نظامیان در ترکیه کودتا کردند
رادیو زمانه :ارتش ترکیه می‌گوید قدرت را در کشور در دست گرفته است. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، از طریق موبایل تصویری با رسانه‌ها گفت‌وگو کرده و از مردم خواسته است به خیابان‌ها بیایند و مقابل کودتای ارتش بیاستند. ارتش به ساختمان‌های دولتی در آنکارا، از جمله پارلمان ترکیه، وزارت کشور و سازمان امنیت حمله هوایی کرده است.
حملات هوایی به پارلمان ترکیه در تمام شب ادامه داشته است و تا کنون یک نماینده مجلس کشته شده است.
در ساعت ۳ بامداد ۱۶ ژوئیه گزارش شد که اردوغان که هواپیماش در آسمان استانبول در حال چرخ زدن بود وارد این شهر خواهد شد. تعداد حامیان حزب عدالت و توسعه در استانبول بیشتر از آنکاراست.
در حوالی ساعت ۴ بامداد، سربازهای ارتش وارد مقر پخش «سی‌ان‌ان ترک» شدند. مجری برنامه اعلام کرد که «سربازان وارد شدند ما باید برویم». این شبکه در تمام طول درگیری‌ها پیام‌های اردوغان را که از طریق موبایل تصویری فرستاده می‌شدند، پخش می‌کرد.
مجمسه جمهوریت در میدان تقسیم و نیروهای ارتش
همچنین در ساعت ۳ بامداد روزنامه‌نگاران روزنامه «حریت» ترکیه خبر دادند که عده‌ای سرباز وارد مقر این روزنامه شده‌اند و آنها را گروگان گرفته‌اند. مشخص نیست که اینها نیروهای ارتش هستند یا نیروهای نزدیک به دولت.
نزدیکان اردوغان، محمد فتح الله گولن را رهبر کودتا معرفی کرده‌اند. گولن رهبر معنوی جنبش «خدمت» و از همراهان سابق اردوغان است که به تبعید خودخواسته در آمریکا رفته است.
به گزارش «الجزیره» تا کنون ۱۷ افسر پلیس ترکیه در آنکارا کشته شده‌اند و حداقل یک غیرنظامی دردرگیری با نیروهای ارتش در میدان تقسیم استانبول به ضرب گلوله کشته شده است.
مشخص نیست که نمایندگان دولت و نمایندگان مجلس کجا هستند اما یک نماینده مجلس ترکیه که از طریق تلفن با «رویترز» گفت‌وگو کرده است می‌گوید که نمایندگان در پناهگاه‌ها هستند و به ساختمان مجلس مدام حمله هوایی می‌شود.
«رویترز» به نقل از خبرگزاری محلی نوشته است که بمبی هم در محل پارلمان ترکیه منفجر شده است. این خبرگزاری همچنین نوشته است که چند انفجار در استانبول و آنکارا گزارش شده است. هنوز خبر دقیق‌تری در دست نیست.
تلویزیون دولتی ترکیه «تیآرتی» که در شب ۱۵ ژوئیه به تصرف ارتش در آمده بود، بس از درگیری‌ها و حملات بالگردها به مقرش در آنکارا مجدد، پخش برنامه‌هایش را در بامداد ۱۶ ژوئیه از سر گرفت. این خبرگزاری چند ساعت در تصرف نیروهایی که کودتا کرده‌اند بود.
عبدالله گل، رئیس جمهوری سابق ترکیه از اردوغان حمایت کرده است. بارک اوباما و ولادمیر پوتین هم از دولت اردوغان حمایت کرده‌اند.
بارک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا گفته است که تحولات ترکیه را به دقت دنبال می‌کند و از تمام احزاب در ترکیه خواسته است که دولت منتخب مردم حمایت کنند و خویشتنداری نشان دهند.
اردوغان کجاست؟
در ساعت ۳ بامداد ۱۶ ژوئیه گزارش شد که اردوغان که هواپیماش در آسمان استانبول در حال چرخ زدن بود وارد این شهر خواهد شد. تعداد حامیان حزب عدالت و توسعه در استانبول بیشتر از آنکاراست.
