میهمانان  این میز گرد رادیویی برنامه زمینه ها و زمانه ها عبارتند از:

آقای سعید پیوندی جامعه شناس و استاد دانشگاه در پاریس، آقای مهرداد درویش پور استاد جامعه شناسی در سوئد و آقای عبدالکریم لاهیجی  حقوقدان و رئیس فدراسیون جامعه های حقوق بشر مقیم فرانسه.

با آنان در باره مفهوم مقدس گونه" آزادی بیان"، ریشه ها و خاستگاه تاریخی آن در جامعه فرانسه وغرب و پیامدهایی که این اتحاد و جوشش ملی در بازنگری به ارزش ها و برخورد با تاریک اندیشان میتواند داشته باشد، به گفتگو نشسته ایم.

آزادی بیان در فرانسه و غرب پیشینه ای بس دراز   وطولانی دارد. نخستین شکوفه های این آزادی  را میتوان در عصر روشنگری در فرانسه و اروپا مشاهده کرد. "ولتر" نویسنده و متفکر فرانسوی را به یاد بیاوریم که برای اولین بار در 25 آوریل سال 1741 نمایشنامه" محمد، فناتیزم" او در تئاتر شهر لیل در شمال فرانسه و سپس در 9 ماه اوت 1742 در پاریس بر روی صحنه آمد. خواست "ولتر" در بر روی صحنه آوردن این نمایشنامه آن بود که ابعاد انزجار آور وهراس انگیز فناتیزم را در اجتماع آن روز نشان دهد.

در یک نگاه عمق، این نمایشنامه حمله ای است به کلیسای کاتولیک آن زمان و دگم هایی که کلیسا برای اشاعه آنها اصرار میورزد. این نمایشنامه، به هیچ وجه بازسازی تاریخی  زندگی" محمد" پیامبر اسلام نیست، بلکه تبلور نگرشی است که "ولتر" به دگم های مذهبی و نقش تخریبی و بازدارنده این دگم ها در روند توسعه اجتماعی دارد.

در روند بازنگری تاریخی، نزدیک به نیم قرن بعد، ما اعلاميه حقوق بشر و شهروندی فرانسه را داریم.  این اعلامیه، سند اساسی انقلاب 1789 فرانسه است که به حقوق فردی و جمعی تمام طبقات اشاره دارد. مفاهیم مندرج در این اعلامیه، برگرفته از اصول فلسفی و سیاسی عصر روشنگری، چون فردگرایی، قرارداد اجتماعی و تفکیک قوا میباشد. اعلامیه حقوق بشر و شهروندی فرانسه مشتمل بر 17 ماده و آمیزه‌ای از ملاحظات مربوط به فرد و ملت است. آزادی عقیده و بیان افکار و عقاید از مواد مسلم این منشور است. این اعلامیه الهام بخش اساس حقوقی دمکراسی های آزاد در سراسر جهان است.این اعلامیه در سال  های 1793  و  1794 در قالب سه شعار همزاد: آزادی، برابری و برادری در جهان تبلور می یابد.

در سال 1859 "جان استوارت میل" در اثر(اسی) معروف خود به نام در آزادی on liberty چهارچوب های تئوریک و محکمی را در جهت آزادی بیان تبیین کرد.

در این اثر، "جان استوارت میل" برای پبشرفت و آموزش اجتماعی وجود شوک وارد آوردن بر عقاید دگم گونه را لازم میداند. او میگوید نباید از بیان آزاد ترس داشت. واقعیت از خلال این آزادی و در بر خورد با اشتباه تراوش می کند.  او عقیده دارد که واقعیت از این برخورد مستحکم تر میگردد و در نبود این برخورد، واقعیت های اجتماعی در مرحله "دگم" میماند. او تأکید میکند که نباید از ارائه دلیل هراس داشت. در برابر"دگم" تمسخر جایز است. نباید ترسید که به طنز کشیدن باورهای دگماتیک، به دارندگان این باورها شوک وارد می کند.

با یاد آوری این مقدمه، تلاش ما بر آنست که ضمن بحث و گفتگو  دلایل رویدادهای اخیر و خونین در 7 ژانویه گذشته و حمله تروریستی افراط گرایان اسلامی به دفتر نشریه طنز شارلی هبدو و خیزش چند میلیون نفری مردم  فرانسه در  روز یکشنبه گذشته 11 ژانویه در دفاع از آزادی بیان و ارزش های دمکراسی را بهتر بشاسیم.

نزدیک به 9 سال پیش، در روز 8 فوریه سال میلادی 2006 انتشار کاریکاتورهای "محمد" پیامبر اسلام در نشریه شارلی هبدو موج تازه ای از مخالفت ها و تظاهرات را در کشورهای اسلامی برانگیخت. یاد آور میشویم که کاریکاتورهای "محمد" پیش تر در سپتامبر سال 2005 میلادی در نشریه دانمارکی Jyllands- Postern چاپ ومنتشر شده بود و مخالفت های زیادی را در جهان اسلام برانگیخته بود.

در مارس سال 2007  میلادی به دنبال شکایت انجمن ها و نهاد های اسلامی فرانسه و یکی از نهادهای  اسلامی بین المللی علیه شارلی هبدو، دادگاه این نشریه به اتهام  توهین به مقدسات اسلام و پیامبر اسلامی در کاخ دادگستری فرانسه برگزار گردید.

