دراین نوشته چند نکته اشاره وار مورد توجه قرارگرفته:
1- لغات-معنی در دنیای سومر- مقایسه ی آنها در زبان ترکی آذربایجان
2- تکرار آوا -حرف- در کلمات سومر و ترکی
3- متد ریاضی  ساده در سومر و در ترکی
4- اشاره به برخی فنومن های فرهنگی
 

 

1- این دو ارتباطی باهم ندارند. زبان سومری تک زبان است.
2- سومری زبانی اتصالی ست و با زبانهای اتصالی پیوند دارد.
3- سومری نزدیکی هایی با زبانهای اتصالی و ترکی دارد اما هنور برای اثبات پیوندش با ترکی دلایل کافی وجود ندارد.
و در عین حال نیز نمی توان تشابهات و نزدیکیها را رد نمود.

 

بدون اینکه آدم از این یا آن تئوری کور-کورانه و از روی تعصب طرفداری کند -که بیشتر به خاطر اهداف سیاسی از سوی شرق شناسان و یا سیاستهای حکومتی و یا احزاب سیاسی مطرح شده اند- بهتر است خود با گرامر و گنجینه ی لغات این دو زبان دست و پنجه نرم کند و شخصا تشخیص دهد که چه به چیست. 
برای وارد شدن به مسئله از نظر من دانستن زبان ترکی الزامی ست. وگرنه نمی توان راه به جایی برد.

زبانها با «احساس و لمس و روح » سروکار دارند. برای تشخیص رابطه ی آنها عنصر «درک و احساس» ضروریست. تا کسی واژه ی şeş را در رابطه با گریه کردن و « şiş»ِ قلب درک و احساس نکند نمی تواند رابطه این دو کلمه را درک کند. یا ارتباط gaz =کشتن را با « dibin gazmaq»، کؤکون قازماق ، نمی تواند احساس کند. برای درک پیوندها، عنصرمهم در کنار اصول زبان شناسی، درک « احساس های»  یک زبان است.

 در رابطه با این پیوند یا عدم آنها کتابها نوشته اند و باز هم میتوان نوشت. اینجا تنها به جند نکته اشاره میکنم و میگذرم علاقمندان می توانند خود دنبال کندوکاو را بگیرند. 
با اینکه در زیر اشاره شده باز یاداوری میکنم معمولا معانی واژه ها زیاد است و هدف ذکر همه ی آنها نبود. انتخاب  پیوند یا عدم آن را در نظر داشته است.
این نوشته محتوای دو کامنت است که بعد از بازبینی منتشر میشود. 

 

 شباهت ها و یگانگی:

با توجه به فاصله ی زمانی چند هزارساله با دنیای سومربه واژگان این زبان توجه میکنیم:
سو. کوتاه سومری. * و ** اشاره به منابع. ت. کوتاه صدای تکرار شده یا کشیده است. 

- سو.erim مرد جنگی - دشمن. erem  مرد جنگی. er امروزه ər قابل توجه است. مرد.
-سو. şe شنیدن-گوش کردن (به حرف) مقایسه شود با  eşit-mək.جای eعوض شده.

-سو.şeg باران-باریدن باران- şur درباران خود را خیس کردن. مقایسه شود با şeh:
 . Hava şeh-lir
-سو.şeş گریه کردن .مقایشه شود با şiş دردل و ürəgim şiş-di
سومری izi * آتش -گرما. مقایسه شود با isi یا issi  یا  cız 
-سومری Gu قو= صدا کردن-فریاد کردن- صحبت کردن = در ترکی = صدا ( Gu قو دئدیم قولاق توتولدو= قو گفتم گوش بسته شد. با صدا کردن گوش آسیب دید.
 - در ترکی اینانا= «باورکند» است. از اینانماق. شباهت آن در معنی و تلفظ با مفهوم خدای سومری نزدیک است.

