بيانيه انجمن حقوقي آذياسا در خصوص روز جهاني زبان مادري

حفظ و پاسداشت زبان مادري و به تبع ان تحصيل به آن نيازمند صدور مجوز نمي باشد و هيچ حاكميتي حق سلب و يا محدود نمودن نسبت به آن را ندارد چرا كه حقوق زباني از حقوق بديهي و ذاتي بشريت مي باشد و هر گونه تعدي به آن علاوه بر مسئوليتهاي مختلف (اخلاقي، ديني و...) مسئوليت حقوقي نيز در بر دارد.

در حوزه حقوق زباني ،حق تحصيل به زبان مادري از شاخصه هاي اصلي اين حقوق مي باشد. براي جلوگيري از تعدي هاي مختلف نسبت به اين حق، قوانين مختلف بشري و الهي وضع شده است از جمله در قرآن كريم و كتب آسماني ديگر و در كنوانسيونهاي مربوط به حقوق بشر از جمله اعلاميه جهانى حقوق بشر ، عهدنامه بين المللى حقوق سياسى و مدنى ، عهدنامه بين المللى حقوق فرهنگى٬ اجتماعى و اقتصادى ، بيانيه در حقوق افراد متعلق به اقليتهاى ملى٬ ائتنيكى٬ دينى و زبانى و... و از همه مهمتر اعلاميه جهانى حقوق زبانى مي باشد. در ماده سوم اين اعلاميه مي خوانيم:

"ماده سوم :

١- اين اعلاميه حقوق زير را به عنوان حقوق شخصى غيرقابل سلبى كه در هر گونه شرايط٬ امكان برخوردارى از آنها وجود دارد٬ قبول می نمايد:

- حق به رسميت شناخته شدن شخص به عنوان عضوى از يك جمعيت زبانى؛

- حق شخص براى استفاده از زبان خود در مكانهاى خصوصى و عمومی ؛

- حق شخص براى استفاده از نام خود؛

- حق شخص براى ايجاد مناسبات و پيوند با ديگر اعضاى جمعيت زبانى مبداء خود؛

- حق شخص براى حفظ و گسترش فرهنگ خود؛

- و همه حقوق ديگر مربوط به زبان كه در "عهدنامه بين المللى حقوق سياسى و مدنى مصوب ١٦ دسامبر ١٩٦٦ " و "عهدنامه بين المللى در باره حقوق اقتصادى٬ اجتماعى و فرهنگى" به همان تاريخ به رسميت شناخته شده اندּ

٢- اين بيانيه اعلام می دارد كه حقوق جمعى گروههاى زبانى٬ علاوه بر حقوق فوق الذكر كه تك تك افراد عضو گروههاى زبانى از آنها برخوردار می باشند٬ در تطابق با شرايط تشريح شده در بند ٢ּ٢ شامل موارد زير میباشد:

- حق گروههاى زبانى براى آموخته شدن زبان و فرهنگشان؛

- حق گروههاى زبانى براى دستيابى به خدمات فرهنگى؛

- حق گروههاى زبانى براى حضور برابر زبان و فرهنگهايشان در رسانه هاى ارتباطى؛

- حق گروههاى زبانى در دريافت توجه و اعتناء نهادهاى حكومتى و در روابط اجتماعى-اقتصادى تهيه شده به زبان خودּ

٣- حقوق فوق الذكر اشخاص و گروههاى زبانى به هيچ طريقى نمی بايست مانع برقرارى مناسبات متقابل بين اينگونه اشخاص و گروههاى زبانى٬ با جمعيت زبانى مهمانپذير و يا ادغامشان در آن جمعيت گرددּ همچنين اين حقوق نبايد به محدود نمودن حقوق جمعيت مهمانپذير و يا اعضاء آن در كاربرد زبان خود جمعيت در سراسر فضاى سرزمينى آن زبان منجر شود"ּ

اين حقوق در قوانين داخلي كشورها نيز به رسميت شناخته شده است. از جمله در اصل 15 قانون اساسي ايران، تحصيل و آموزش و استفاده از زبانهاي اقوام مختلف ايراني مورد عنايت واقع گرديده است. ولي اين اصل تا به حال بصورت سليقه اي (تنها قسمت دوم آن يعني رسميت زبان فارسي) اجرا شده است و اين كاملاً در منافات با اصول حقوقي مي باشد.