در این دادگاه شخصیت های مهم سیاسی فرانسه از جمله "نیکلا سارکوزی"، "فرانسوا هولاند" و "فرانسوا بیرو" به حمایت از آزادی بیان و شارلی هبدو بر خاستند.

سخنان نیکلا سارکوزی در زمان دادگاه شارلی هبدو در مارس سال 2007:

"دمکراسی یعنی هرفردی انتقاد پذیر باشد. حتی اگر این انتقاد تند و نامربوط باشد.  نشانه آنکه ما واقعاً در یک دمکراسی زندگی میکنیم، آنست که افراد میتوانند در زمینه انتقاد زیاد روی کنند.

در هر حالتی، دولت و هیچ مذهبی این حق را ندارد که برای ما تعیین تکلیف کند که چه سخنانی را میتوانیم  بگوئیم و چه کارهایی را میتوانیم انجام دهیم.

در مورد قانونی بودن  یا نبودن کاریکاتورهای شارلی هبدو، باید بگویم که ما در یک حکومت قانون زندگی میکنیم که واجد یک قوه قضاییه مستقل بوده و تنها این ارگان اجازه دارد در بار سخنان و کردار ما اعلام نظر و رأی کند، نه نهاد و ارگان دیکری.

کاملاً قابل در ک است که این کاریکاتورها بتواند احساسات مسلمانان پایبند به اصول این مدهب را جریحه دار کند. اما نباید فراموش کرد که جمهوری فرانسه یک سنت تاریخی دارد که شدیداً بدان پایبند است و آن " کاریکاتور و انتقاد" است. من در هیچ شرایطی حاضر به مصالحه و معامله در این خصوص نیستم."

سخنان فرانسوا هولاند در زمان دادگاه شارلی هبدو در مارس سال 2007:

"آزادی بیان، مطمئناً یک بحث سیاسی است. بحثی سیاسی به معنای واقعی کلمه. آزادی بیان تبلور لائیسته است که در آن بزرگداشت و احترام گذاشتن به طبع و سرشت انتقادی در جامعه پایه ریزی گردیده است.

بدیهی است که این آزادی گاهی  برای دارندگان باورهای دیگر شوک ایجاد میکند و احساسات آنها را جریحه دار میکند. اما نباید فراموش کرد که این آزادی، یک اصل از اصولی  است که نظام ارزشی ما، جمهوری ما بر پایه های آن شالوده ریزی شده است."

سخنان فرانسوا بیرو در زمان دادگاه شارلی هبدو در مارس سال 2007:

"هر بار که ما در باره مذهب سخن میگوییم،  به آن انتقاد میکنیم، در باره واژه "باور کردن" یا "باور نکردن" صحبت میکنیم، مثل آنست که بمبی در دست خود داریم. این موضوع تنش ایجاد میکند و به تنش ها دامن میزند. برای آرام کردن این تنش ها باید اصول محکم و استواری وجود داشته باشد که بتوانیم بر آن تکیه کنیم. اصول لائیسیته و آزادی بیان تنها وسیله ای است که اجازه میدهندتا دارندگان باورهای مختلف در کنار هم   و باصلح و آرامش زندگی کنند." همانطور که قبلاً گفته شد روز 7 ژانویه دفتر نشریه شارلی هبدو مورد حمله تروریست های بنیاد گرای اسلامی قرار گرفت.  سخنان نیکلا سارکوزی دبیر کل حزب اتحاد جنبش ها برای مردم فرانسه و فرانسوا هولاند رئیس جمهوری فرانسه نشان دهنده دفاع  و پایبندی رهبران سیاسی فرانسه به اصل " آزادی بیان" در این کشور است.

سخنان نیکلا سارکوزی پس از حمله خونین تروریستی به شارلی هبدو در 7 ژانویه 2015:

"در برابر این تهاجم بربر به خود اجازه نخواهیم داد که ذره ای عقب نشینی کنیم. ما باید به گفتن آنچه تمایل به گفتن آن داریم ادامه دهیم. همانگونه که تمایل داریم زندگی کنیم. هیچ شخصی نمیتواند ما را از آزادی در گفتار و روشی که زندگی میکنیم بازدارد.

ملت فرانسه عزا دار است. جمهوری  باید به پا خیزد. از هر گونه جمع بندی های تفرقه بر انگیز باید پرهیز کنیم و جبهه ای واحد در برابر تروریسم، بربریت و آدمکشانی که از تاریکی میایند ایجاد کنیم. اتحاد ملی  در برابر تروریسم و بنیاد گرایی یک الزام است و هیچ شخصی نباید خود را از این وظیفه ملی کنار بکشد."

 سخنان فرانسوا هولاند پس از حمله خونین تروریستی به شارلی هبدو در 7 ژانویه 2015:

"با این حمله تروریستی که از نظر اهمیت در 50 ساله اخبر بی سابقه وده است، فرانسه در برابر آزمون تاریخی مهمی قرار گرفته است. یک نشریه که نماد گویای آزادی بیان در جمهوری فرانسه است، مورد تهاجم خونین تروریستی تاریک اند یشان قرار گرفته است.

من همه مردم فرانسه را به اتحاد ملی و به پا خاستن در برابر این تهدید به آزادی دعوت میکنم. اتحاد ملی به معنای حذف حساسیت ها وافکار گوناگون در جامعه فرانسه نیست. اتحاد ملی به معنای یکپارچگی نیست. اتحاد ملی، احترام به اصولی است که جمهوری فرانسه بر پایه آن بنیان نهاده شده است."