بنابه تعریف عرفی؛ کولبر به افرادی می‌گویند که اجناس و کالاها را روی پشت و یا کول خود حمل می‌کنند.
وياميتوان اينطور توضيح داد:كه کولبر در مناطق کُردنشین ایران به کسی گفته می‌شود که جهت امرار معاش و
رهایی از بیکاری در نقطه‌ی صفر مرزی با بستن بار بر پشت خود اقدام به انتقال کالا و عبور دادن آن از پاسگاه‌های مرزی می‌کنند. آنها در قبال این کار دستمزد ناچیزی دریافت می‌کنند. این کولبران تنها وسیله‌ای برای انتقال کالا هستند و برای این‌کار از نیروی جسمی خود مایه می‌گذارند.
کولبری شغلی مطلوب و به باب طبع کولبران هم نیست، بلکه آنها تنها از روی اجبار و نبود فرصت‌های شغلی دیگر به این شغل کاذب روی می‌آورند. آنها علاوه‌بر تقبل مسئولیت باری که بر دوش می‌کشند باید کیلومترها راه را تا رسیدن به مقصد بپیمایند و خطر جانی این راه را که هر لحظه شاید نیروهای نظامی و انتظامی دولت ایران به کمین آنها نشسته باشند، به جان بخرند.
البته تنها نیروهای نظامی ایران عامل تهدیدی برای کولبران نیستند، بلکه مین‌های برجایی مانده از دوران جنگ و وضعیت آب و هوایی منطقه نیز برای آنها ایجاد خطر می‌کند. بارها کولبران قربانی مین‌ها شده‌اند و یا براثر سرما و حتی بهمن جان باخته‌اند. برخی از آنها که زمانی نان‌آور خانواده بوده‌اند به دلیل ناقص العضو بودن به مشکلی برای خانواده نیز تبدیل شده‌اند. برخی از زخمی شدگان و آسیب دیدگان کولبری، براثر حوادث مسیر راهی که می‌پیمایند عضوی از بدن خود را از دست می‌دهند.
فقرتنها مخصوص بزرگسالان نيست
فقر تنها به بزرگسالان محدود نشده است. بلکه فقر، کودکان را نیز به سوی کولبری سوق داده تا بتوانند در تأمین معیشت خانواده و یا حداقل تأمین برخی مایحتاج خود سهیم باشند.
کُردستان ایران یا به عبارتی دیگر مناطق کُردنشین ایران که عبارت است از استان‌های کردستان، آذربایجان‌غربی، کرمانشاه، ایلام و خراسان شمالی و قسمت‌هایی از خراسان جنوبی را دربر می‌گیرد، بخش مهمی از مرزهای ایران با کشورهای همسایه از قبیل ترکیه و عراق (اکنون حکومت اقلیم کردستان) را تشکیل می‌دهد فلذا از اهمیت استراتژیک خاص خود برخوردار است. از لحاظ اقتصادی و منابع زیرزمینی نیز کُردستان ایران بخش قابل توجهی از ایران کنونی و جغرافیای آنرا تشکیل می‌دهد، کُردستان از نظر ذخایر معدنی بسیار غنی است و ذخایر طلای کشور و معادن بزرگ آهن و آلومینیوم و... دراین منطقه وجود دارد، علاوه بر این منابع و معادن، "استان‌های ایلام وکرمانشاه داری ذخایر عظیم نفت وگاز هستند، که به به طور تقریبی ۱۵٪ تا ۱۳٪ ذخایر نفت وگاز اثبات شده ایران در این دو استان قرار دارد" علاوه بر آن وجود منابع کافی آب در کُردستان ایران باعث گردیده است تا مناطقی زیبا و طبیعتی چشمگیر و باقابلیت فراوان برای جذب گردشگر در این منطقه وجود داشته باشد.
نبود کار و منبع درآمد، نابرابری در اشتغال و استخدام و وجود نگاه و مسائل امنیتی به کُردستان و کُردها و نیز به تاراج رفتن منابع زیرزمینی و ذخایر آن سبب گردیده است تا بخش اعظمی از نیروی کار کُردها به سوی قاچاغ و امرار معاش از این راه، سوق داده شود. بخشی از این نیروی کار ناچار به کولبری می‌باشد که یکی از سخت‌ترین شیوه‌های امرار معاش هم از لحاظ فیزیکی و هم از لحاظ روحی و روانی می‌باشد که این هزینه گزاف جسمی و روانی برای نیروی کار جوان تحصیلکرده بسی گزافتر از دیگران است. "یکی از عامل‌های اصلی گسترش پدیده‌ی کولبری، کمبود فرصت‌های شغلی، عدم توجه به سرمایه‌گذاری حکومتی در کُردستانات و تعریف ناصحیح از اقتصاد مرزی است که باعث هجوم افراد جویای کار به سوی شغل پرمخاطره‌ی کولبری در مرزها شده است."