پیش از اینکه اردوغان به استانبول برود، محافل نزدیک به او گفتند که رئیس جمهور در دفتر کارش در امنیت به سر می‌برد. اردوغان از طریق اسکایپ با مردم صحبت کرد. او از مردم خواست به خیابان و فرودگاه آتاتورک بیایند و مقاومت کنند. او به مردم گفت نگران نباشند: «من کاملا سلامت هستم. کودتاچیان بهای سنگینی خواهند پرداخت.»
رئیس جمهوری ترکیه بار دیگر در «سی‌ان‌ان ترک» ظاهر شد و گفت: «انتظار این کودتا را نداشتیم و متاسفانه امکان تماس با ارتش را هم نداریم.»
عبدالله گل، رئیس جمهوری سابق ترکیه با اعلام پشتیبانی از اردوغان در مصاحبه با شبکه NTV از نیروهای ارتش ترکیه خواست تا در اولین فرصت به پادگان‌های خود بازگردند.
نخست وزیر ترکیه، بینالی ییلدیریم می‌گوید کودتا شکست خورده است. او پیام فرستاد که نیروهای پلیس تا آخرین نفس در مقابل ارتش این کشور خواهند ایستاد و افزود که مسببین مجازات خواهند شد.
ارتش به برخی ساختمان‌های دولتی در آنکارا با بالگرد حمله کرده است. این حملات چندین بار به ساختمان سازمان امنیت و پارلمان ترکیه بوده است. وزارت کشور ترکیه نیز در آتش می‌سوزد.
حمله به ساختمان وزارت کشور ترکیه – منبع: تسنیم
ساختمان‌های پارلمان ترکیه، وزارت کشور و سازمان امنیت این کشور در حملات هوایی بالگردهای ارتش به شدت آسیب دیده‌اند و سوخته‌اند.
گزارشی از تصاویری که مردم در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند را ببینید:
LIVE: Military attempts a coup in Turkey- rolling updates and global reaction: http://reut.rs/29JuPI5
چه کسی کودتا کرده است؟
نخست وزیر ترکیه، بینالی ییلدیریم، می‌گوید که کودتا شورش نظامیان نزدیک به فتح‌الله گولن است.
محمد فتح الله گولن، الهیات دان و واعظی که در در تبعیدی خودخواسته در پنسیلوانیای آمریکا زندگی می‌کند. گولن، رهبر جنبش خدمت و بنیانگذار اسلام میانه‌روی «آناتولیایی» است که شبکه گسترده‌ای از مراکز آموزشی و تربیتی در ترکیه و حامیان زیادی در دستگاه دادگستری و پلیس دارد. او تا قبل از تبعید خودخواسته به آمریکا، از همراهان اردوغان بود.
خود جنبش خدمت درگیری‌اش در این کودتا را تکذیب کرده است اما وزیر دادگستری ترکیه، بکیر بوزداغ نیز در پیامی گفت که نظامیان وابسته به فتح‌الله گولن پشت این کودتا هستند. بوزداغ اعلام کرد که هنوز اطلاعات کافی در مورد ابعاد کودتا در دست نیست.
وضعیت خیابان‌ها
در خیابان‌های استانبول غیرنظامیان حامی حزب «عدالت و توسعه» با نیروهای ارتش درگیر شده‌اند. صدای تیراندازی در بخش‌های مرکزی شهر استانبول به گوش می‌رسد. «رویترز» نوشته است که چند انفجار در استانبول و آنکارا گزارش شده است. هنوز خبر دقیق تری در دست نیست.
هر دو پل بسفر، پل‌های بغازیچی و فاتح سلطان محمد که بخش آسیایی را به بخش اروپایی استانبول وصل می‌کند توسط نیروهای نظامی مسدود شده‌اند. مسدود شدن این پل‌ها از این لحاظ اهمیت دارد که طرفداران حزب عدالت توصیه بیشتر ساکن محله مذهبی فاتح در بخش اروپایی هستند که با پل به بقیه استانبول متصل است.
در محله‌های مذهبی استانبول از جمله فاتح، غیرنظامیان به خیابان آمده‌اند و الله‌اکبر می‌گویند.
