رفتن به محتوای اصلی

پیآمد های اجلاس سران کشور های پیرامونی دریای خزر در باکو
22.11.2010 - 15:11

در روز های 27 و 28 آبانماه سال 89 اجلاس سران کشور های پیرامونی دریای خزر برای رسیدگی به نظام حقوقی و زیست محیطی بزرگترین دریاچه جهان در باکو برگزار شد. در این اجلاس روسای جمهوری کشور های ترکمنستان قزاقستان. فدراسیون روسیه. ایران. به میزبانی الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان شرکت کردند. نشست سران مانند نشست های پیشین بدون دست یابی به نظام حقوقی و تقسیم عادلانه دریا پایان یافت و احمدی نژاد با برپایی گرد و خاک فراوان دست از پا درازتر به میهن باز گشت. رسانه ها و رادیو تلویزیون که از پول ملت محروم و مظلوم تغذیه می کنند و مدح رهبر و دولت کودتا سر می دهند با پوشش خبری و تفسیری به دستآورد های خیالی سفر پرداختند. کاسه لیسان. چابلوسان و ذوب شدگان در ولایت ارتجاع برای سرپوش گذاشتن به بحران های شدید اقتصادی. سیاسی و اجتماعی در درون کشور از این فرصت ها استفاده می کنند و به تقویت جناحی از حکومت کودتا می پردازند که تنها هنرش دروغگویی. کشتار. زندان. و تجاوز به حقوق مردم است. آنان هر شکستی را پیروزی و هر ناتوانی و ناکامی در دیپلوماسی را توانایی و شرکت در مدیریت جهان می خوانند. نگاهی کوتاه و گذرا به تاریخچه دریای خزر بعد از فروپاشی اتحاد شوروی نشان می دهد که چگونه رژیم جمهوری اسلامی و دیپلوماسی ناتوان آن بازیچه قرار گرفته با وقت کشی و گرفتن امتیاز به بازیگری و صحنه گردانی فدراسیون روسیه به کناری گذارده می شود.

دو عهد نامه گلستان در سال 1813( 1292 خورشیدی) و ترکمنچای در سال 1828( 1207 خورشیدی) بین ایران و روسیه تزاری بخش های مهمی از دریا و منابع آن را به روسیه واگذار کرد. در پی جنگ جهانی اول و پیروزی انقلاب اکتبر تغییرات مهمی در سیاست خارجی اتحاد شوروی رخ داد. برخی از تعهد ها و امتیازات روسیه با همسایگان آن لغو گردید. ایران با تعهد بر اجرای برخی از خواسته های شوروی از حق مشاع و بهره برداری از بستر و سطح دریا بهره مند شد. در آغاز سال های جنگ دوم و حمله نیرو های آلمان هیتلری به اتحاد شوروی بار دیگر بازنگری در قرار داد پیشین مطرح شد و قرار داد جدید در سال 1940 منعقد شد. در این قرار داد هم حق مشاع و بهره برداری از منابع آن بدون فعالیت های نظامی از سوی ایران مورد توافق قرار گرفت. در تمام این مدت و سال های جنگ نفت آذربایجان مورد استفاده قرار گرقت و در پیروزی اتحاد شوروی بر آلمان نازی نقش مهم و برجسته ای داشت. در سال های بعد از جنگ هم شوروی از منابع نفتی آذربایجان سود برد. بعلت شرایط جغرافیایی و عمق دریا و عدم دسترسی ایران به تکنولوژی بالا در اعماق و عدم توافق در ایجاد شرکت بهره برداری از نفت با اتحاد شوروی استفاده از نفت خزر میسر نشد و شرکت های خارجی هم از همکاری با ایران امتناع کردند.