 

 شاید رازهای دنیای پیش از میلاد و اولین تمدنها کشف شود. 
 جهان پیش از میلاد هنوز برای ما کامل و به درستی روشن نشده است. و تا زمانی که امیال سیاسی روی این چیزها سایه 
دارد حقایق نسبی دست نیافتنی ست.
 تمدن بشر پیش از میلاد عظمت خاص خود را دارد که تاکنون ندیده گرفته شده است. به خاطر مسخره بازیهای سیاسی . 
----
نکته ای هم در مورد واژه ی « Loli یا Lolu» lulu=لولی =لولو بر وزن دولی=دولو=پر یا تگرگ؛ بگویم:

 

 

 

صدا یا حرف ، کشیده یا با تشدید میاید :me-e من . ص. 109منبع* 
za-a-ge = za-a-ğe مال تو * ت. a
ad-da-a-ni= adani =پدر آن ت.a
du-ub و tu-ub رویهم ریختن یا ریختن جهت پرکردن. از ص 6 کتاب به بعد. ت.u

nam=na-am ص130 تعیین تکلیف یا سرنوشت. ت.a

 این «عنصر تکرار» در ترکی آذربایجان هم هست***. و در زبان محاوره و بعضا کتابت دیده میشود:
hammı=hamı همه ت.m
dussaq=dutsaq زندان -زندانی -s
apaardıla=apardılar=apprdıla=بردند- ت.a p
oraan=oranin مال آنجا -ت . a
səən=sənin مال تو-ت. ə
məəm=mənim مال من-ت. ə
bööh=döyük بزرگ

اعداد**ص62 : 
1= aş*ge*di/eş*dili
2=min=man=mi-nu
3-eş=iş
4-lim(m)u=li-mma=limu
5-ia=i
6-Aş=Aşu=aş
7-umun=umin=ü-mi-nu=imin
(5+2)
8-ussu=ü-sa-am
9-ilimmu=i-li-mu
(5+4)
10-ü

.....
600=60X10 
کسانی که با روش ریاضی پیرمردان قدیم آذربایجان در روستاها آشنایی دارند میدانند که متد حساب آنها نیز نظیر متد سومری ست. که در پیدا کردن عدد 600 یا 9 و مانند اینها در مبحث ریاضی دیده میشود.

در سومری و ترکی عنصر مشترک: طرز شمارش:
11= 10 +1 = در ترکی on+bir 
12=10+2 =on+iki
و...

از لغات مشترک :
1- -سومری isi = آتش (ص 35*)- در ترکی امروز آذربایجان= گرم-داغ = issi یا isi (نوع تلفظ بستگی به لهجه)
2-سومری a یا a-a ص 109*=پدر ؛ در ترکی امروز آذربایجان « ağa کوتاه aa به معنی پدر : ?aa-mı gördün پدرم را دیدی؟ a کشیدهa a بجای آتا ata هم استعمال میشود.

3- eş / işسومری ص 62 **= عدد3 ؛در ترکی امروز آ. اوشüş یا اوچ üç گفته میشود: تبدیل شدن şبه ç امروزه رایج است. 
4-سومری عدد 1: aş,deli,diş ص 62 **: در ترکی diş دندان یا دندانه مصطلح است. شکل gəle یا همان شکل حرف سومری به صورت میخ چوبی یا گله است . استعمال کلمه ی دیش برای عدد 1 نشان میدهد که آنها با توجه به شکل دندان یا گله آنرا دیش نامیده اند. کلمه ی اوچ 3 و دیش diş (یا اوش داش=سه صخره-اوش دِش= سه دندانه) در سالنامه ی سارقون دوم-پادشاه آشور- دررابطه ی جنگ با ماننا آمده است. اشاره به محل «اوچ قایا به شکل اوچ دیش » کویا اوسکوی امروزی- دارد. یعنی کلمات اوش یا اوچ -دیش یا داش بسیار قدیم اند.
5- سومری udun ص 114* = اوجاق-امروزه odun را به معنی چوب برای سوخت یا هیزم جهت گرما بکار می بریم. «اودون-اوجاق» را ما به جای «اوجاق» هم به بکار می بریم. پدیده را کامل بیان می کنیم. به جای کوتاه گویی.