چرا كه يك اصل بايد به صورت كامل اجرا شود و اجراي سليقه اي و گزينشي آن قابل توجيه نمي باشد.

در ماده 6 و 10 اعلاميه جهانى حقوق زبانى در اين خصوص مي گويد:

"ماده ٦

اين اعلاميه اعلام می كند كه نمی توان تنها بر اين مبناء كه يك زبان٬ زبان رسمی دولت است و يا به طور سنتى براى مقاصد ادارى و يا برخى از فعاليتهاى فرهنگى مشخص در يك سرزمين بكار رفته است٬ آنرا "زبان خاص سرزمين" بشمار آوردּ

ماده ١٠

١- همه جمعيتهاى زبانى داراى حقوق برابرندּ

٢- اين اعلاميه تبعيض بر عليه جمعيتهاى زبانى را غيرقابل قبول می داند٬ فارغ از آنكه اين تبعيض بر مبناى درجه حاكميت سياسى مستقل جمعيت زبانى؛ موقعيت تعريف شده آن جمعيتها از لحاظ اجتماعى٬ اقتصادى و يا ديگر لحاظها؛ درجه استاندارديزه شدن٬ مدرنيزاسيون و يا به روز شدگى زبانهايشان و يا هر معيار ديگرى اعمال گرددּ

٣- همه گامهاى ضرور براى تحقق اصل برابرى و به جا آوردن موثر آن می بايست برداشته شوندּ"

چندين دهه است كه در ايران شاهد تبعيض و برخوردهاي غيرقانوني و غيربشري در خصوص تحصيل و آموزش زبانهاي مادري اقوام و ملل مختلف توسط حاكميتهاي ايران (پهلوي و جمهوري اسلامي) ايران بوده ايم.

انجمن حقوقي آذياسا با استناد به تمامي قوانين الهي و بشري در خصوص حقوق زباني، كليه عملكردهاي مذكور را غيرقانوني و غيربشري دانسته و هر گونه توجيهي براي سنگ اندازي در اجراي اين حقوق را از طرف حاكميت ايران را كاملاً در منافات و تعارض با اين حقوق مي داند و حركتهاي فوق دقيقاً عين آپارتايد مي باشد.

در سالهاي اخير شاهد بازداشت هاي مختلف ملت آذربايجان و فعالين حركت ملي آذربايجان در روز جهاني زبان مادري و ممانعت از برپايي مراسمات مربوط به اين روز از طرف حاكميت ايران بوده ايم. اين انجمن با قاطعيت تمام و با استناد به كنوانسيونهاي حقوق بشري و قانون اساسي ايران، عملكردهاي مذكور را در تعارض با حقوق شهروندي و حقوق زباني مي داند و ادامه چنين روندي را موجبي براي تضعيف وجهه حقوقي داخلي و بين المللي حاكميت ايران مي داند. لذا به عنوان يكي از مراجع مدافع حقوق بشر رسيدن اين روز را به تمامي هويت خواهان دنيا از جمله ملت شريف آذربايجان و تورك زبانان دنيا تبريك عرض نموده و برپايي مراسمات مختلف مدني را در اين روز حق مسلم (بشري – قانوني) هر آذربايجاني مي داند و ممانعت ها و بازداشت هاي غيرقانوني حاكميت را در اين خصوص محكوم مي نمايد.

انجمن حقوقي آذياسا تلاش خواهد كرد در فرصت هاي آتي به صورت مفصل حقوق زباني را مورد تحليل قرار داده و نكته هاي حقوقي لازم را در آن خصوص ارائه كند.

2/12/1387

انجمن حقوق آذياسا

(اولين مرجع آموزشهاي حقوقي براي فعالين حركت ملي آذربايجان)

www.azyasa.blogfa.com

azyasa@gmail.com