کاهش سن اعتیاد از جمله پدیده های اجتماعی است که موجب نگرانی فعالان و کارشناسان حوزه اعتیاد و کودکان شده است. به تازگی جاوید سبحانی، یکی از اعضا هیات مدیره انجمن حمایت از کودکان اعلام کرده که براساس آمارهای موجود سن اعتیاد و جرم در حال نزدیک شدن به سن کودکی است.

به اعتقاد کارشناسان کاهش سن اعتیاد از موضوعاتی است که همیشه در ایران مطرح بوده است. در آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان ملی جوانان در سال ۸۷ سن اعتیاد در ایران ۱۳ سال اعلام شد. فعالان در حوزه اعتیاد معتقدند وجود این قضیه نکته ای جدید نیست.

امیر پیام، خبرنگار بی بی سی فارسی و کارشناس حوزه اعتیاد و مواد مخدر، می گوید: "در سال های اولیه دهه ۵۰ شمسی که مصرف و ورود هروئین افزایش یافته بود، گزارش هایی از تولد نوزادانی معتاد به هروئین از مادران مصرف کننده مواد ثبت شد. در آن زمان ترک اعتیاد این نوزادان مشکلی بود."

آقای پیام کودکانی را که در معرض اعتیاد هستند به دو گروه تقسیم می کند: "گروه نخست کودکانی هستند که در مجاورت با بزرگسالانی که ماده مخدر به صورت دودی مصرف می کنند، به دلیل استشمام این مواد سیستم بدن و مغزشان تحت تاثیر ماده مخدر قرار می گیرد. پس از مدتی هم نشان وابستگی جسمی به مخدر را نشان دهند."

او گروه دوم را کودکانی عنوان می کند که به علت کنجکاوی یا در دسترس بودن بیش از حد ماده به مصرف ماده مخدر تشویق می شوند.

فریبا ناطق روانشناس معتقد است نگرانی ها از کاهش سن اعتیاد نشانی از بررسی و پژوهش دقیق تر است.

خانم ناطق کاهش سن اعتیاد را مسئله پیچیده ای می داند و می گوید: "در جوامعی که از لحاظ پیشرفت عقب تر هستند، کمک مدارس و کمک مراجع قانونی در جامعه چندان زیاد نیست. به همین دلیل امکان گرفتار شدن کودکان به اعتیاد افزایش پیدا می کند."

خانواده، دولت و نهادهای مختلف می توانند برای مقابله با پائین رفتن سن اعتیاد نقش موثری ایفا کنند. برخی از صاحبنظران بر این باورند که دولت ها باید نقش پر رنگ تری از خانواده برای جلوگیری از اعتیاد کودکان و درمان آن داشته باشند. گروه دیگری نیز خانواده را در جلوگیری و یا کنترل این وضعیت موثر می دانند. اما آقای پیام معتقد است که برای یافتن راهکاری برای کنترل این پدیده تمامی بخش ها باید در کنار یکدیگر فعالیت کنند.

امیر پیام می گوید: "آنجایی که عرضه مواد، در دسترس بودن و آموزش همگانی برای پیشگیری از اعتیاد در سنین پائین مطرح است، نهادهای رسمی مسئولیت دارند. جایی که خانواده نقش پیدا می کند، مانند آموزش مهارت های اجتماعی، دادن اعتماد به نفس یا اطلاع رسانی برای مقاومت در فشار گروه همسال و مهارت نه گفتن وارد حیطه وظایف خانواده می شود. خانواده، دولت و نهادها می توانند در بخش های مورد بحث نقش داشته باشند."

در جوامعی که از لحاظ پیشرفت عقب تر اند،کمک مدارس و کمک مراجع قانونی در جامعه چندان زیاد نیست، به همین دلیل امکان گرفتار شدن کودکان به اعتیاد افزایش پیدا می کند

دکتر فریبا ناطق، روانشناس

موضوع دیگری که به اعتقاد روانشناسان باید به آن توجه شود، بیمار بودن مصرف کنندگان مواد است که در بسیاری از کشورها این افراد دیگر مجرم نیستند و به عنوان بیمار به آنها خدمات ارائه می شود.

دکتر ناطق با اشاره به اینکه در کشورهای پیشرفته به همان اندازه که مصرف کننده مواد وجود دارد، مراکز درمانی نیز تعبیه شده است، می گوید: "متاسفانه این مراکز در ایران کم و تعداد معتادان زیاد است. در حوزه کودکان مسئله چندان پیشرفت نداشته است. کودک زمانی که باید در مدرسه باشد در خیابان بازی می کنند و کار می کنند و کسی هم به آن صورت جلوگیری از این مسئله نمی تواند بکند."

اطلاع رسانی و آموزش همگانی و فعالیت های نهادهای مسئول از راه هایی است که می توان برای کنترل کاهش سن اعتیاد بر روی آن سرمایه گذاری کرد، اما عدم توجه صحیح به این مسئله می تواند خسارت جبران ناپذیری را به جمعیت جوان ایران وارد کند.