رفتن به محتوای اصلی

نگاه زبان ( سومری -ترکی) 4
آیا بین زبانهای سومری و ترکی پیوندی هست؟
06.10.2016 - 20:04
 
چرا گرامر زبانها متفاوت است؟ چون نگاه زبانها به اشیا « از احساسهای متفاوت و مشترک» پدیده آمده است. چرا نگاه زبانها به اشیا با هم فرق دارند؟ 
چون « سلیقه و احساس و درک و تفکر» نه تنها یک یک انسانها، بل احساس گروهی آنها نیز متفاوت است. 
نگاه زبانی چیست؟ یک نگاه تاریخی ست. تجربه ی « روحی و جسمی و آوایی» یک خلق از بدو پیدایش آن است.
چطور یک خلق نگاه زبانی مشترکی مییابد؟ وقتی که « نگاه گروهی» آن مردم ، به اشیا و پدیده ها ، طی یک تاریخ طولانی، در مجموع  مشترک باشد.  
مشترک بودن « نگاه زبانی» دو خلق ، پیوند زبانی آنها را نشان میدهد. نگاه زبانی، نگاهی ست  تاریخی، به قدمت یک خلق. 
-زبانها محیط را متفاوت منعکس میکنند چون دارای نگاه متفاوت اند.
-زبانها محیط را مساوی منعکس میکنند چون دارای نگاه مساوی اند.
- زبانها محیط را « مساوی-متفاوت» منعکس میکنند چون دارای « اشتراکها و تفاوتها» هستند.
 
در زیر میکوشیم چرای قضیه را پی گیریم. و گزاره ی سوم را مستدل سازیم.
کسی که چرای موصوع را لازم ندارد میتواند مطالعه را ادامه ندهد. 
موضوعی که اینجا برای ما تعیین کننده نیست این است که « آنچه احساس میشود» دقیقاً همانطور « بیان» نمیشود. یعنی ما از عدم تطابق احساس و بیان صرف نظر میکنیم.
چون این عدم تطابق برای کار ما « خیلی ناچیز» است. و تأثیر مهمی در زاویه ی نگاه ندارد.
همین قدر کافی ست که بگوییم نظم عناصر جملات، عمدتا نظم نقاط احساس شده ی ماست. چون برای چگونگی نگاه زبان همین « نظام کلمه ها» مهم است. 
 
Missing media item.
 
ترتیب قرار گرفتن کلمات در جمله ها گاهاً اندکی تغییر میکند، اما این تغییر معنی جمله را بهم نمیزند و از نظر دستور زبان بدون اشکال است. به خصوص در زبان شعر.
« تفاوت سلیقه و احساس و درک و تفکر» انسانها، در بر خورد به اشیا و پدیده ها  تفاوت بازتابها را ایجاد میکند و انعکاس آن  تفاوت گرامرها را  موجب میشود. به عبارت دیکر
زبان هرکس یا هر خلقی محیط را به روش خود بازتاب میدهد. که با دیگری در عین حال که اشتراکاتی دارد، در همان حال نیز متفاوت است. بگذریم از اینکه خود زبان،
خویشتن را تغییر میدهد، و همینطور انسان را. مهم این است که ریشه ی تفاوت گرامر در تفاوت روش « سلیقه و احساس و درک و تفکر » یعنی در « چگونگی نگاه» به محیط نهفته است.
 
در مورد « نگاه زبانی» در بخشهای گذشته ی مقاله به ویژه در بخش دوم * مطالبی نوشتم، اما به خاطر اهمیت موضوع
میکوشم مسئله را عمیق تر بررسی کنم. متأسفانه منابعی که مستقیم ، موضوع « نگاه زبان» را توضیح دهند نیست یا من نیافتم.
علت آن است که موضوع جدید است و کسی رویش کار نکرده ؛ اگر هم کسانی چیزی نوشته باشند در دسترس من نیست. 
از اینرو بررسی قضیه ضرورت دارد، به ویژه اینکه  تز « نگاه زبانی» در کندو کاو پیرامون « پیوند زبان سومری و ترکی»  ابزار مهمی ست.
تز نگاه زبانی بدین معنی ست که :« هز زبانی نگاه خاصی به محیط دارد و  با نگاه زبانهای دیگر متفاوت است؛ و در عین حال با آنها یگانگی هم  دارد.»
نگاه زبان درست شده از « عنصر مشترک وعنصر  غیرمشترک». منظور از عنصر « مجموع ویژگیها یا خاصه ها » در نگاه یک زبان ا ست. موضوع در پایین روشن تر میشود.
 
