شاید تعیین یک مقطع تاریخی و یا واقعه خاصی که ایران دوستی از نوع فارس محوری را به صورت یک جریان و ایدئولوژی (هر چند ناقص) در آورده است آسان نباشد، ولی نکته غیر قابل چشم پوشی این است که چنین روند و رویکردی به چند دهه اخیر بر نمی گردد و تنها از هشتاد سال پیش به صورت تئوریزه و سیتماتیک به شکل یک جریان و ایدئولوژی حاکم، به طرق مختلف سیاسی، اقتصادی، فرهنگی در کلیه سطوح زندگی جامعه نمود عینی پیدا کرد و جزء لاینفک سیاست های دولتی و حکومتی شد.

علاوه بر سیاست های دول قدرتمند آن زمان که بر مبنای منافع خود در شکل گیری و تئوریزه شدن چنین سیاست هایی نقشی عمده و انکارناپذیر در بوجود آمدن شرایط فعلی داشته اند، بررسی علل گرایش به این نوع افکار و جریان در جامعه آذربایجانی با وجود در دست داشتن قدرت، در بحث آسیب شناسی آن هرگز نباید فراموش شود. این روند تاریخی باعث بوجود آمدن نوعی حس خود برتر بینی در بین فارسها شده است.

پس از انقلاب سال 57 بسیاری با نگرشی که اساس و مبانی نظام جدید بر پایه اسلام خواهد بود، به تغییر چنین روندی امیدوار بودند. ولی با گذشت 30 سال نه تنها تغییر محسوسی ایجاد نشد، بلکه با سعی درعادی جلوه دادن اين امر، کم کم در حال ورود به رسانه های جمعی است. روندی که در چند ساله اخیر و به خصوص چند ماهه اخیر سرعت بیشتری به خود گرفته است.این بار نوبت به طلایه دار اصلاحات رسیده بود که افکار و نگرش خود را بر همگان آشکار سازد. پدر اصلاحات ایران در کمال بی شرمی فرهنگ و شعور یک ملت را به سخره می گیرد.

اینها همان کسانی هستند که با شعارهای زیبا و دلنواز دموکراسی، آزادی و حقوق بشر، به یک ملت چنین توهین می کنند و جالب تر این که حاضر به پاسخگویی و عذرخواهی نیز نیستند.

خیلی از این دوستان به اصطلاح اصلاح طلب به جای جوابگویی در مقابل افکار عمومی، سعی دارند توپ را به زمین حریف خود بیندازند وآن را یک حرکت تخریبی در آستانه انتخابات جلوه دهند. در مورد اینکه چرا در چنین برهه ای این فیلم در دسترس همگان قرار داده شده است، می تواند حرفی درخور تامل باشد. به طبع چنین حرکتی در صحنه یک رقابت سیاسی یک امری طبیعی است و طرح چنین صحبت هایی جز طفره رفتن برای عدم عذرخواهی چیز دیگری نیست. کسانی که دم از دموکراسی می زنند و نمی توانند حتی یک عذرخواهی ساده بکنند، براستی تا چه حد می توانند مدافع حقوقمان باشند؟ جمله کلیشه ای "در ایران انتخاب بین بد و بدتر است" را همه شنیده ایم. بد نیست از خودمان این سوال را بپرسیم که چرا؟!

از طرف دیگر فعالان حرکت ملی مخصوصا جنبش دانشجویی آذربایجان نیز می بایستی با درک شرایط حاضر رویکردی فعالانه در فضای انتخابات داشته باشند. اعتراضهای روزهای گذشته حاکی از آگاهی کامل حرکت از وضعیت بوجود آمده در این روزها بوده است و این تداوم رویکرد منتقدانه می تواند دیدگاه رئیس جمهور آینده را نسبت به حقوق اقوام و ملل کشور علی الخصوص ملت آذربایجان روشن تر کند. البته در این بین نکته مهم این است که فعالیت و یا اعتراضها می بایستی اغلب در قالب مطرح کردن خواسته های ملت و اعتراض به وضعیت حقوق بشر در آذربایجان باشد چرا که چنین عملکردی صدای اعتراض ملت آذربایجان را جهانی کرده و توجه محافل حقوق بشری را نسبت به مطالبات ملت چند برابر خواهد کرد.

