پس از سالها کوشش برای « تشکیل وحدت بزرگ چپ » ایران ، چندی پیش از سوی دست اندکاران اعلام شد که برنامه تحقق نیافت؛ اما صحبتها ادامه خواهد داشت. 
در این برنامه ، شخصیت های اندیشمند ی از چپ  و همینطور گروه و سازمانهایشان ، شرکت داشتند که دارای  تجربه های طولانی در جنبش بودند؛ با دیدگاههای نوین نسبت به چپ سنتی.
پیرامون این کار میخواهم چند نکته را مطرح کنم:

1- تز "وحدت بزرگ چپ ایران" 
2- ادامه ی گفت و گوها " برای چه چیزی" ؟
در خبرها روشن نیست ادامه ی گفت و گوها در مورد چه چیزی خواهد بود. در پایین به این موضوع باز خواهم گشت.
اما نخست در مورد « تزوحدت» بگویم. برای من جای شگفتی بسیار هست که این دوستان اندیشمند، سازمانها، با تجربه ی طولانی ، چرا چنین تز ایده الیستی و ذهنی و غیر عملی را طرح کرده و کوشیده اند که تحقق بخشند؟
روزی دوست کارگری پیشم آمد و گفت: میخواهیم یک اتحادیه کارگری تشکیل بدهیم نظرت چیست؟ پرسیدم : در واحد تولیدی شما کارگران نماینده دارند؟ یا در شهر سندیکاهای کارگری هست؟ 
گفت: نه. گفتم: فکر شما آرزویی زیباست، ولی غیر عملی. گفت: منظورت اینه که از انتخاب نماینده، تشکیل سندیکا شروع کنیم تا به اتحادیه برسیم؟ گفتم: دقیقاً . 
برگردم به تز وحدت بزرگ چپ. این تز دقیقاً مانند تز اتحادیه ی دوست کارگر من « ذهنی و خیالی» ست. گرچه آرزویی زیباست. چرا؟

تز وحدت ذهنی ست
1- چون، فرد چپ، خود در درون خویش با خودش در وحدت نیست یا به عبارت دیگر عمدتاً در وضعیت بحرانی ست. چرا؟
تضاد بین آگاهی-و-ناآگاهی، از یک سو ، و شک و تردید در درستی آگاهی های خویش، از سوی دیگر؛ که بازتاب شرایط کنونی در ایران و جهان است .
2- فنومن وحدت، پیش مراحلی دارد که طی نشده است. و چون این مراحل مشترکاً طی نشده از این رو ذهنی ست. وحدت نتیجه ی پروسه ی پراتیک مشترک در یک مبارزه است. 
این دوستان وحدتگرا پروسه ی کارمشترک را طی نکرده اند، اما به یکباره میخواهند وحدت کنند. تشخیص ذهنی بودن این اندیشه راحت است . برایم خیلی شگفت انگیز است که کهنه کاران چرا از شناخت آن عاجز مانده اند.

دیالوگ

و اما موضوع ادامه ی گفت و گوها:
بله، صحبت را ادامه دهید. دیالوگ بین چپ همیشه ضروریست. اما در این شرایط و در این موضوع  روی چه چیزها بهتر است صحبت شود؟ 
روی « مراحل»  پروسه ی آن پراتیکی که میتواند به وحدت منتهی شود: مثلاً :
1- همکاری (کارمشترک خرد) ؛ 2- ائتلاف؛ 3-جبهه؛ 4- وحدت. 
برای رسیدن به وحدت دوستان چپ مجبوراند چنین پروسه ای یا نظیر آن را طی کنند.  در غیر این صورت حتی وحدت هم بکنند دوباره پراکننده خواهند شد.

نخست توافق نامه،  بعد ها منشور « ماده یی »

3- مسئله ی دیگر توافق نامه است.لازم است برای کارهای مشترک خود در مراحل مختلف که ذکر شد، توافق نامه داشت. بعذ ها با افزودن مواد دیگر میتوان به مراحل بعدی گذر کرد.
و منشورهای مرحله ای داشت؛ در چند ماده و نه در چند جزوه و کتاب. 
منشورهای منتشر شده ی دوستان نشان میدهد متأسفانه  درک از منشور مشترک هم درک درستی نیست. اعلامیه ی « ماده بندی شده ی حقوق بشر» نمونه ی یک منشور استاندارد خوب از نظر شیوه ی نگارش منشور است.
بهتراست این شیوه را به کارگرفت.

خصوصیات کلی« خود طرفین» در بستن توافق نامه:

طرفین مشترکاً  عمل و هدفشان جهت مبارزه با 
1- حکومت اسلامی حاکم
2- انواع تبعیض موجود در جامعه
3- بی عدالتی اجتماعی ست
یعنی پاسخدهی  به مسایل
 دموکراسی-رفع تبعیض- ایجاد عدالت اجتماعی ست.
ادعا چیزی را اثبات نمی کند. طرفین لازم است ماهیت مبارزه ی همدیگر را  در جهت خواسته های دموکراسی-رفع تبعیض-عدالت اجتماعی مورد قبول داشته باشند.
در حاشیه:
اضافه میکنم، «تضاد مردم و حکومت» خود را در تضادهای 
1- کار و سرمایه
2- تبعیض دیدگی و تبعیضگری
3-دیکتاتوری و دموکراسی خواهی
نشان میدهد.
تضاد تبعیض دیدگی و تبعیضگری دو تضاد دیگر را تحت الشعاع قرار داده است؛ که ضرورت دارد حتماً مورد توجه قرار گرفته و در کارسیاسی برجستگی  آن به حساب آید.

پرواز ممنوع
تأکید میشود  لازم است گامها را طی نمود. به این بهانه که من میتوانم بدون کار مشترک خرد، به ائتلاف برسم ساده اندیشی ست. چپ باید از مرحله ی ابتدایی شروع کند تا به دانشگاه برسد. چپ جهان سومی  
همیشه دوست دارد پرواز کند ، چون عینی نگر نیست. او سخت ایده الیست است. باید پاهایش را به زمین سفت کرد. چپی که در موردی اعلامیه ی مشترک میدهد هیچ دلیلی ندارد که بتواند در موارد دیگر نیز با هم کار کند.
اگر آدم زرنگ باشد می تواند مراحل را کمی کوتاه کند. ولی نباید پرید که دست و پا شکننده است. نتیجه کار پرش از کار خرد به وحدت را می بینید.

 میدان باز
4- در ِ کار مشترک را به روی تشکلهای دیگر- سازمانها ، تشکلهای دموکراتیک- چپ سنتی یا افراد منفرد، باز بگذارید. از این طریق چپ میتواند از محیط بسته ی خود خارج شده و در درون به دور خویش نگشته و نپوسد.
تشکلهایی که موافق اند در موارد مشخص با چپ همکاری کنند، با توافق طرفین لازم است به توافق نامه وارد شوند. 

اساس،  توافق نامه
5- چپ در درون خود نباید به ایده لوژی و عقاید، خط و مشی چپ دیگر، گیر بدهد. یا کاری داشته باشد.  اساس، توافق نامه است برای انجام کاری یا کارهایی. 

حرکت 
6- چپ برای زنده ماندن خود ، برای تأثیر گذاری بر خود و جامعه، ضرورت دارد کارفردی خود و کارهای مشترک با دیگران را سازمان دهد. و در صحنه ی سیاسی حضور داشته باشد. در غیر این صورت عملا حذف شده است.