رفتن به محتوای اصلی

آموزش و زبان مادری
16.08.2010 - 17:09

”زبان همچون جهان هر دو پیش از ما وجود داشته اند و ما درآنها زاده می شویم ،هیچ یک تازه نیستند” گادامر

زبان پدیده ای و یا شاید هم گفت کشفی منحصر به فرد بشر است.زبان بستری است که تصور و معنی تازه ای از جهان برای انسان آفرید،واو را به درک معانی ارزشمندمفاهیم زندگی،عشق،زیبایی،آزادی و.... نائل کرد.

انسان به وسیله ی زبان بود که توانست به اعماق وجود دیگران نفوذ کند و دیگران بپیوندد و نخستین اجتماعات بشری را شکل دهد.زبان انسان را قادر ساخت که تمایز و تفاوت را احساس کند و توانست در سایه ی آن بنیان های پیشرفت و ترقی راپا یه ریزی کند.پس می توان ادعا کرد زبان مهم ترین و بارزترین خصوصیت ذاتی انسان ووجه تمایز او با حیوانات است. لذا در مورد اهمیت زبان می توان اظهار داشت که زبان، زندگی است و زندگی در زبان معنا می یابد چنان که هایدگر هم معتقد است که زبان خانه بودن است و همه چیز در آن هستی و معنا پیدا می کند.

زبان مقام و نقش های ارزشمندی را در زندگی بشری ایفا نموده و می نماید . یکی از مهم ترین نقش های زبان ، نقش ارتباطی آن است . به صورتی که به وسیله زبان است که انسان با دیگران و دنیای پیرامونش ارتباط برقرار می کند و دنیای خود را با دنیای دیگران پیوند می دهد و با کمک جستن از آن احساسات ، عواطف ، خواسته ها و اندیشه و تفکرات خود را ابراز می دارد.

علاوه بر نقش ارتباطی، زبان در تفکر نیز نقش قابل توجهی دارد و از فاکتورهای موثر در نحوه تفکر فرد است. بدین معنی که نحوه ادراک و توصیف فرد از جهان تحت تاثیر زبان او شکل می گیرد. قدرت انتزاع و تخیل نیز به میزان رشد زبان فرد بستگی دارد. به عبارتی، هر چه زبان فرد از رشد بیشتری برخوردار باشد تفکر انتزاعی او به مراتب بهتر است . ویتگنشتاین زبان را به دو نوع زبان فردی و جمعی تقسیم می کند . او زبان فردی را ارتباط به شیوه متمایز و متفاوت با نحوه ارتباط با دیگران ؛یعنی ارتباط با عمیق ترین لایه های ذهن خود فرد تعریف می نماید که اشاره به همان نقشی است که زبان در تفکر دارد و زبان جمعی را استفاده از زبان و واژه ها برای برقراری ارتباط با دیگران می پندارد که با نقش ارتباطی زبان مطابقت دارد . عده ای از محققان نیز معتقدند که فرایند ادراک و زبان اموری وابسته به یکدیگرند و بر همدیگر تاثیر دارند چنانچه نحوه ادراک و شناخت ما از جهان متاثر از زبانی است که برای توصیف جهان به کار می گیریم .

درمبحث اهمیت نقش زبان در تفکر”هردر“ اندیشمند آلمانی معتقد است که زبان ، فقط ابزاری برای اندیشه نیست بلکه قالبی است که اندیشه و تفکر در آن شکل می گیرد. عباس میلانی نیز در تذکره الاولیاء و تجدد اظهار می دارد که عقل و زبانی سالم ملازم یکدیگرند . زبان نه صرفا وسیله ای برای بیان تفکر ، بلکه بخشی از ذات خود تفکر است و معتقد است که زبان نارسا و نا پخته حکایت از تفکر و اندیشه پریشان دارد . پیاژه روانشناس معروف سویسی اعتقادش بر این است که زبان، مساعد کننده بسیار بزرگی برای رشد ذهنی کودک و ارتباط تنگاتنگی با هم دارند به صورتی که رشد تفکر یک کودک در رشد زبانی او بسیار مشهود است. با این وجود چنین اظهاراتی از سوی محققان در مورد زبان و تفکر حاکی از اهمیتی است که زبان در پیشرفت و پیشبرد حیات بشری داشته و دارد .