ساعت یک بامداد ۱۶ ژوئیه، در میدان تقسیم استانبول درگیری میان نیروهای ارتش و حامیان رجب طیب اردوغان آغاز شد.
جمعیت در میدان تقسیم جایی که درگیری بین طرفداران اردوغان و ارتش ادامه دارد
طرفداران حزب عدالت و توسعه الله‌اکبر گویان مقابل تانک‌ها در تقسیم می‌نشینند و نمی‌گذارند که تانک‌ها حرکت کنند. در درگیری‌های میدان تقسیم تا کنون یک نفر کشته شد. هواداراناردوغان می‌گویند او به سمت یک تانک دوید و حین دویدن هدف گلوله قرار گرفت. عکس جنازه این فرد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده است.
در محله فاتح که مذهبی‌ترین محله استانبول و در بخش اروپایی است، طرفداران حزب «عدالت و توسعه» الله‌اکبرگویان به خیابان‌ها ریختند. مساجد پیوسته اذان پخش می‌کنند. امام‌های مساجد از مردم خواسته‌اند که به خیابان‌ها بیاید. پل‌های ارتباطی محله فاتح با دیگر محله‌های استانبول توسط نیروهای ارتش مسدود شدند.
در شبکه‌های اجتماعی تصاویری از حضور نیروهای ارتش در خیابان‌های استانبول و آنکارا منتشر شده‌اند. خیابان‌های منتهی به ساختمان‌های دولتی در آنکارا در اشغال نظامیان قرار دارند. غرش جت‌های ارتش به گوش می‌‌خورند. هواپیماها و بالگردهای ارتش هم با فاصله کوتاه از زمین پرواز می‌کنند.
گزارش‌ها از آنکارا حاکی از حمله بالگردها به ساختمان سازمان امنیت ترکیه است. گزارش‌های دقیقی از این حمله‌ها در دست نیست.
بیانیه ارتش
زمانی که تلویزیون دولتی در دست ارتش بود، ارتش بیانیه صادر کرد و گفت به دموکراسی احترام می‌گذارد. کنترل تلویزیون دولتی در اولین ساعت بامداد ۱۶ ژوئیه از دست ارتش خارج شد.
در بیانیه ارتش آمده است که ارتش برای برقراری دموکراسی، حقوق بشر و امنیت قدرت را به دست گرفته است.
ارتش ترکیه در ایمیلی به خبرنگاران ترک نوشته که کنترل دولت اکنون به عهده ارتش است: «همه توافقنامه‌های بین‌المللی ترکیه هنوز هم معتبر است. ما امیدواریم روابط خوبی را با همه کشورها ادامه دهیم.»
خبرگزاری «آناتولی» گزارش داد ژنرال هولوسی، فرمانده کل ارتش ترکیه گروگان گرفته شده است. این خبرگزاری همچنین گزارش داد که شماری دیگر از مقامات دولتی نزدیک به حزب عدالت و توسعه دستگیر شده‌اند.
تصرف رسانه‌ها
در آخرین تحول‌ها در ساعت ۳ بامداد روزنامه‌نگاران روزنامه «حریت» ترکیه خبر دادند که عده‌ای سرباز وارد مقر این روزنامه شده‌اند و آنها را گروگان گرفته‌اند. مشخص نیست که اینها نیروهای ارتش هستند یا نیروهای نزدیک به دولت.
تلویزیون دولتی ترکیه «تیآرتی» که در شب ۱۵ ژوئیه به تصرف ارتش در آمده بود، بس از درگیری‌ها و حملات بالگردها به مقرش در آنکارا مجدد، پخش برنامه‌هایش را در بامداد ۱۶ ژوئیه از سر گرفت. این خبرگزاری چند ساعت در تصرف نیروهایی که کودتا کرده‌اند بود.
تصرف خبرگزاری نزدیک به اردوغان در نیمه شب ۱۵ ژوئیه – اینجا مجدد به دست نیروهای نزدیک به اردوغان افتاده است.
در نیمه شب ۱۵ ژوئیه تلویزیون دولتی و شبکه «تیآرتی» از رسانه‌های نزدیک به حزب حاکم عدالت و توسعه به تصرف نظامیان در آمد.