duduləmək به معنی طرز مخصوصی حرف زدن-صحبت کردن هم هست. او گلدی "دو-دو"لدی (سوزون دئدی) گئتدی= او آمد تند-تند (دال -بادال)حرفهایش را که خوب مفهوم نبود -گفت و رفت. میتواند یاد آور du در سومری باشد.
10 -dumu , dü بچه - tud زاییده شدن-متولد شدن*- 
11-س.du * رفتن= dur درترکی -بلند شو برو-دوروب گئتمک-durmaqدورماق(آیاغا دورماق)
du-du و di-di دور بزنید-اینجا-آنجا بروید-دولانماق -گیرلنمک. رابطه ی معنایی با du-rub dolanmaq امروزی.
bara-du پیش بروید. مقایسه شود با ( barı du )درترکی آذ. به معنی« بلند شده پیش رفتن»
da(b)-du/i کنار رفتن-همراه رفتن *.
مقایسه شود با (da bir dur) به معنی کنار وایستا در زبان محاوره r میافتد :
(da bi du)
س.aga*= تاج مقایسه شود با ağa -ی امروزی به معنی آدم بزرگ مرتبه.

س.gal یا  gal ma-al اولماقolmaq- موجود بودن. مقایسه شود با qal-maq قالماق  امروزی= به معنای موجود بودن . 
du(n)gal موجود -حاضر. 

سو.girim ترس. مقایسه شود با قیریم امروزی:کشتار راه افتاده gırım qolaydı-gırım düşüb (وضع ترسناکه).

   - babaya [OLD MAN] wr. ba-ba-ya10 "old man" Akk. paršumuسو.

بین این دو زبان نزدیکی های بسیاری وجود دارد . وچه زیبا و شگفت انگیز است.

 

معنی نامهای انکیدو و بیلگمش:

 

1- قیل قامیشGilgameş,-““ یا „Bilgameš یا قیشقامیشGişgameş
der Alte ist ein junger Mann پیرمرد، یک مرد جوان است.
بو قوجا بیر جاوان کیشی دیر. «قوجا جاوان ».

---------
طبق نوشته انسکلوپدی آلمانی منظور از معنی اسم این است که «پیر مرد، جوان است » . میخواهد بگوید پیرمرد مثل جوانهاست.

فکر میکنم عکس مسئله باید درست باشد:«جوان ، پیر است». جوان مثل پیرمردهاست. یعنی جوان دنیا دیده است. و با سفرهای بیل قامیش هم این معنی تطبیق میکند. 
وگرنه «پیر مرد مثل جوانها ست ، با داستان جوردرنمیاید.به گمانم اینجا:

 

قوجا =پیر= منظور معنی مجازی ست : دنیا دیده- زیاد سفرکرده و با تجربه. ائلجه بیلن. به خصوص وقتی که در مورد جوان گفته شود.
دنیا گورموش و برک-بوشدان چیخان جاوان. سختی کشیده.آبدیده. دانا.
 

 

Gilgamesch,sumer. König der 1. Dynastie von Uruk, der um etwa 2600 v. Chr. gelebt hat. Der Name lautete urspr. Bjlgamesch und scheint > der Alte ist ein junger Mann< zu bedeuten. - G. ist der Held der in der altoriental. Literatur weit verbreiteten G.-Dich­ tungen, deren Stoff vom 3. bis zum 1. Jahrtsd. v. Chr. in sumer., akkad., hurrit. und hethit. Sprache überlie­ fert worden ist.

Brokhaus Ensyklopädie, Achter Band, 526-527

 

2-دوستی لطف کرده این پاسخ را برای توضیح معنی نامهای انکیدو و بیلگمش

فرستاده اند:

Bilgameš < ^dGIŠ.BIL.PAP.ga.me = Der Vorfahr war ein Held

نیا قهرمان بود/قهرمان نسب

**
نیا قهرمان (جوان) بود/نیا قهرمان (جوان) است. بنابراین به ترجمه ای که شما نقل کردید نزدیک می شود.  نیای پیر پهلوان جوان است. معنی اش می تواند این باشد که پهلوان جوان مانند نیای پیرش است.

----------- 
*منابع :1-Friedrich delitzsch خود آموز کوچک سومری(زبان آلمانی)
**2-گرامر سومری از Dietz otto Edzard (زبان انگلیسی)
***3- اورمیه آغیزلاری Talib Doğan(زبان ترکی)

- داستان بیل قمیش PDF