نتایج انتخابات ریاست جمهوری دهم همه‌ی صاحب نظران و دنبال کنندگان مسائل و تحولات ایران و مهم تر از همه، مردم ایران را شگفت زده کرد. نتایج انتخابات حتی فعالان سیاسی گروه‌های اقتدارگرا را نیز شگفت زده کرد. نگاهی به روزنامه‌های اقتدارگرایان و سرمقاله‌ها و یادداشت‌ها و تیترهای این روزنامه ها در صبح فردای انتخابات حکایت از عدم اطمینان اداره کنندگان به پیروزی خود دارد. با توجه به این موضوع که این افراد به نظر سنجی‌های مراکز امنیتی و نظامی دسترسی دارند شگفت زدگی فعالان سیاسی اقتدارگرا جای تامل دارد. نظر سنجی‌های مستقل تر در هفته‌های نزدیک به روز انتخابات همگی موسوی را برنده‌‌ی انتخابات در دور اول می دانستند. موج تظاهرات مردمی نمایانگر جو غالب جامعه به نفع نامزد جنبش سبز بود.

زمینه چینی برای شگفتی

اخبار عرضه شده در سایت‌های خبری نزدیک به نامزدها و گزارش‌های منابع غیر دولتی حکایت از تلاش حکومت برای انتخاب یک نامزد مشخص داشت اما یک موج گسترده‌ی اجتماعی در برابر این اراده قد علم کرده بود. به همین دلیل حزب پادگانی که در این دوره هم مجری و هم ناظر انتخابات است زمینه سازی برای یک شگفتی را آغاز کرد. نخست کمیته‌ی صیانت از آرا و نهادهایی مثل آن غیر قانونی اعلام شد. سپس در نظر سنجی‌های دولتی آرای احمدی نژاد همان قدر که پس از انتخابات اعلام شد به عنوان نظر سنجی عرضه شد. دو روز پیش از انتخابات پیروزی منتقدان دولت توسط سپاه پاسداران انقلاب مخملی نام گرفت. در روز انتخابات در بسیاری از شهرهای بزرگ و مناطق پر جمعیت مثل تهران، شیراز و اصفهان در برخی از حوزه‌ها تعرفه به اندازه‌ی کافی وجود نداشت و مردم مجبور بودند بدون رای دادن حوزه‌ها را ترک کنند. این در حالی بود که بنا به گفته‌ی مقامات وزارت کشور برای حدود 46 میلیون واجد شرایط حدود 57 میلیون تعرفه چاپ شده بود. تعداد صندوق‌های سیار که دخل و تصرف در آنها آسان است یک باره در مقایسه با انتخابات قبل افزایش قابل توجهی یافت. وزارت کشور از تمدید زمان رای گیری پس داز ساعت ده شب اجتناب کرد. گزارش‌های رسیده از بسیاری از صندوق‌ها در سراسر کشور حاکی از پیروزی موسوی بود و وی پیروزی خود را در یک کنفرانس مطبوعاتی اعلام کرد اما در اتاق تجمیع رای در وزارت کشور تصمیم دیگری گرفته شده بود.

ابعاد شگفتی

در نتایج آرا میزان آرای باطله اعلام نشد و این آرا جایی در مجموع آرا نداشت. در اعلام اولیه‌ی نتایج مشخص نیست آرا مربوط به کدام مناطق هستند. همچنین در آرای اعلام شده هیچ تفاوتی میان آرای شهر و روستا، مناطق جغرافیایی، مناطق مختلف شهری و زادگاه نامزدها که هریک رفتار انتخاباتی متفاوتی را در رفتار انتخاباتی مردم ایران ایجاب می کنند دیده نمی شود. سرعت شمارش آرا بسیار بیشتر از دوره‌های قبل است. کروبی که در دوره‌ی قبل ریاست جمهوری میلیون‌ها رای داشت علی رغم به صحنه آمدن افرادی که دور قبل انتخابات را تحریم کرده بودند یک باره سقوط رای داشته و کمتر از نیم میلیون رای در مجموع آرا کسب کرده است. نامزدها حتی در زادگاه خود کمتر از نامزد حکومت رای آوردند. برای اولین بار در تاریخ انتخابات در جمهوری اسلامی ظاهرا آرای اکثریت خاموش مخال حکومت به سبد نامزد حاکمیت ریخته شده است، در حالی که در دوره های پیشین این آرا به سبد منتقدین حکومت ریخته می شد.

تمهیدات مقابله با شگفت زدگان

تهدید دادستانی به بستن چاپخانه‌ی روزنامه‌های اصلاح طلب، متوقف کردن ارسال پیامک از شب انتخابات، ایجاد اختلال در ارتباطات تلفنی بین‌المللی، بستن برخی سایت‌های اینترنتی نامزدهای رقیب احمدی نژاد، حمله‌ی نیروهای لباس شخصی به ستادهای انتخاباتی کروبی و موسوی و بستن آنها حکایت از دو استراتژی مکمل برای کنترل اوضاع پس از دادن خبر شگفت انگیز پیروزی احمدی نژاد به مردم دارد: قطع امکان ارتباطی که از طریق آن اخبار امور غیر عادی و تقلب در انتخابات احتمالا عرضه می شد، و بستن راه فعالیت تشکیلاتی جهت اعتراض عمومی که اصولا باید از طریق ستادها اداره و سازمان دهی می شد. بستن خیابان‌های منتهی به وزارت کشور گواه بر این موضوع است که دولت پیش بینی می کرده است در صورت اعلام نتایجی غیر از آنچه مورد انتظار عمومی بوده مردم به خیابان‌ها ریخته و اعتراض کنند. آماده باش سپاه و استقرار دو هزار نیروی انتظامی در وزارت کشور از شب انتخابات نشانه‌ی دیگری از این نگرانی در دولت است. بنا به گزارش‌های شاهدان عینی از تهران، نیروهای امنیتی جای جوانان را در خیابان‌های تهران گرته‌اند.

تحقیق ناپذیری انتخابات

مهم تر از همه برای عدم اعتماد به نتایج اعلام شده توسط دولت آنست که هیچ راهی برای ارزیابی نتایج رسمی وجود ندارد. نظر سنجی‌های علمی پیش از انتخابات و نظر سنجی در روز انتخابات از کسانی که از سر صندوق‌ها می آیند راهی برای ارزیابی نتایج رسمی است اما حکومت در ایران هر دو مسیر را برای موسسات مستقل بسته یا کار را بسیار دشوار کرده است. عدم امکان فعالیت این گونه موسسات در واقع زمینه سازی برای تغییر آرا در صورت لزوم است. همچنین نه تنها هیچ ناظر بین‌المللی بر سر صندوق‌های رای یا شمارش آرا وجود ندارد، بخشی از ناظران نامزدها پذیرفته نشدند و برخی از این ناظران پذیرفته شده نیز اخراج شدند.

انتشار فتوای مصباح یزدی توسط برخی از کارکنان وزارت کشور برای مشروعیت تقلب که توسط دفتر یا خود وی تکذیب نشد ظن و گمان برای تقلب را افزایش می دهد. مضمون این فتوا که در سایت‌های اینترنتی عرضه شد بخوبی عزم جزم حکومت را برای توقف گردش نخبگان در کشور و اصرار خامنه‌ای برای حفظ احمدی نژاد نشان می داد. بدین ترتیب حاکمیت سیاسی اعتماد عمومی را هزینه‌ی حفظ احمدی نژاد در قدرت کرد تا شکاف دولت و ملت همچنان افزایش یابد.