محمدرضا رضازاده مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: گتوند یک مخزن تبدیل بین سدهای بالادست تولیدکننده برق و سدهای پایین دست تامین کننده آب اراضی پایین دست رودخانه کارون است که برخی تلاش دارند با قرار گرفتن پشت آن، مشکلات زیست محیطی شوری چند برابری آب کارون را مخفی کنند.

 با اشاره به شائبه های ایجاد شده در سطح جامعه در خصوص سد گتوند، تصریح کرد: این مساله موجب شد تا دولت تصمیم به بررسی موضوع از طریق نهادی غیر از وزارت نیرو کند که مؤسسه آب دانشگاه تهران به این منظور انتخاب و قرارداد انجام کار نیز از سوی سازمان مدیریت و برنامه ریزی منعقد شد.

وی گفت: خوشبختانه تا امروز گزارش مرحله شناخت و گزینه برتر مؤسسه آب دانشگاه تهران بیرون آمده که نتایج معقول و منطقی در بر داشته است که در صورت نهایی و مصوب شدن، به تصویب سازمان مدیریت و برنامه ریزی خواهد رسید.

رضازاده افزود: چند پرسش اساسی در مورد این سد وجود دارد از جمله اینکه اساسا چرا این سد ساخته شد، چرا در این ساختگاه احداث شده، آیا سازنده سد جزئیات کار را پیش بینی کرده بود و تاثیرات احداث سد چه می باشد؟

وی در پاسخ به این پرسش که فلسفه وجودی احداث این سد چیست، اظهار داشت: این سد یک مخزن تبدیل بین سدهای بالادست(که تولید برق می کنند) و سدهای پایین دست (که تامین آب اراضی پایین دست را انجام می دهند) است.

مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در پاسخ به پرسش دوم، افزود: این ساختارها در حقیقت پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و با در نظر گرفتن تمام نقاط ضعف و قوت موجود انتخاب شده است.

وی در پاسخ به پرسش سوم و پیش بینی جزئیات کار از سوی سازنده سد، تصریح کرد: در این زمینه سه راهکار کوتاه، میان و بلندمدت پیش بینی شده بود، بطوری که در بازه زمانی کوتاه مدت آگاه بودیم که با بالا آمدن آب سد با لایه های نمک برخورد خواهد داشت که این امر نیز منجر به انحلال نمک می شود، اما باید نرخ انحلال را کاهش می دادیم.

رضازاده اضافه کرد: در این زمینه سازنده سد به ایجاد مرحله به مرحله پوشش رسی اقدام کرد تا نمک موجود به تدریج نشست کند و اما در فروچاله هایی که طی قرن ها ایجاد شده بود نیز با ریختن یک میلیون و ۲۰۰ هزار مترمکعب دوغاب رسی، ارتباط با آب دریاچه را مسدود و نرخ انحلال نمک را کاهش داد.

وی گفت: در راهکار میان مدت از آنجا که می دانستیم با حل شدن نمک، در مخزن سد لایه بندی ایجاد می شود، به منظور مدیریت آب خروجی به جای سه دریچه شش دریچه ایجاد کردیم که در این زمینه بررسی ها نشان داد اگر شوری آب (EC) خروجی سد گتوند بهتر از گذشته نباشد، بدتر نخواهد بود.

مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران اقدام پیش بینی شده برای بلندمدت در این پروژه را تعبیه خط لوله برای کنترل نمک کف مخزن عنوان کرد و در ادامه با بیان اینکه نمک موجود زنده نیست، به طرح این پرسش پرداخت که به راستی آنچه شوری آب رودخانه کارون را چند برابر می کند، چیست؟

وی تصریح کرد: متاسفانه حوضچه های پرورش ماهی، سوءمدیریت پساب ها و… در طول مسیر منجر می شود تا بهترین آبی که با شوری ۶۰۰ میلی موس از سد دز خارج می شود، در ادامه با شوری سه هزار میلی موس به کارون بریزد.

رضازاده با بیان اینکه تا کی برخی می خواهند با قرار گرفتن پشت سد گتوند این مشکلات را مخفی کنند، تاکید کرد: رودخانه کارون یکی از سرمایه های ملی کشور است و باید مدیریت و همت خود را در کنترل آلودگی ها و مشکلات زیست محیطی آن بکار بندیم و انتظار می رود رسانه ها هرچه بیشتر به این مسائل پشت پرده بپردازند.

** سد گتوند، عاملی در جهت جلوگیری از آبگرفتگی شهر اهواز

وی با اشاره به ایجاد مخزن سد گتوند، تصریح کرد: از آنجا که زمان نیاز به برق نیروگاه ها و آب کشاورزی با هم تطابق ندارد، یک سلسله سدهایی به صورت پشت سر هم روی رودخانه کارون احداث شد که آخرین آنها سد گتوند بود.

رضازاده با بیان اینکه در بخش های پایینی سدهای احداث شده بالادستی اراضی کشاورزی وجود نداشت، افزود: این آب ها در سد پایین دست گتوند جمع آوری شده و در بخش کشاورزی در فصل مورد نیاز استفاده می شود.

وی بطور نمونه با اشاره به یکی از کارکردهای این مهم، ادامه داد: در روز دوم فروردین ماه سال جاری شاهد وقوع سیلی در حوزه میانی رودخانه کارون بودیم که دبی لحظه ای آن تا شش هزار مترمکعب بر ثانیه ثبت شد که اگر سد گتوند احداث نشده بود قطعا شهر اهواز هم به زیر آب می رفت.

مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران خاطرنشان کرد: هم اینک در حوزه رودخانه کارون به دلیل احداث مخازن متعدد، امکان مدیریت منابع آب بالا رفته است.

بررسی های کارشناسان حاکیست؛ رودخانه کارون که در طول سالیان گذشته آب شیرین با EC (شوری) حداکثر ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلی موس در آن جریان داشت، با آبگیری سد گتوند هم اینک ۱۷میلیون تن نمک از این سد خارج شده و وارد کارون می شود.

این میزان نمک افزون بر هفت میلیون تن نمکی است که در مخزن سد وجود دارد.