مجری این شبکه بیانیه نظامیان را خواند و به مردم گفت ارتش پایبند لائیسیته و جمهوریت در ترکیه است.
سپس در اولین دقایق بامداد ۱۶ ژوئیه پخش این تلویزیون قطع شد. گزارش‌ها حاکی از درگیری نظامیان و نیروهای حامی دولت رجب طیب اردوغان در محل این خبرگزاری است.
خبرنگاران می‌گویند یک هلیکوپتر نظامی به سوی ساختمان شبکه دولتی «تیآرتی» شلیک کرده است. صدای تیراندازی و انفجار از ساختمان شبکه در آنکارا شنیده شده است.
پخش برنامه های یورونیوز ترکی در ترکیه قطع شد.
وضعیت فرودگاه‌ها
نیروهای ارتش کودتا را با تصرف ساختمان‌های دولتی، رسانه‌های نزدیک به رجب طیب اردوغان و دو فرودگاه استانبول آغاز کردند.
اردوغان در پیام تصویری‌اش برای مردم از حامیان خود خواست که همگی به فرودگاه‌های استانبول بروند و به خیابان‌ها بیایند.
غیرنظامیان سرگردان در باند فرودگاه آتاترک در استانبول
در اولین ساعت بامداد روز ۱۶ ژوئیه، بخش ترکی «سی‌ان‌ان» گزارش داد که ارتش ترکیه فرودگاه را ترک کرده و تصاویر تصرف تانک ارتش توسط مردم را نیز پخش کرد.
در شبکه‌های اجتماعی تصاویری از فرودگاه آتاترک منتشر شده است که غیرنظامیان را بر روی تانک‌های ارتش نشان می‌دهد. همچنین در خود باند فرودگاه مردم سرگردان می‌دوند اما نیروهای ارتش کمتر دیده می‌شوند.
پروازها کنسل شده‌اند و مسافران استانبول تهران در فرودگاه‌های این شهر گیر افتاده‌اند.
همه فرودگاه‌های ترکیه بسته شده و پروازها لغو شده‌اند. گذرگاه‌های مرزی ایران به ترکیه تا اطلاع ثانوی مسدود است.
مسافران استانبول -تهران در فرودگاه‌های این شهر گیر افتاده‌اند.
این چهارمین کودتا در تاریخ ترکیه است. نخستین مورد در سال ۱۹۶۰، دومین بار در ۱۹۷۱ و سومین مرتبه در سال ۱۹۸۰.
این خبر تکمیل می‌شود…
ویدئوی حضور تانک‌های ارتش در خیابان‌های استانبول را ببینید:
تصاویری از کاربران ساکن ترکیه:
کودتای گروهی از نظامیان ترکیه علیه اردوغان ناکام ماند
تلاش گروهی از نظامیان ترکیه برای در دست گرفتن قدرت در این کشور ناکام ماند. دست‌کم ۴۲ نفر در کودتای شب گذشته کشته و بیش از ۳۰۰ نفر بازداشت شده‌اند. رجب طیب اردوغان هواداران فتح‌الله گولن را به کودتا متهم می‌کند.
دویچه وله :ترکیه شب گذشته تا صبح بیدار بود. گروهی از نظامیان در دو شهر آنکارا و استانبول با به دست گرفتن کنترل مناطق و اماکنی، از جمله مراکز تعدادی از رسانه‌های مهم ترکیه و فرودگاه بین‌المللی آتاتورک استانبول، اعلام کردند که قدرت در این کشور را به دست گرفته‌اند. اما ساعاتی بعد با حضور وسیع مردم در خیابان‌ها تلاش آنها ناکام ماند.
کودتا ساعت ۲۱ و ۳۰ دقیقه شب گذشته به‌وقت استانبول آغاز شد. نظامیان شورشی مراکز رادیو تلویزیون دولتی ترکیه، شبکه خبری "سی‌ان‌ان ترک"، "خبرگزاری دوغان" را اشغال کرده و در نقاط مهم دو شهر آنکارا و استانبول مستقر شدند. فرودگاه آتاتورک و دو پل مهم بر روی تنگه بسفر در استانبول نیز بسته شد.