فارغ از وجود مشکلات فیزیکی و روانی و مشقات راه و نیز دستمزد ناچیز آن و نیز مبارزه با برودت و سردی هوا و گاه مرگ بر اثر کولاک و بوران و بهمن، یکی از مشکلات فراراه این مردمان، تیراندازی قانونی ماموران حکومتی و کشتار روزمره آنان و تاراج کالاهایشان است که گاه تنها در قبال اخذ دستمزد، برای صاحبان کالا آنرا حمل می‌نمایند،"نیروهای نظامی به ویژه نیروهای انتظامی حکومت اسلامی ایران به بهانه "مبارزه با قاچاق کالا" بدون علامت دادن و در نظر گرفتن شرط‌های تیراندازی، کولبران مرزی را هدف تیراندازی قرار می‌دهند".
کولبری بیشتر در میان مرزنشینان استان‌ها کرمانشاه، کُردستان و آذربایجان‌غربی رواج دارد. استان‌هایی که به لحاظ سرمایه‌گذاری در حد نصاب بسیار پایینی قرار دارند و کمتر مورد توجه حکومت مرکزی قرار گرفته‌اند.
طبق ماده هاي قانون جمهوري اسلامي نيروي انتظامي حق نداردتيراندازي كند!!
علی‌رغم ادامه روند کشتار گسترده کولبران توسط نیروهای نظامی و محکوم کردن این اقدام نیروهای نظامی از سوی نهادهای بین‌المللی حقوق‌بشر، نهادهای مرتبط هیچ موضعی را از خود نشان نداده و در بیشتر موارد نهادها و مسئولان نظامی حکومت اسلامی ایران، دستور شلیک مستقیم به کولبران را صادر می‌کنند.
همانطور كه اشاره كردم یکی از عامل‌های اصلی گسترش پدیده‌ی کولبری، کمبود فرصت‌های شغلی، عدم توجه به سرمایه‌گذاری حکومتی در کُردستانات و تعریف ناصحیح از اقتصاد مرزی است که باعث هجوم افراد جویای کار به سوی شغل پرمخاطره‌ی کولبری در مرزها شده است.
نیروهای نظامی به ویژه نیروهای انتظامی حکومت اسلامی ایران به بهانه "مبارزه با قاچاق کالا" بدون علامت دادن و در نظر گرفتن شرط‌های تیراندازی، کولبران مرزی را هدف تیراندازی قرار می‌دهند.
براساس ماده ٣ قانون بکارگیری اسلحه از سوی نیروهای نظامی حکومت اسلامی ایران، تنها نیروهای نظامی در صورتی می‌توانند از اسلحه استفاده کنند که جان آنان در خطر باشد و یا متهم قصد کشتن نیروهای نظامی را داشته باشد.
در تبصره ٣ این قانون آمده است: نیروهای نظامی به هیچ شیوه‌ای نمی‌توانند برای اولین بار متهم را هدف شلیک مستقیم قرار دهند.
کارشناسان و حقوقدانان براین باورند، با استناد به خود قانون بکارگیری اسلحه، شلیک به کولبران کُرد نقض قوانین است.
ودراين باره گفته اند:اگر فردی سرنشین یک خودرو باشد، ابتدا باید لاستیک ماشین را هدف گلوله قرار داد و سپس راننده را دستگیر کرد اما در بسیاری موراد دیده شده که نیروهای نظامی این ماده‌ی قانونی را رعایت نکرده و مستقیما سرنشینان خودرو را هدف تیراندازی قرار می‌دهند.
اگر هریک از مفاد قانونی مندرج در قانون بکارگیری اسلحه توسط نظامیان مراعات و رعایت نگردد، حالت مرگ به عنوان "قتل عمد" محسوب می‌شود و قاتل نیز باید طبق همین قانون قصاص گردد که حکمش اعدام است.
در طی چند سال گذشته کلیه موارد مرگ کولبران کُرد به صورت "شبه عمد" و "غیرعمد" تلقی گردیده و از پیگرد قانونی مصون شده‌اند.
كه به سبب نبود فرصت‌های شغلی، عدم سرمایه‌گذاری دولتی و بیکاری در استان‌های کُردستان، آذربایجان‌غربی و کرمانشاه، شهروندان کُرد به ویژه جوانان به شغل پُرخطر کولبری روی آورده که در بسیار موارد توسط نیروهای نظامی هدف شلیک مستقیم قرار می‌گیرند که مرگ کولبر را نیز درپی دارد.