مسئله را مشخص کنیم، زبان چیست ، چگونه شکل میگیرد، و غیره مورد بحث ما نیست.
تنها به نگاه یک زبان در مقایسه با نگاه زبان دیگر توجه میکنیم. زبان از "جهتی" یک نگاه است. دریچه ایست به محیط . 
 از دو عنصر مشترک و غیر مشترک، اینجا عنصر « غیرمشترک» مد نظر ماست.عنصر مشترک فرع قضیه  است. چون تفاوت را  عمدتاً عنصر غیر مشترک خلق میکند.
 
Missing media item.
 
During the time the Goddess Inanna ruled the people of Sumer, they and their communities prospered and thrived. The urban culture, though agriculturally dependent, centered upon the reverence of the Goddess - a cella, or shrine, in her honor was the centerpiece of the cities. Inanna was the queen of seven temples throughout Sumer.
 
 
 
نگاه زبانها: 1- عنصر مشترک  2- عنصر غیر مشترک
 
مقایسه ی نگاه زبانها
 
الف- عنصر مشترک:
1- زبانها محیط را « باز تاب» میدهند، به صورت صدا، «کتبی و شفاهی» . در این نکته همه ی زبانها اشتراک دارند و شبیه بهم اند. امری ست« عمومی». 
ب-عنصر غیر مشترک: 
2- در خود نگاه های زبانی یا « بازتاب» ها  بخشی از یک انعکاس با بخشی از انعکاس دیگر، بطور نسبی برابر است؛ در عین حال دو بخش دیگر نسبت بهم  تفاوت آشکار دارند: 
 
 اشتراکات و تفاوت ها . اشاره به گرامر زبانها:
 جمله: کتاب روی میز است. 
کلمات جمله را با چهار حرف نام گذاری میکنیم، در چهار زبان. و نظم جمله ی فارسی را حفظ میکنیم. چهار حرف به ترتیب الفبای لاتین قرار دارند
1- Aکتاب- رویB - میزC- استD. فارسی.
 
2- .(Kitab  miz(in)  üstündə- di(r ( ترکی) 
 کتابA-میزC-رویB-استD 
 
3- The book is on the table
کتابA-استD-رویB-میزC
 
4- Das Buch ist auf dem Tisch(آلمانی)
کتابA-استD-رویB-میزC
5- و در زبانهای دیگر.
اشتراک : زاویه ی نگاه ها در این جملات،  شبیه بهم اند، چون هر چهار زبان« کتاب-میز- سطح میز- کار(فعل) را » بیان میکنند یا چهار چیز را با صدا بازتاب میدهند. اما.
تفاوت : در نگاهها  جای کلمات از نظر « دستوری» برابر مکان نیستند. در انگلیسی و آلمانی "مکان" واژه ها  برابر است. چون دو زبان باهم « پیوند نزدیک» دارند یعنی زاویه ی نگاه یکی ست. در ترکی آذربایجان، و فارسی این نسبت در رابطه با خود و دو زبان دیگر وجود ندارد. اینجا تفاوت مکانی کلمات دستوری « دوری و نزدیکی» دو زبان را  « کم و بیش» نشان میدهند.
علت آن است که نوک احساس یا زاویه نگاه، روی «چیزهایی که مکان متفاوت دارند» متمرکز شده است. البته در « انعکاس و بیان»؛ وگرنه خود اشیا مکان ثابتی دارند. تنها هنگام بیان، «جای نامها»  تغییر مییابد. درزبانهای مختلف. 
برای زبانهای آلمانی و انگلیسی « چگونگی توجه و احساس و درک و بیان»، یعنی زاویه ی خاص نگاه، چنین منظم است: 
 
