسَب کُردی هم دارد، از ترس و برایِ ممانعت از ورودِ کُردها به بخش کُردنشین ترکیه پیشنهاد کرد که در شمال عراق منطقه ای را برایِ مردم کُرد در نظر بگیرند و بخش ارتش ناتو مستقر در ترکیه هدایت و حفاظت از آنرا بر عهده بگیرد.

 در همین سالهاست که ساختار اوّلیهءِ یک حکومت کُردی با 4,5 میلیون جمعیّت، پارلمان، دادگستری، پلیس و ارتش و سه دانشگاه و مدارس به زبان کُردی در شمال عراق باز شد.

● اینکه حکومت ترکیه اجازه نداد که ارتش آمریکا از خاک ترکیه بر علیه صدام حسین وارد عمل شود، صرفأ به مناسبتِ ایجادِ حکومتِ محلّیِ اقلیم کردستان شمالِ عراق با پشتیبانی آمریکا بود.

طبیعی است که حکومتهای ترکیه از شکل گیری حکومتِ اقلیم کُردنشین شمال عراق بسیار نگران بودند و هستند، امّا ارتش ترکیه از ترس آمریکا و ناتو و در مقابل افکار جهانی، دیگر نمی توانست به شمال عراق و به حکومت خودمختار اقلیم کردستان شمال عراق حملهءِ نظامی بکند.

● رفتار سیاسیِ حکومتهایِ ترکیه با اقلیم کردستان شمال عراق باید بر اساس سفارشات و دیدگاهِ آمریکا صورت پذیرد، زیرا آمریکا میخواهد تنها منطقهء پایدار و آزادیخواه و ملّت کُرد که استعداد پذیرش دمکراسی و هماهنگ کردن خود با جهان پیرامونی را دارد استقلال داشته باشد.

 ● امّا چنین بنظر می آید که ازهمان اوّل بین آمریکا، اقلیم کردستان، و ترکیه قراردادهایی صورت گرفته است که طبق آن حکومتِ اقلیم کُردستان اجازه ندارد به جنبش آزادیخواهی ملّت کُرد در ترکیه پشتیبانی سیاسی و اقتصادی کند، در مقابل  آمریکا و حکومتِ اقلیم کردستان امتیازات اقتصادی و مشارکت در منابع انرژی را به ترکیه وعده داده اند تا از لشکر کشی به شمال عراق خودداری کند.

● بنا بر این ترکیه با خوشبینی و چشم اندازی به آینده برای نایل آمدن به اهدافِ خود، بجای حملهء نظامی به شمال عراق و بجای بایکوتِ حکومتِ اقلیم کردستانِ شمال عراق و به رسمیّت نشاختنِ آن، از دروازهء مسالمت آمیز و نزدیکی به حکومتِ اقلیم کردستان را در پیش گرفت تا بتواند نفوذ و استراتژیهایِ سیاسی و اقتصادیِ خود را از این طریق اعمال نماید. چنانکه امروز موفق به اینکار شده است.

● با فروپاشی اردوگاه سوسیالیسم وقتی صنعت و تکنولوژی آلمان به کشورهای اروپای شرقی وارد شد، مردم این کشورها گفتند که ارتش هیتلر و نازیسم نتوانست ما را این چنین تسخیر و خلع سلاح کند، که اکنون صنایع از جمله ماشین سازی و دیگر شرکتهای آلمانی با ما و با گردش بازار اقتصاد ما کرده است، اکنون دقیقأ چنین موردی در مورد ملّت کُرد از سویِ حکومت ترکیه رُخ داده است

● از سال 2005 میلادی حکومت ترکیه اجازه داد که پرواز مستقیم از استانبول به سلیمانیهءِ شمال عراق صورت گیرد. پیش پایِ پرزیدنتِ حکومتِ اقلیم کردستان فرش قرمز می اندازند. در مقابل شرکتهای نفتی کشور ترکیه بدون محدودیّت در اقلیمِ کردستانِ شمال عراق در جستجویِ منابع انرژی سخت در فعالیّت هستند و قراردادهایِ انرژی نفت و گاز در دستور کار میباشند.

● اگر قراردادِ 5 ژولای 1926 بین انگلستان، ترکیه و عراق که موافقت شد به مدّت 25 سال میزان 10% از درآمد منابع نفتی موصول و کرکوک را به حکومتهای ترکیه بدهند. امروز کشور ترکیه برای همیشه بر کُلِ منابع نفت و گاز شمال عراق و ترانسپورت آن کنترل کامل دارد، و تازه نیروهایِ کشور  تُرکیه در سرزمین اقلیم کردستانِ شمال عراق حضور مستقیم دارند.

● اکنون حکومتهای ترکیه بازار و گردش اقتصاد حکومتِ خود گردانِ اقلیم کردستانِ شمال عراق را در کنترل و اختیار خود دارد و بر منابع انرژی نفت و ترانسپورت آن چنگ انداخته است، علاه بر اینها حکومتهای ترکیه از حکومتِ اقلیم کردستان میخواهد و شخص مسعود بارزانی را مکلف و واداشته است که حکومت ترکیه و ارتش این کشور را در مبارزه و در انحلال و در سرنگونیِ جنبشِ آزادیخواهی حزب کارگران کردستان ترکیه  PKKو در مهار و حنثی کردنِ سایر جنبشهایِ دمکراتیکِ ملّت کُرد در ترکیه و در کشورهای همسایه از جمله سوریه یاری رساند.