ظاهرا زمان مناسبی برای آغاز کودتا در نظر گرفته شده بود؛ رجب طیب اردوغان در خارج از آنکارا در مرخصی به‌سر می‌برد و به دلیل آغاز تعطیلات آخر هفته، اکثر مقام‌های دولتی و امنیتی در دسترس نبودند.
اعلامیه نظامیان شورشی از کانال‌های مختلف خبری رادیو تلویزیون "آرتی‌آر" ترکیه پخش شد. نظامیان شورشی در اطلاعیه‌ی خود گفتند، ارتش ترکیه برای دفاع از بقای کشور و ملت ترکیه و بازگرداندن اصول لائیک و دموکراتیک و اعتبار و امنیت از دست‌رفته کشور، کنترل حکومت را در دست گرفته است.
در این اطلاعیه همچنین گفته می‌شد روابط خارجی ترکیه با کشورهای دیگر به قوت خود باقی است و حاکمیت قانون در کشور در اولویت قرار دارد. آنها وعده دادند که به زودی قانون اساسی کشور تدوین خواهد شد.
اما ساعتی بعد رجب طیب اردغان با استفاده از تماس ویدیویی فیسبوک با شبکه‌های تلویزیونی فعال ترکیه از جمله کانال تلویویزنی TRGT تماس گرفت و مردم را به حضور در خیابان‌ها دعوت کرد. صدها هزار نفر در سراسر ترکیه روانه خیابان‌ها شدند.
اردوغان در سخنان خود هواداران فتح‌اله گولن را به دست‌داشتن در کودتا متهم کرد. گفته می‌شود کودتا از جانب شبکه‌ای از فرماندهان رده‌های میانی سازماندهی شده است. کوتاگران در نخستین اقدام رئیس ستاد ارتش را به گروگان گرفته بودند.
اردوغان گفت، در سلامت کامل به سر می‌برد و كسی نگران او نباشد. او افزود، از مردم می‌خواهم به خیابان و فرودگاه آتاتورك بیایند و مقاومت كنند. او تاکید کرد كودتاچیان بهای سنگینی خواهند پرداخت. پس از این پیام اردوغان صدها هزار نفر در سراسر ترکیه روانه خیابان‌ها شدند.
کودتاگران چه کسانی هستند؟
گفته می‌شود کودتا از جانب شبکه‌ای از فرماندهان رده‌های میانی سازماندهی شده است. کودتاگران در نخستین اقدام رئیس ستاد ارتش را به گروگان گرفته بودند.
بینالی یلدریریم نخست وزیر ترکیه نیز گفت: «گروهى از نظاميان، خارج از رده فرماندهی اقدام به تمرد كرده‌اند».
از سرهنگ "محرم کوسا" یکی از اعضای ستاد ارتش ترکیه به عنوان برنامه‌ریز اصلی و پشت‌پرده کودتا نام برده می‌شود. به گزارش خبرگزاری آناتولی، شب گذشته محرم کوسا از سمت خود برکنار شد. شماری دیگر از افسران ارشد در این کودتا در کنار محرم کوسا بودند.
حدود سه ساعت پس از آغاز کودتا، ژنرال "امید دوندار" فرمانده کل ارتش ترکیه گفت، کودتا از سوی نیروهای مسلح کشور حمایت نمی‌شود. او با اشاره به اینکه "یک گروه کوچک نظامی اقدام به این كار کرده است" افزود: «این اقدامات آنها نگران كننده نیست. با همكاری نظامیانی که به این گروه کوچک نپیوسته‌اند در حال اتخاذ تدابیر لازم هستیم.»
حوالی ساعت دو بامداد به وقت ترکیه، بینالی یلدیریم نخست وزیر ترکیه اعلام کرد یک ژنرال مؤثر در اقدام به کودتا کشته و حدود ۱۳۰ نظامی ديگر، از جمله چند سرهنگ نیز بازداشت شده‌اند.
