پروندە سوریە در دست روسیە و امریکاست. امروز جان کری در بریتانیا گفت کلید حل بحران سوریە در دستان روسیە و امریکاست.  آخرین مذاکرات میان جان کری و سرگئی لاووروف وزرای خارجە امریکا و روسیە کە در مسکو انجام گرفت پروندە سوریە را بە مرحلە سرنوشت ساز رساندە است. اگرچە محتوای مذاکرتشان در رسانەهای گروهی انتشار نیافتە  اما دو مورد مهم در برخی رسانەها انتشار یافتە است.  اولی، اشارە بە توافق طرفین بر سر هماهنگی دیپلماتها و نظامیان ارشد دو کشور  و مورد دوم  درخواست امریکا برای تجزیە سوریە.

چرا تجزیە؟ برای درک بیشتر از قضیە باید  بە عواقب انقلابهای رنگی در کشورهای پسا شوروی و جنگ گرجستان در سال ٢٠٠٨ پرداخت  و سیاست خارجی امریکا را در منطقە از آنجا مطالعە نمود.

 روابط میان روسیە و امریکا بهنگام تهاجم روسیە بە گرجستان در سال ٢٠٠٨ تیرە شدە بود، در سال ٢٠١٠ روابط میان آن دو کشور با میانجیگری کشور المان در توافقاتی موسوم بە " پیمان ری ست " از سر گرفتە شد. متعاقب آن دیمیتری مددیوف رئیس جمهور وقت روسیە در همان سال  بە امریکا سفر و در یک ماکدونالز با اوباما ظاهر شد کە بە دیپلماسی همبرگر معروف شد. نتایج مذاکرات طرفین بدینگونە بود کە  روسها پروندە عراق و افغانستان را بە امریکا واگذار و در مقابل امریکا نیز از حمایت از کشورهای پساشوروی کە از طریق کودتای رنگی بە قدرت رسیدە بودند دست بردارد. بعداز آن توافق احزاب طرفدار روسیە در اکراین، گرجستان و قرقیزستان قدرت در دست گرفتند، پایگاە هوایی ماناس در قرقیزستان و همچنین فرودگاە گرجستان کە بلحاظ لجستیگ در اختیار نیروی هوایی امریکا بود و از طریق آن دوپایگاە بە افغانستان داشتند  بستە شدند.

 سال ٢٠٠٣ کە دولت ترکیە اجازە عملیات نظامی از طریق پایگاە انجرلیک علیە عراق بە امریکا را نداد این موضوع کماکان بە بی اعتمادی میان و ترکیە دامن زد.  از بدو بحران سوریە و نفوذ امریکا در منطقە ترکیە بویژە نزدیکی بە کورده بارها تهدید بە بستن فرودگاە انجرلیک بە روی هواپیماهای امریکایی نمودە است  اینک بعداز کودتای ناموفق در ترکیە کە آن کشور فتح اللە گولن را مسئول کودتا می دانند درخواست استرداد او را از امریکا نمودە کە در صورت امتناع امریکا ترکیە تهدید بە بستن فرودگاە انجرلیک نمودەاست.  در صورت بهم خوردن روابط میان امریکا و ترکیە،  امریکا با مشکل جدی در منطقە روبرو خواهد شد و بهترین گزینە برای ماندن نیروهای امریکا در منطقە هردو بخش کوردستان عراق و سوریە است. طبق اخباری امریکا در هر دو بخش کوردستان اقدام بە تاسیس فرودگاههایی نمودە است. آنچە بنظر میرسد استقرار نیروهای امریکا در درازمدت تنها در صورت تجزیە آن کشورها امکان پذیر است و هر دو کشور عراق و سوریە کە طرفدار ایران هستند اجازە پایگاە نظامی طولانی مدت را بە امریکا نخواهند داد.

چرا فدرالی؟ روسها همانند امریکا بە حفظ پایگاههای نظامی خود در منطقە می اندیشند. تنها پایگاە باقی ماندە روسیە در منطقە بنادر سوریە ( لاذقیە، طرطوس و بانیاس )  است، بنابراین روسیە نیز حاضر بە از دست دادن موقعیت خود در منطقە نیست و تا آخرین مرحلە بر تمامیت ارضی سوریە بر اساس یک ساختار فدرال  بعنوان کارتی در مقابل امریکا ستفادە میکند. اما مشکل روسها این است کە  بهنگام دخالت آنان در بحران سوریە، غربیها برای مقابلە با روسیە و کم تاثیر نمودن نقش آن در کشور در سوریە بە ایجاد بحران در کنار مرزهای آن کشور پرداختند و احزاب متمایل بە غرب در اکراین را در جریان یک شورش بە قدرت رساندند و رئیس جمهور طرفدارروسیە ( یانوکویچ ) بە روسیە گریخت. روسها برای مقابلە با بحران موجود اقدام بە اشغال جزیرە کریمە همچنین شورش در شرق اکراین کە اغلب روس و طرفدار روسیە هستند پرداختند کە در مقابل اروپا و امریکا اقدام بە تحریم اقتصادی روسیە نمودند و از این جهت اقتصاد روسیە  دچار رکود شدە است.

اینک پایان تحریم و عدول غربیها از بحران اکراین در مقابل گردن نهادن روسها بە خواستە امریکا در بحران سوریە یعنی همانا تجزیە سوریە است. در صورت تجزیە سوریە روسها منافع و پایگاههای خود را کە در قلمرو سوریە علوی ( رژیم کنونی ) میباشد حفظ خواهد نمود. مناطق کوردستان بهمراە قسمتی از مناطق عربی کە شمال سوریە نام گذاشتە شدە است در اختیار امریکا و مناطق سنی نشین آن چە سرنوشی خواهند داشت مسخص نیست و مشکل سوریە در اینجا قابل درک نیست. آنچە در گذشتە از جان کری  شنیدە شدە این است کە آنان نگران  یک منطقە محصور سنی بدون دسترسی بە دریاست کە ممکن است  بە کانون بنیادگرایی اسلامی تبدیل شودو امنیت جهان را بە مخاطرە اندازد. از نظر من گزینە احتمالی غربیها برای این موضوع ممکن است انضمام سنیهای سوریە و عراق بهم باشد کە قرابت و مشترکات فرهنگی، زبانی زیادی باهم دارند.

مختصرا آیندە سوریە در گرو امریکا و روسیە است،  کشورهای منطقە بویژە ترکیە  کمترین نقشی در آیندە آن ندارند و ترکیە بازندە اصلی منازعە سوریە خواهد بود.نکتە مهمی کە یک بحث جداگانە می طلبد مذاکرات سەجانبە میان ایران، روسیە و جمهوری آذربایجان برای ایجاد کریدوری کە روسیە و ایران را بهم متصل نماید و ممکن است امریکا بعنوان امتیازی  در مقابل کریدور نفتی کوردستان بە دریای مدیترانە چراغ سبز نشان دهد. قرار است روسای جمهور ایران، روسیە و جمهوری آذربایجان  در ماە آگوست در باکو گرد هم آیند و متعاقبا نتایج آن را خواهیم شنید.