● با این برداشت میتوان گفت که از سال 2005  تا به امروز، بطور رسمی تمامیِ حملاتِ ارتش تُرکیّه به شمال عراق، از جمله حملهءِ 21 فوریهءِ 2008 میلادی به رزمندگان PKK با موافقت کامل مسعود بارزانی  و در زمانِ پرزیدنت بودن ایشان بر اقلیم کردستان شمال عراق بوده است.

ناسیونالیسم آتاتورک و اسلامگرایی عثمانیِ  اردوغان، دو رویِ یک سکه

● با دخالتِ مستقیم آمریکا، پروسهءِ دمکراتیزاسیونِ ساختار ناسیونالیسم حکومتیِ ترکیه از سالهای 1950 میلاد آغاز گشت. ملّت کُرد از اوّل تشکیلِ جمهوریِ جدیدِ ترکیه یکی از اهرمهایِ سنگین و تأثیر گذارِ روندِ جایگزینیِ دمکراسی و احقاقِ حقوق فردی و شهروندی در کشور ترکیه بوده و امروز برجسته تر از هر زمان دیگر میباشد.

 ارتش ترکیه با کودتاهایِ پیاپی حکومتهایِ دمکراتیک برگزیده شده بر اساسِ اصولِ دمکراسی در ترکیه را بر کنار، همبستگی، پلورالیسمِ فرهنگی، جنبشهایِ سوسیالیستی کمونیستی، و جنبش کُردی و در اوایل اسلامگرایی را در هم کوبید و سیستم اقتصادِ لیبرالی را دیکته کرد.

● بعد از کشتار و دستگیری، زندان و شکنجه و تبعیدی وسیع کودتای 1980 میلادی، رهبران و ارتش ترکیه بخوبی پی بردند که دیگر ناسیونالیسم تُرکی کمالیسم جوابگویِ مشکلاتِ امروز جامعه ترکیه و ملّتِ کُرد نخواهد بود و برای جلوگیری از بر هم خوردن موازنهء سیاسی بسودِ ملّتِ کُرد و سد کردنِ رشدِ فراگیرتر ناسیونالیسم کُردی، حکومتِ ترکیه بنا به مصلحت استراتژی اسلامگرایی عثمانی را جانشینِ ناسیونالیسم افراطیِ تُرک تباری کرده اند.

● اسلامگرایی و ناسیونالیسم تُرکیِ کمالیسم 2 رویِ یک سکه هستند، که راه را بر روندِ جایگزینی دمکراسی در ترکیه مسدود و ملّتِ کُرد را از برخورداری حقوقِ خویش محروم ساخته و در آینده هم چنین خواهد بود. بنا به ضرورتِ زمان و شرایط  یکی از این دو ایدئولوژی: اسلامگرایی عثمانی و یا ناسیونالیسم تُرک تباریِ افراطی برجسته و اساس سیاست گذاریِ درون و در حوزهءِ سیاست خارجی قرار خواهد گرفت.

● از سال 2003 تا کنون حکومت اسلامی اعتدال و توسعهءِ رجب طیب اردوغان همان اهدافِ کمال آتاتورک و دیدگاهِ ناسیونالیستهایِ ترکیه و گرگهایِ خاکستری را تحتِ پوشش شعارها و تاکتیکهای دیگر و بر اساس اسلامگرایی دنبال کرده و میکند.

 این بار با فرمان رجب طیب اردوغان ارتش و سربازان ترکیه با چکمه هایِ خونین مانند گذشته به روشهای سیستماتیکِ پاکسازیِ قومی و إتنیکیِ قبلی خود بر علیه ملّتِ کُرد در جغرافیای کُرد نشین کشور ترکیه ادامه میدهند. جدا کردن رجب طیب اردوغان از ناسیونالیسم افراطی تُزکی، خطایی است بس بزرگ و نباید فراموش کرد که ادعای آزادیخواهی اردوغان یک تبلیغ سیاسی انتخاباتی برای دوباره انتخاب شدن خود هست.

● آقای رجب طیب اردوغان هنوز به مادرانِ داغدارِ فرزند از دست داده، به زنان شوهر و فرزند از دست داده، به پدران دختر و پسر از دست داده، به پسران و دخترانیکه مادر و پدر خود را در زندانها و در اثر شکنجه و ترور ارتش ترکیه از دست داده اند، پاسخی نداده است، آنها هنوز نمیدانند که جسد و استخوانهای عزیرانشان در کجا دفن است !.

روز شنبه ها طبق روش معمول همایش و گردهماییِ تصاویر در دستِ مادران و زنان و مردان در میدانهای دیاربکر، در استانبول، و در سایر شهرها و شهرکها و روستاها در ترکیه برایِ دریافتِ رد پای و نشانه ای از عزیران و گُمگشتگانشان ادامه دارد و همچنان تحتِ مراقبت و کنترل پلیس و ارتش رجب طیب اردوغان میباشند.

|دسامبر|2013 میلادی |آلمان| ناصر کرمی|

در بخش بعدی این نوشتار به: ● چرایی از در آشتی در آمدنِ  حکومت ترکیه با مردم کُرد ● سفر مسعود بارزانی به ترکیه، خیانتی چهار سویه به ملّت کُرد●  همکاری مستقیم حکومتهای ترکیه و جمهوری اسلامی در سرکوب ملّت کُرد ● برداشت نادرست روشنفکران کُرد از ساختار حکومتها در ایران ● ایجاد کشوری بنام کردستان بزرگ  ضرورتی تاریخی است. پرداخته خواهد شد.