رجب طیب اردوغان در استانبول
آنکارا کانون اصلی شورش
خبرگزاری آناتولی خبر داده که در حوادث شب گذشته دست‌کم ۴۲ نفر کشته و ۳۳۶ نفر بازداشت شده‌اند. بیشتر تلفات انسانی در آنکارا رخ داده است. به‌نظر می‌رسد آنکارا، کانون اصلی شورش بوده است. ۱۷ تن از کشته‌شدگان اعضای نیروهای ویژه پلیس بودند که با شلیک یکی از هلی‌کوپترهای کودتاگران به مرکز پلیس آنکارا جان خود را از دست دادند. ۱۶ تن از کشته‌شدگان نیز از نظامیان کودتاچی بوده است.
نظامیان شورشی علاوه بر استقرار تانک‌ها در نقاط حساس شهرهای آنکارا و استانبول، چندین هیلی‌کوپتر نظامی را در اختیار گرفته بود. دست‌کم یکی از هلی‌کوپترها به سوی مرکز پلیس آنکارا، ساختمان ریاست جمهوری و پارلمان ترکیه تیراندازی می‌کرد. به گزارش خبرگزاری آناتولی یک فروند جنگنده اف۱۶ نیروی هوایی ترکیه این هلیکوپتر را هدف قرار داد و ساقط کرد.
پس از هدف قرار دادن هلیکوپتر کودتاگران، در آنکارا ممنوعیت پرواز هوایی اعلام شد. حوالی ساعت ۴ بامداد به وقت ترکیه اکثر نظامیان کودتاچی توسط نیروهای پلیس بازداشت شدند و ژنرال "هولوسی آکار"، رئیس ستاد ارتش ترکیه که توسط کودتاگران به گروگان گرفته شده بود آزاد شد.
شبکه‌های رادیو تلویزیونی "آرتی‌آر" و فرودگاه آتاتورک استانبول توسط نیروهای امنیتی و مردم آزاد شدند. با فراخوان اردوغان برای حضور مردم در فرودگاه آتاتورک هزاران نفر به سوی این فرودگاه سرازیر شدند و تانک‌های ارتش ناگزیر از فرودگاه فاصله گرفتند.
خبرگزاری فرانسه ساعت ۴ بامداد به وقت آنکارا به نقل از سخنگوی سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه خبر داد که کودتا کنترل شده است.
واکنش اپوزیسیون ترکیه
کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق ترکیه، که مهمترین گروه حزبی مخالف دولت اردوغان در پارلمان ترکیه است، نیمه‌شب گذشته و ساعتی پس از آغاز کودتا اعلام کرد او و حزبش از نظام جمهوریت و دموکراسی ترکیه پشتیبانی می‌کنند.
قلیچداراوغلو گفت «ترکیه از كودتا ضربات و رنج‌های فراوانی ديده است. ما نمی‌خواهیم مجددا با چنین شرایطی مواجه شویم، بنابراين از جمهوریت و دموکراسی حمایت خواهیم کرد.»
رهبر حزب جمهوری‌خواه خلق افزود «ما با حمایت از نظام جمهوریت و پشتیبانی از دموکراسی، اعتقاد خود را نیز بدون کمترین کاستی حفظ می‌کنیم.»
دولت باغچالی، رهبر "حزب حرکت ملی" ترکیه نیز در بیانیه‌ای تاکید کرد: «همه مردم باید از اقداماتی که آینده کشور را تباه و وحدت ملی کشور را به مخاطره مى‌اندازد اجتناب کنند. بنابراين هیچگونه سرکشی قابل‌قبول نیست. نظامیان حامی اين شورش بايد هرچه سریع‌تر به دست قانون سپرده و محاکمه شوند. این خواسته قلبی ماست.»
او افزود: «در نادرستی سرپيچی از دموکراسی و نادیده گرفتن اراده ملت ترکیه ترديدی نيست. حزب حرکت ملی ترکیه مخالف هر ديدگاه و رفتاری خارج از چارچوب دموکراسی است. هیچ كدام از اعضای حزب ما از این اقدام شوم حمایت نخواهند کرد.»
دولت باغچالی خود پیام حزبش را برای رسانه‌ها خواند؛ پیامی که با تاخیر نسبت به پیام کمال قلیچداراوغلو منتشر شد و این تاخیر مورد توجه و تفسیر برخی از رسانه‌ها قرار گرفت.