مسئله مهم دیگر سوء استفاده طیف اصولگرایان از اعتراضات مردم آذربایجان در روزهای اخیر می باشد که روزنامه های کیهان، رسالت، ایران و خبرگزاریهای حامی دولت کنونی آن را در قالب اعتراض ملت نسبت به طیف رقیب قلمداد کرده و تبلیعات گسترده ای برای کاهش آرای جناح مقابل در آذربایجان براه انداخته اند. سوای این مسئله فعال شدن رویکرد امنیتی رژیم در این روزها چند برابر شده است. این مهم با نفوذ نیروهای اطلاعاتی خصوصا در میان طیف های رادیکال حرکت بوضوح قابل مشاهده بوده و باعث دستگیری و برخورد با فعالان حرکت ملی در روزهای گذشته شده است. همچنین با به خشونت کشیدن صحنه تبلیغات اصلاح طلبان بويژه حامیان موسوی و در ادامه بازداشت فعالان دیدگاه انحرافی را در میان ملت براه انداخته اند که این خشونت طلبان پان ترکیست ها می باشند که در بین مردم آشوب به پا کرده اند. با توجه به این مسائل می بایستی فعالان حرکت نسبت به این رویکردها آگاه بوده و جلوی سوء استفاده حاکمیت از فعالیت نیروهای حرکت ملی در عرصه انتخابات را بگیرند.

اما نکته مهم و قابل درنگی که جای بسی بحث وتفکر دارد، این است که با اوضاع کنونی موضع فعالین حرکت ملی در خصوص اتخاذ تصمیم و رویکردشان در مورد انتخابات است. اکبر اعلمی یکی از گزینه هایی بود که برخی از فعالین حرکت او را بهتر از سایر گزینه ها می دیدند و در صورت گذر از فیلتر شورای نگهبان قصد حمایت از وی راداشتند که این امر با رد صلاحیت او بی نتیجه ماند. مواضع غیر شفاف میر حسین موسوی و نیز برخوردهای اخیر اعضای ستاد وی در تبریز و عدم اعلام موضع در قبال جریانات اخیر نیز نشان داد که نمی تواند حمایت فعالین حرکت ملی را جذب کند. بیانیه حزب دموکرات کردستان در خصوص حمایت قاطع از کروبی که در قالب نشریات انتخاباتی در برخی دانشگاه ها نیز پخش شد و نیز عکس یادگاری کروبی با مسعود بارزانی شبهات جدی در مورد این کاندیدا بوجود آورده است که در روزهای اخیر نیز شاهد خروج برخی از فعالین دانشجویی از ستادهای انتخاباتی وی هستیم. محسن رضایی هم که آذربایجان را به نوعی محور ناامنی ارزیابی می کند وبارها خصومت خود را به عناواین مختلف از جمله اطلاق ایران شمالی به جمهوری آذربایجان نشان داده است. در مورد احمدی نژاد هم که جای بحثی وجود ندارد.

هدف از توضیحات بالا در مورد کاندیداها به خصوص دو چهره جریان اصلاح طلب، تجزیه و تحلیل برنامه ها و موضع گیری خاصی در قبال آنها نیست، بلکه نشان دادن نگرش جامعه به خصوص فعالین ملی آذربایجان، با توجه با حوادث اخیر در کمتر ازدو هفته مانده به انتخابات است. حال جای سوال است که با توجه به فعل و انفعالات اخیر حرکت ملی چه رویکردی نسبت به انتخابات می بایستی اتخاذ کرد؟ در این زمان محدود می بایستی اعتراض ملت به وضعیت موجود بسیار قابل توجه باشد چرا که انتخاب شدن دوباره دولت فعلی فعالیت ها را بیش از پیش منزوی کرده و بطور یقین ادامه چنین وضعیتی در راستای منافع ملی آذربایجان نخواهد بود. همچنین فعالیت شورای فعالان حرکت ملی که در راستای انتخابات ریاست جمهوری تشکیل شده است می تواند نقش مهمی در فضای انتخاباتی داشته باشد. متأسفانه در روزهای گذشته این شورا بسیار کم تحرک بوده و فقط به ارائه دو بیانیه بسنده کرده است که این وضعیت از فعالانی که در تشکیل این شورا موثر بوده اند، مورد انتظار نبود.