پس می توان گفت که زبان راز پی بردن به اسرار هستی است . زبان دروازه ورود به افق زندگی دیگران است . زبان است که به انسان قدرت تجسم اتوپیای جامعه بشری را عطا کرد ، در سایه زبان بود که انسان توانست دستاوردهای عظیم علمی ،شاهکارهای ادبی و مکاتب فکری را بیافریند.آنچه در این میان حائز اهمیت است، توجه به این مهم است آنچه که اشاره شده نقش و جایگاه کلی و عام زبان در زندگی بشری است . موضوعی که امروزه مورد بحث و گفتگوی محافل زبان شناسی، روانشناسی و جامعه شناسی است بررسی تاثیر و کارکردهای زبان مادری است . زبان مادری زبانی است که فرد با آن به دنیا می آید و در آن سیر می کند و به آمال و آلام خود معنا می بخشد. شاید بتوان گفت که زبان مادری اولین نعمت وجودی هر فرد است که در حریم آن می تواند نفس کشیدن و زنده بودن را تجربه کند .

زبان مادری جزء لاینفک وجود آدمی است و با سلول های بنیادی وجود او گره خورده است. انسان در وجود زبان مادری است که قادر است به معنی واقعی لذت و درد ، عشق و نفرت و دشمنی و دوستی دست یابد و آن ها را با تمام وجود احساس کند . احساسی که از اعماق وجودش نشات می گیرد. من "کرد" (برای مثال) تنها و تنها در وجود زبان مادریم است که می توانم لذت وجودی جمله دوستت دارم (خوشم ئه وییت) را در عمق درونم احساس کنم و جریان دوست داشتن در رگ هایم جاری شود .

یکی از مفاهیم مهمی که زبان مادری می تواند در شکل گیری و تعریف آن نیز نقشی اساسی داشته باشد، مفهوم هویت است . زبان مادری ، در تبیین هویت فردی و جمعی هر ملتی فاکتوری است اساسی. و هر فرد و جامعه ای در وجود زبان مادری است که می تواند کیستی ، حضور و وجود خود را به شیوه ای موثر در جهان ابراز دارد . به این خاطر که زبان مادری معرف بنیانهای فرهنگی ، اجتماعی فردی و جمعی یک ملت است .

پر مسلم است که زبان مادری جایگاه ومقامی به مراتب بیشتر از آنچه که تاکید شد میتواند داشته باشد . نقش پر اهمیتی که زبان مادری در امر آموزش و پرورش دارد کاملا محسوس است . نتایج تحقیقات زیادی بر این امر صحه میگذارند که آموزش به زبان مادری بازده وکارایی فرد را به نسبت قابل توجهی افزایش میدهد . به صورتی که ثابت شده است زبان مادری نقش مهمی در یادگیری دروس استدلالی وتفهیمی مثل ریاضی و علوم ایفا می کند.

نادیده گرفتن زبان مادری بالاخص درحیطه ی تعلیم و تربیت میتواند صدمات جبران ناپذیری بر پیکره ی یک جامعه وارد کند به این معنی که میتواند سد راه پیشرفت و ارتقای علمی و فرهنگی آن جامعه باشد و به میزان نسبتا زیادی آن را کاهش دهد.علاوه بر آن می تواند آسیب های جدی بر ساختار آن زبان وارد آورد زیرا مانع رشد و ترویج آن از لحاظ واژگان ،معنی و کاربرد آن در جامعه می شود.