با فروپاشی اتحاد شوروی و خروج کشور های عضو از ترکیب آن شرایط نوینی بر منطقه و جغرافیای سیاسی آن حاکم شد. پنج کشور پیرامونی دریای خزر در راستای منافع ملی خود خواهان بازنگری در نظام حقوقی آن شدند. فدراسیون روسیه با توجه به ضعف و شرایط شکننده خود پایبندی به قرارداد های پیشین اتحاد شوروی را به دفعات تکرار کرد و هم زمان شرایط نوین را گوشزد کرد. در این میان کشور های پیرامونی از جمله جمهوری آذربایجان و ترکمنستان برای بهره برداری از منابع سرشار گاز و نفت خواستار استفاده از طول مرزی خود به دریا شدند که در آن صورت سهم ایران بین 11 تا 13 درصد از سطح و بستر دریا می شود. ایران در سال های نخست به حق مشاع و اجرای قرارداد های پیشین پافشاری می کرد ولی با گذشت زمان به زیر خط بندر آستارا و خلیج حسینقلی در ترکمن صحرا بسنده کرد. که در آن صورت سهم ایران به 33 درصد می رسید. و در نهایت پیشنهاد کرد که دریای خزر بطور مساوی بین پنج کشور با 20 در صد سهم تقسیم شود. هیچکدام از این پیشنهاد ها مورد توافق قرار نگرفت. در آن سو تر فدراسیون روسیه با خرید وقت و باز سازی سیاسی و اقتصادی خود پیشنهاد مذاکره با ایران و تعیین نظام حقوقی دریا را می داد. در حالی که خود را پایبند به گذشته و مخالف ورود شرکت های نفتی به منطقه نشان می داد به مذاکرات دو جانبه یا چند جانبه با شرکای پیشین خود در اتحاد شوروی می پرداخت. جمهوری اسلامی نگران و ناخشنود از روند مذاکرات به علت ناتوانی و عدم حمایت از سوی مردم بویژه در سال های واپسین در نقطه ضعف قرار می گرفت. قرارداد های نفت و گاز با آذربایجان و ترکمنستان بویژه خط لوله نوباکو زمینه رشد اقتصادی و سرمایه گذاری های خارجی را فراهم می آورد. این در حالی است که جمهوری اسلامی در کوچه پس کوچه های مذاکرات هنوز هم سرگردان است.

تا کنون نزدیک به 30 نشست پی در پی در رابطه با دریای خزر در سطح وزرای خارجه. معاونان و دیپلومات های کشور های پیرامونی برگزار شده و دستآورد تعیین کننده ای نداشته است. در این میان چهار اجلاس هم در سطح روسای جمهور بر گزار شده که به یکی از آنها ایران دعوت نشده بود. جمهوری اسلامی همواره خواستار همکاری بین کشور های پیرامونی بوده و در این راستا رفسنجانی تشکیل سازمان کشور های ساحلی دریای خزر را برای حفظ محیط زیست و منابع آن داده بود که مورد توجه قرار نگرفت. اجلاس سران نخست در عشق آباد پایتخت ترکمنستان و سپس در تهران در سال 1386 برگزار شد. اجلاس سوم در آکتاوا بدون دعوت و حضور احمدی نژاد بر پا گردید که یاد آور نقاط ضعف. هیچ انگاری و تحقیر جمهوری اسلامی بود و پایگاه متزلزل رژیم را در درون میهن نشان می داد. آخرین اجلاس سران در کاخ گنچ لیک باکو در حالی برگزار شد که رابطه ایران روسیه رو به تیرگی است. روسیه از تحویل سامانه پداوندی اس . 300 در راستای تحریم های شورای امنیت سازمان ملل خود داری می کند. احمدی نژاد برای رویارویی با مدودیف و ابراز ناخرسندی از عملکرد روسیه با تیم ناتوان و ناهمگون خود شرکت کرده بود. این اجلاس در شرایطی برگزار شد که در پی کودتای انتخاباتی در خرداد 88 مردم ستم دیده خشم و نارضایتی خود را از عملکرد و حمایت روسیه از رژیم بر زبان آوردند. رزیم با تحریم شورای امنیت سازمان ملل و تصویب آن از سوی فدراسیون روسیه و گسترش بحران همه جانبه در درون با مشکلات فراوانی روبرو شده است. برای برون رفت از انزوا و ترس از خیزش توده ای در درون به حمایت های بیرونی متوسل شده است. از آن رو احمدی نژاد در مذاکرات دو جانبه با الهام علی اف به گذشته و مشترکات فرهنگی اشاره کرد.