کتابA-استD-رویB-میزC    
1- ADBC  آلمانی-انگلیسی
 
و در دو زبان دیگر متفاوت است: 
 - Aکتاب رویB میزC استD.
2- ABCD  فارسی
- Kitab miz(in) üstündə dir
کتابA-میزC-رویB-استD
 3- ACBD ترکی
-----------
از مقایسه ی روابط 1-3 نتیجه میشود: انگلیسی و آلمانی رابطه ی نزدیک دارند. ولی ترکی و فارسی چنین نیست.  ترکی در مقایسه با فارسی هم متفاوت است. 
نزدیکی فارسی به آلمانی و انگلیسی  به خاطر « صرفی بودن افعال» است. که اینجا مورد بحث نیست. 
در زبان ترکی، توجه را اول کتاب، بعد میز ، و بعد هم سطح میز و کار انجام شده،  جلب میکند؛ که در جمله فرموله شده است.
برای زاویه نگاه همین  نظم و ردیف « کلمات» مهم است که خود « طرز خاص» نگاه را میسازد. و تفاوت نظم واژه ها،
تفاوت نگاه و زاویه را نشان میدهد. « نظم چیدن کلمات» دستور زبان را میافریند. 
تفاوت یا یگانگی نگاه یک زبان، نسبت به زبان دیگر، نخست در دستور زبان آنها بازتاب مییابد.
به جملات زیر توجه کنیم : 
فارسی:
اورامو  خانه  اش  را  برای  اینانا  ساخته   است.
جمله را با نظم حروف لاتین علامت گذاری کنیم:

اوراموA  خانهB  اشC  راD   برایE  ایناناF  ساختهG  استH

ترکی:

 Nanna´ya Urnammu evini dikib´di

ایناناF  -برایE-اوراموA-خانهB-اشC -ساخته G-استH  : (  را=0)؛  "را" ،  در جمله ی بالا موجود نیست.

نظمی که در جمله ی فارسی بود به هم خورده است.« را» هم غایب شده. 

 
همان جمله را در زبان سومری به روش بالا آنالیز میکنیم: منبع جمله : 207 Falkenstein, Adam „Das Sumerische“ Leiden-1959…. S. 51-52

 سومری:

Nanna-ra Urnammu-(ke) e-ani mu-na-du

ایناناF-برایE-اوراموA-خانهB-اشC- ساختهG - استH 
نظم جمله سومری  با جمله ی ترکی یکی ست.  این یگانگی همیشه و مطلق نیست؛ اما عمدتاً چنین است. 

«نگاه زبانی» به اشیاء و محیط، در سومری و ترکی  منهای بعضی موارد به صورت کلی برابر است.  

این برابری کلی در « نگاه زبانی» نه تنها در چیدن و نظم کلمات، یعنی در گرامر انعکاس یافته ، بل در ضرالمثل ها، علائق و فرهنگ نیز منعکس است.
نگاه زبانی را در عبارات سومری دنبال کنیم : 
زمین و آسمان
(an-ki(a
آسمان-زمین
(yer-gög(göy
زاویه ی دید در «سومری و ترکی» زمین و آسمان را چسبیده می بیند. در فارسی دو چیز جداگانه است که با « و » متصل میشوند. در فارسی « زمین آسمان » معنی ندارد. علت، چگونگی زاویه ی نگاه است که دو فنومن را « متصل» حس کرده و بیان میکند.
حرف  اضافه ی « و»[یعنی  حرف اضافه شده در جملات ترکی]  اکنون تحت تأثیر  زبان فارسی تا حدی در زبان ترکی کاربرد پیدا کرده است.
در کودکی وقتی جملات خود را با « و» پر میکردم پدرم میگفت :« Və və  tükanı aşma ,düz danış görüm nə diyir sən»: دکان « و و» باز نکن، درست حرف بزن ببینم چه میگویی.
به قول زنده یاد صمد بهرنگی « ما حسن و حسین» را  حسن نن حسین میگوییم. 
 