محمد رضا باطنی یکی از محققین در عرصه زبان آموزی معتقد است که موثر ترین راه برای افزایش تسلط برزبان مادری ،استفاده از آن در امر آموزش در سطوح مختلف است.یونسکو نیز بارها با قاطعیت تمام نیاز به ارتقای آموزش به زبان مادری را حق هر فرد می داند.امروزه محققان بدون تردید بر این باورند زبانی که در نظام آموزش به کار نرود محکوم به نابودی است.

نتایج تحقیقاتی که سلام ویسی تبار( 1384) در بین دانش آموزان شهرستان مریوان انجام داده موئد مطالب اشاره شده فوق است که تا چه میزان نادیده گرفتن زبان مادری و استفاده کردن از زبان دیگر(دو زبانگی) در امر آموزش و پرورش ،ترقی و سلامت روانی افراد را به خطر می اندازد.

ایشان بیان می دارد که نادیده گرفتن زبان مادری در مدارس مناطق دو زبانه به این امر منجر شده که رشد تفکر انتزاعی کودک به دلیل حساس بودن سن او به شدت به تاخیر می افتد . احساس خود کم بینی و خود سانسوری به دلیل بیگانه بودن با زبانی غیر زبان مادریش ، کاهش درک مطلب ،کاهش عملکرد معلم و دانش آموزان ، ناتوانی فرد در بیان اندیشه، خواسته و نیازهایش و از همه مهم تر وارد آمدن آسیب های جدی بر ساختار و جامعیت زبان مادری (زبان کردی) ازپیامدهای آشکار دوزبانگی است.

محقق در یک تصویر کلی نتایج بررسی خویش چنین بیان می دارد:

1.اگر دوزبانگی روند مثبت خود را از نظر زمان آموزش و شیوه های آموزش آن طی نماید، پدیده ای مثبت می باشد.

2.برای آموزش زبان دوم به کودک دوزبانه ابتدا باید وی را با دستور زبان مادری اش آشنا نمود تا با شناخت کامل زبان مادری خود به یادگیری زبان دوم بپردازد نه اینکه جنبه های دستوری زبان مادری خود را از طریق زبان دوم یاد بگیرد.

3.در آموزش زبان باید ابتدا کودک را با جنبه های شفاهی زبان دوم همانند زبان مادری اش آشنا نمود ،سپس جنبه های نوشتاری و خواندن به وی آموزش داده شود.

4.افت تحصیلی در سنین پایین به دلیل تاکید برنامه درسی بر جنبه های کتبی و نوشتاری زبان دوم و عدم توازن میان جنبه های شفاهی زبان مادری (خانه) و جنبه های کتبی و نوشتاری زبان دوم (مدرسه ای ) می باشد.

5.روند منفی دوزبانه در سنین پایین منجر به افت تحصیلی در سنین و سطوح بالای تحصیلی افراد خواهد شد و آن به دلیل بکارگیری توانایی های زبانی برای درک مطلب خوانده شده در این سطوح می باشد در حالیکه فرد هنوز به این مهم در زبان دوم دست نیافته است.

6.روند فعلی آموزش زبان دوم موجب می شود کودک دو زبان و گاهی سه و یا چهار زبان (مادری ،دوم ،سوم،چهارم) را در دوران تحصیل ،بصورت ناقص یاد بگیرد.

7.در روند کنونی چون آموزش زبان دوم در مناطق دوزبانه بصورت ترجمه ای و مکانیکی و شرطی است،توانایی تفکر خلاق و نمود آن یعنی خلاقیت زبانی را از فرد می گیرد.

لذا اذعان داشتن به اینکه آموزش به زبان مادری حق انسانی و قانونی هر فرد است،کاملا واضح و اشکار است. نادیده گرفتن و تلاش در جهت نابودی آن مساوی است با تلاش در جهت تضعیف و نابودی هویت، فرهنگ و تفکر فرد و به طبع آن یک ملت می باشد . اختصاص دادن دوم اسفند (21 فوریه) نیز به عنوان روز جهانی زبان مادری بر اهمیت این گفته مهر تایید می گذارد.

 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

ایران گلوبال
برگرفته از:
http://rojamepress.blogfa.com

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.