کشته و زخمی شدن کُولبران اززمان روي كارآمدن دولت تدبيرواميد
با استناد به آمار ثبت شده در مرکز آژانس خبررسانی کُردپا، از ابتدای به قدرت رسیدن دولت تدبیر و امید تاکنون (دوازدهم مردادماه ٩٢ تا پايان ارديبهشت٩٥)، ١٢١کولبر کُرد در استان کُردستان براثر شلیک نیروهای نظامی حکومت اسلامی ایران کشته و زخمی شده‌اند.
دردوماه اول سال ١٣٩٥ ميتوان اشاره كردبه:
١: عصر روز یک‌شنبه، یکم فروردین‌ماه در منطقه‌ی مرزی شهر نودشه و در مکانی به‌نام "هانەو دشت" کولبری ٤٤ ساله به نام رستم رستمیان فرزند نصرالدین جان می‌دهد.
٢: وهمچنين شامگاه هفتم فرودین‌ماه، عبدالخالق غفاری فرزند ابوبکر اهل روستای "انجینه" از توابع شهرستان بانه که در مناطق مرزی بانه مشغول کولبری بوده هنگام عبور از رودخانه "چومان" غرق و جان خود را از دست داد.
٣: واز سرنوشت پشتیوان نهرویی جوان كولبرکُرد اهل روستای "آرمرده" از توابع شهر بانه پس از بازداشت توسط نیروهای امنیتی در هاله‌ای ابهام قرار دارد.
نیروهای امنیتی، پشتیوان نهرویی را به "همکاری و ارتباط با یکی از احزاب کُرد اپوزیسیون حکومت اسلامی ایران" متهم کرده‌اند.
گفته می‌شود، این کولبر کُرد هنگام تعقیب و گریز نیروهای نظامی حکومت اسلامی ایران دچار این حادثه شده است.
٤:ساعت ٢١ ، بیست و نهم اردیبهشت‌ماه در مرز پیرانشهر تعدادی کولبر منطقه با کمین نظامیان حکومتی مواجه می‌شوند.
در حادثه تیراندازی به‌روی کاسبکاران، جوانی ٢٨ ساله به نام عباس آتش‌بریک در دم جان می‌سپارد.
٥: روز دو شنبه ١٣ اردیبهشت ماه، یک شهروند کرد اهل "اشنویه" به نام "محمود صوفی محمودی" فرزند ابراهیم به علت انفجار مین یکی از پاهای خود را از دست داد.
صوفی محمودی، ساکن روستای "شاوانه" و ٤٠ ساله می‌باشد که به هنگام حضور در مناطق مرزی اشنویه دچار حادثه گردید.
٦: ظهر روز سیزدهم اردیبهشت‌ماه انفجار یک قبضه مین بجای مانده از دوران جنگ ٨ ساله‌ی ایران ـ عراق، مجروحیت شدید دختر ٢٤ ساله‌ای را درپی داشت.
هویت این قربانی "هاجر واحدی" می‌باشد که حادثه به قطع پای چپ از ناحیه‌ی مچ انجامیده است.
٧:همچنين در روز چهارشنبه ۲۲ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۵، گرمان امینی فرزند وحدت ۳۶ ساله، اهل روستای دشوان از توابع شهرستان سلماس به همراه برادرش رحیم امینی ۳۳ ساله، کریم اطمانی فرزند فرزامی ۳۸ ساله، کوهزاد اطمانی فرزند افروز ۲۶ ساله و صمد گل محمدی فرزند علی ۲۹ ساله، هدف تیراندازی مستقیم نیروی سپاه پاسداران قرار گرفتند.
یک منبع مطلع با اعلام این خبر در گفتگو با گزارشگر هرانا گفت: “درپی این تیراندازی گرمان امینی در دم جان باخت و چهار شهروند دیگر به شدت زخمی شدند. زخمی‌ها به بیمارستان شهرستان سلماس منتقل شدند. وضعیت آنها وخیم است.”
این منبع در ادامه افزود: “گرمان امینی متاهل و دارای ۳ فرزند و سرپرست خانواده بود. با پیگیری‌های مکرر خانواده این شهروند تا چند روز نیروهای امنیتی و سپاه این شهر از تحویل جسد این شهروند به خانواده اش ممانعت به عمل آورده است.”
در سال ١٣٩٤ مجموع ٥٨ کولبر کارگر کشته و زخمی شده‌اند که ٢٩ نفر از آنان کشته و ٢٩ تن دیگر زخمی شده‌اند.
در جریان کشته و زخمی‌شدن کولبران، دو کولبر ١٧ ساله براثر شلیک مستقیم نیروهای نظامی کشته شده‌اند.
نحوه کشته و زخمی شدن کُولبران در مناطق کُردنشین ایران
١: كشته شدن اين كولبران باشليك مستقيم نيروي انتظامي مي باشد.