احمدی نژاد در حاشیه اجلاس مصاحبه مطبوعاتی با رسانه ها را ترتیب داد و بار دیگر سخنان کلیشه ای خود را که در هر فرصتی و به هر مناسبتی بر زبان می آورد تکرار کرد. غافل از اینکه دیگر کسی جدی نمی گیرد و به آن توجهی نمی کند. در پاسخ به روزنامه نگاری که از محکومیت سکینه محمدی آشتیانی پرسید. گفت در آمریکا هم اعدام زنان اجرا می شود و 53 زن در انتظار اجرای حکم هستند. چرا مردم جهان و رسانه ها به نقض حقوق بشر در آمریکا نمی پردازند؟ احمدی نژاد در دفاع از عملکرد دادگاه ها در جمهوری اسلامی ادعا کرد که همه از حق داشتن وکیل بر خور دارند. این گفتار کذب با نیشخند روزنامه نگاران روبرو شد زیرا در همان روز تعداد دیگری از وکلا دستگیر و روانه زندان شدند. هنگامی که روزنامه نگاران دیدند جواب هر پرسشی تکرار گفتار پیشین و مقایسه با کشور های دیگر است و سخنی از اوضاع اقتصادی. زندانیان سیاسی. شکنجه. اعدام و قطع عضو و سنگسار در جمهوری اسلامی به زبان نمی آید و از هرگونه راست گویی طفره می رود به مطرح کردن پرسش هایی پرداختند که بیشتر حالت شوخی و مزاح را داشتند.

اجلاس سران با سخنرانی ده دقیقه ای سران آغاز شد. احمدی نژاد با پیش درآمد همیشگی سخن خود را آغاز کرد و مترجم از ترجمه آن خود داری کرد و در پی آن به ناکار آمدی. و نا عادلانه بودن بودن نظام های سیاسی و اقتصادی جهان پرداخت و گفت نظام های کهنه و ارتجاعی جهان قادر به ادامه حیات نیستند و برای برون رفت جز باز گشت به ارزش های متعالی و مشارکت عمومی در مدیریت جهان که خواست همه ملت ها است. راه دیگری نیست! این سخنان را مردی بر زبان می آورد و خود را رئیس جمهور کشوری می خواند که در آن توده های مردم. زنان. کارگران. اقشار گوناگون اجتماعی و واحد های ملی از حقوق اجتماعی و فردی محروم اند.

احمدی نژاد در پایان پیشنهاد های خود را در 6 ماده مطرح کرد و در آنها به توسعه فرهنگی. پاسداری از حریم دریا. برنامه ریزی در مشارکت. ایجاد شرکت های کشتی رانی. افزایش مبادلات اقتصادی. همکاری در حوزه انرژی و توریسم. تدوین حقوقی دریا و نهایی کردن آن در سال آینده و مبارزه با عوامل تهدید کننده ثبات و امنیت دریا و همچنین جلوگیری از بازیگران خارجی در دریا اشاره کرد.

اجلاس سران در جمهوری آذربایجان بدون هیچ دستآوردی برای جمهوری اسلامی به پایان رسید. با پیشنهاد قزاقستان صید ماهی خاویار به مدت 5 سال ممنوع خواهد شد و چگونگی اجرای آن هم در 3 ماه آینده مشخص خواهد شد. باز هم سهم ایران از دریای خزر در پرده ای از ابهام قرار گرفت و به نظر می رسد با گذشت زمان کمتر خواهد شد. این در حالی است که در پیرامون دریای خزر مردمانی زندگی می کنند که از نظر فرهنگی. زبانی و تباری به هم نزدیک اند. با گسترش آزادی. دمکراسی و احترام به منشور جهانی حقوق بشر که دستآورد گرانبهای انسان در طول تاریخ است می توان به صلح پایدار و حقوق مساوی در این دریا و منطقه رسید...

mhyahyai@yahoo.com

 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

ایران گلوبال

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.