تصمیم گرفته بودم این تعطیلی را به ادامه نوشتن یاداشت قبلی پیرامون بحران وخیم مالی و پولیِ پنهان نگاه داشته شده در سیستم بانکی و پولی کشور اختصاص دهم. در جستجوی فاکت های تازه تری به روزنامه های داخل کشور سری زدم. اولاً مشاهده کردم که رقم مطالبات بلاوصول بانکی بنا به گزارش همین نشریات از 20 میلیارد دلار در سال گذشته به 38 میلیارد دلار در امسال رسیده است. ولی این دو برابر شدن مطالبات سوخته شده آنقدر توجهم را جلب نکرد که تیتر:

«تخفیف تا 200 ریالی به ازای هر سهم برای خرید خودرو» . لذا تصمیم گرفتم موضوع بحران پولی و بانکی را به هفته دیگر واگذار نموده و مسئله ایران خود رو را که به لحاظ اهمیت اقتصادی(کل صنعت خود روسازی) در اقتصاد کشور، بعد از صنعت نفت قرار دارد، مورد بررسی قراردهم .

ایران خودرو که در آغاز انقلاب ایران ناسیونال نامیده میشد یکی از پیشقراولان صنعت مدرن در کشور ماست. این صعنت تقریباً 50 سال پیش تأسیس و با توسعه تدریجی خود به یکی از لوکوموتیوهای پر قدرت توسعه صنعتی در کشورمان تبدیل شد. برادران خیامی ها صاحب آن بودند و تا مقطع انقلاب هم صنعتی سود ده بود. با انقلاب مصادره و تحت مالکیت سازمان صنایع و وزارت صنایع قرار گرفت.

امروزه این صنعت در وضعی قرار گرفته است که چند برابر دارائی خود بدهی دارد. طبق برآورد های انجام شده و بنا به گزارش مالی مجمع عمومی چند روز پیش این واحد صنعتی قریب 123 میلیارد و 409 میلیون تومان یعنی 12،3 میلیارد دلار ضرر انباشته دارد.

نشریه سرمایه به نقل از گزارش مجمع چنین مینویسد:

«این مجمع در حالی برگزار شد که براساس صورت های مالی، زیان انباشته پایان سال این شرکت مبلغ 123 میلیارد و 409 میلیون تومان گزارش شده است.».

همین نشریه به نقل از گزارش مینویسد که حجم بدهی ایران خود رو بالای 9 میلیارد دلار است. برای اینکه تصویری از این رقم بدست داده شود، یادآوری این نکته لازم است که مجتمع بزرگ اتوموبیل سازی ساب در سوئد در آستانه فروش و واگذاری آن از طرف جنرال موتور چیزی در حد 500 میلیون دلار قیمت گذاری شده است. قریب 8 سال پیش مجتمع بزرگ اتوموبیل ولوو که یکی از غول های صنعت اتوموبیل در سطح جهانی است به قیمت 5 میلیارد دلار به فورد فروخته شد.

اما همه اینها در مقایسه با سیمای پنهان اقتصادی ایران خود رو و سایر صنایع مشابه در میهنمان چیزی نیست. قضیه اینست که در کشور همسایه ما ترکیه یک کار گر صنعتی نیمه ماهر با مزد ساعتی حدود ده دلار یعنی ماهانه حدود 2000 دلار اتوموبیل میسازد. اتومبیلی که نه برق کارخانه اش تقریباًبه قیمت مفت تمام میشود( مثل کشور ما) و نه سوختش (بنزین و گازوئیل و هزینه گرمایشی و..) تقریباً مجانی است. یک لیتر بنزین در ترکیه نزدیک به یک دلار و نیم است مثل بقیه اروپا. و تصور نمیرود کارگر اتوموبیل سازی ایران خودرو از آن تأمین اجتماعیی هم که کار گر ترک برخوردار است برخوردار باشد. از انواع و اقسام امتیازات وامی، تعرفه ائی، فقدان هزینه های زیست محیطی و.. چیزی نمیگویم. ایران خودرو تحت چنین شرایطی مبادرت به ایجاد 5 سایت مونتاژ در کشور های خارج کرده است که برابر ابتدائی ترین نظر کارشناسی، کاری غلط بوده و صرفاً جنبه حیثیت آفرینی برای دولت مهر ورز داشته است. ایجاد سایت تولید و مونتاژ خودرو ایرانی در ونزئلا، مالزی ، سوریه و.. . این درحالیست که همین دو روز پیش کمپانی تویوتا تصمیم گرفت سایت تولید خود را پس از 25 سال در کالیفرنیا( و شاید هم در ایالتی دیگر) ببندد. این توسعه طلبی برون مرزی عظمت طلبانه زمانی رخ میدهد که رقابت مرگ بودن و یا محو شدن کمپانیهائی را به محو شدن از عرصه جهانی این صنعت تهدید میکنند که زیر ساختی بسیار مدرن تر، مدیریتی متبحرتر، سابقه ائی بمراتب بیشتر، بوروکراسیی کمتر و دور از بچاپ بچاپ تر، و ... از ایران خود روی علیل ما دارند.

برای اجتناب از تطویل کلام فراز دیگری را که بواقع، بالاتر از اهمیت اقتصادی اهمیت تاریخی دارد، از جریان مجمع سالیانه ایران خود رو را در اینجا می آورم . فرازی که فقط انسان را بیاد سیطره جو دعا نویسی و رمال بازی بر دربار شاه سلطان حسین صفوی می اندازد. باور کردنش سخت است ولی حقیقت دارد . اعضای مجمع ایران خود رو برای نجات این محتضر در جلسه رسمی خود دست به دعا و ذکر برداشته اند! اگر تاریخی و نمونه وار نیست پس چیست؟:

«...همزمان مدیریت ایران خودرو اعلام کرد وضعیت ایران خودرو از لحاظ مالی بسیار وخیم است و برای حل آن به ذکر و دعا در خلال سخنرانی ها نیز متوسل شدند (بعضاً عدد و رقم بدهی ها را تا 9 هزار میلیارد تومان عنوان کردند).این اظهارات البته در ادامه به شکلی بسیار متفاوت و بلکه متناقض ادامه یافت و برای آگاهی بیشتر خوانندگان محترم را به اخبار و مطالب مندرج در رسانه ها از جمله به مقاله مورخ 18 مرداد 1388 روزنامه دنیای اقتصاد صفحه 16 ارجاع می دهیم..».

نکته درناک و بسیار پر اهمیت تری که در این یادداشت از قلم افتاد و به آن اشاره میکنم اینست که صندوق بیمه بازنشستگی یکی از سهامداران عمده ایران خود رو است. کارگران و همه مزد بگیران مشمول بیمه ی میهن ما باید از طریق نمایندگان خود این سئوال را دربرابر وزارت تأمین اجتماعی و مسئولین بیمه آنها بگذارند که بچه حقی و با کدام نوجیه اقتصادی مدیران این صندوق ها، پول بیمه حقوق بگیران را در چنین موسسه و یا موسسات ورشکسته مشابه سرمایه گذاری کرده اند و پاسخگوی سوخت اندوخته های بازنشستگی آنان کیست؟

توضیح: عبارات داخل گیومه از نشریه سرمایه گرفته شده است.