٢: انفجارمين
٣: سقوط به داخل رودخانه درپي تعقيب وگريزازنيروهاي انتظامي
٤: پرت شدن ازكوه وقاطردرپي تيراندازي نيروهاي انتظامي
٥: سرمازدگي
٦:غرق شدن
٧:سكته درحين كولبري
٨:زخمي شدن براثرضرب وشتم وتيراندازي
٩:تصادف
١٠:خودكشي كولبربراثرگرفته شدن كالا گرفته شده
بازنمود قوانین داخلی و بین‌المللی:
به گفته مجمع عمومی سازمان ملل نیز نیروهای نظامی فورا و پس از مشاهده کُولبران به سمت آنها تیراندازی می‌کنند.
طبق قانون بکارگیری اسلحه در حکومت ایران فرد تحت تعقیب باید با صدا زدن مطلع و آگاه شود و سپس تیر هوایی و در نهایت تیراندازی کمر به پایین صورت گیرد.
نیروهای نظامی کُولبران را در حالی هدف گلوله قرار می‌دهند که قانون مجازات اسلامی عمل این قشر را به عنوان جرم "ورود کالای قاچاق" و بعضا "تردد غیرمجاز در امتداد مرز" برشمرده که مجازات آن چندین ماه زندان و جریمه‌ای نقدی معادل چند برابر ارزش کالای ضبط شده در نظر گرفته شده است.
همچنین طبق بند الف ماده ٢ قانون قاچاق، اگر کالای قاچاق کمتر از یک میلیون تومان ارزش داشته باشد هیچ گونه مجازاتی متوجه فرد نخواهد شد و در اکثر موارد کالایی که کولبران حمل می‌کنند به لحاظ اینکه کمتر از حد نصاب مذکور می‌باشد از مجازات جریمه معاف خواهد شد و تنها کالا ضبط خواهد گردید.
احمد شهید گزارشگر ویژه سازمان ملل نیز در گزارش خود از کشته شدن کُولبران مرزی به عنوان « قتل‌های فراقضائی» نام برده و از این موضوع ابراز نگرانی کرده است. وی پیشتر نیز به شرایط سخت کُولبران مرزی و «کشتار سیستماتیک» آنها اشاره کرده بود.
در گزارش سالانه عفو بین‌الملل تاکید شدە است که با روی کار آمدن حسن روحانی، هیچ تاثیری بر بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران نداشتە است و وضعیت حقوق بشر در ایران و نقض سیستماتیک آن از سوی رژیم حاکم همچنان در جریان بودە و گاها افزایش نیز یافتە است.
سخن پایانی:
مطالب مختصر فوق بیانگر وجود نوعی از کشتار قانونی شهروندان کُرد در ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی ایران می‌باشد، مرگی که تنها با جان دادن کولبر پایان نمی‌یابد و تبعات آن همسر و فرزندان این کولبران را بیش از پیش در دامان مشکلات معیشتی و روانی، فرو می‌برد که تنها تصور آن خود رمانی تراژدیک و فاجعه‌ای انسانی می‌باشد که هر روزه در این جامعه روی می‌دهد و تکرار می‌گردد. این مهم می‌طلبد تا مدافعان حقوق‌بشر در ایرن و کُردستان بدون تبعیض و تنها با نگاهی انسانی درصدد افشای آمار آنها و نیز مبارزه با آن برآیند و کمپین‌هایی در این راستا راه‌اندازی شود و نهادهای بین‌المللی بیش از پیش با آن آشنا و درصدد کم کردن و یا از میان برداشتن آن از طریق فشار بر جمهوری اسلامی، بواسطه اهرم‌های فشار موجود، برآیند تا بیش از این شاهد کشتارهای قانونی از سوی حکومت کنونی ایران نباشیم. این مهم اراده‌ای سراسری و بدون تبعیض را خواستار است که تنها از عهده وجدان‌های بیدار بر می‌آید.
کولبران و کاسبکاران مرزهای مناطق کُردنشین در ازای مبلغی ناچیزی اقدام به انتقال اجناس و کالا به داخل کشور می‌کنند، که در صورت توقیف و ازبین رفتن این اجناس، باید خود آنها متقبل ضرر و زیان‌های وارده به صاحبان اصلی کالاها شوند.
کولبران و اغلب کاسبکاران مرزی در ازای انتقال اجناس به داخل کشور و یا گاها بلعکس، فقط دستمزد حمل کالا را دریافت می‌کنند.
به اميداون روز كه اصلا كولبراني نداشته باشيم ومردم عزيزكوردستان دررفاه وآرامش زندگي كنندوحكومت ملايان هزينه ايي كه در جيب اسد وروسيه وچين وتروريست مي ريزد.در جيب ملت بندازدكه نيازمندكسي نباشندوبخاطر لقمه ايي نان در راه هاي پرخطرجان خودراازدست بدهند.
احسان فتاحي روزنامه نگار وفعال حقوق بشردرايران
افزودن دیدگاه جدید