منبع جملات سومری زیر: Delitzsch, A. „Kleine Sumerische…“ , s. 98-99
 
فارسی : شب و روز
سومری:  ge-du-da 
شب-روز( متصل  بدون واو) 
ترکی: gecə-gündüz
 قضیه ی بالا تکرار میشود. زاویه نگاه به  «چیزها» ثابت است.  آنها را متصل می بیند و یگانه هم بیان میکند. اغلب این ویژگی در ترکی و سومری مشترک است. اما مطلق نیست.
این ویژگی- اتصالی دیدن چیزها- یعنی نگاه خاص، از « اتصالی» بودن زبان بر میخیزد. در بسیاری موارد بین سومری و ترکی روابط قابل توجهی وجود دارد.
در قسمتهای پیشین مقاله مورد اتصالی بودن را توضیح داده ام. اضافه کنم که خواننده ای فارسی زبان یک سطر کلمات آلمانی را دنبال هم نوشته بود و ادعا میکرد که « بیا ، اینه ها، زبان آلمانی هم اتصالی ست». او مفهوم اتصالی بودن زبان ترکی را نفهمده بود. کافی ست کلمات مرکب آلمانی را که با هم نوشته میشوند از هم جدا کنید، هر بخش معنی کامل دارد ولی در ترکی و سومری چنین نیست. « وند ها» وقتی متصل اند معنی کلمه را میسازند، جدا از هم مفهومی ندارند.
در فارسی مصدرها -منهای چند مصدر انگشت شمار- بعد از صرف، دیگر قابل تشخیص نیست و ذوب میشوند. اما در ترکی و سومری خود را خفظ میکنند. در مثال زیر کلمه آلما در همه ی حالت ها حفظ شده است. این خصلت، نشانه  پیوند این گونه زبانهای اتصالی ست : 
alma سیب
alma-lar سیب ها
alma-lar-ı سیب ها را
alma-lar-ın سیب هایت ...
alma-lar-ın-ın سیب های او یا آنها... 
... 

اینجا وند های مختلف به اسم چسبیده  و معنی تازه ایجاد نموده اند، ولی به تنهایی معنی ندارند. تنها علامت یا پسوند به حساب میایند.  این نوع وندها و پیوندشان، بخاطر « اتصالی دیده شدن چیزهاست» که نوع زبان را « اتصالی یا پیوندی» ساخته است. نوع مخصوص نگاه به چیز ها،  در نوع زبان و گرامر منعکس شده است.
اینکه چرا زبان ترکی و سومری زبانی اتصالی به حساب میایند بخاطر آنست که « نوع نگاه شان اتصالی» ست. 

زوایای دیگری از نگاه زبانها هست که به خاطر طولانی نشدن نوشته توضیح آنها را به فرصت مناسب دیگر موکول میکنم. این بحث هراز چندگاهی ادادمه خواهد یافت. 
نتیجه: زبانهای آلمانی،انگلیسی، فارسی، و دیگر زبانهای تحلیلی اصولا نگاه انفصالی به اشیا و پدیده ها دارند، ولی بعکس زبانهای ترکی و سومری و در دیگر زبانهای پیوندی هم ردیف، نگاه اتصالی دارند. نگاه مشترک اتصالی، دلیل پیوند است و نگاه انفصالی غیر مشترک دلیل عدم پیوند، 

این هم از سخنان زیبای سومری ها:
A loving heart builds houses
A hating heart destroys houses

c=ş
j=ng

cag 4 ki aj 2 nij 2 e 2 du 3 -du 3 -u 3 -dam
cag 4 hul gig nij 2 e 2 gul-gul-lu-dam

منبع: http://etcsl.orinst.ox.ac.uk/cgi-bin/etcsl.cgi?te…
ما هم میگوییم :  Sevgi yaradandi(r)-acıq dağıdan
عشق آفریننده است، نفرت ویرانگر.
 
 ---------
*
قسمت اول: چه پیوندی بین زبانهای سومری و ترکی هست؟
http://www.iranglobal.info/node/47164
قسمت دوم: چه پیوندی بین زبانهای سومری و ترکی هست؟ قسمت دوم
http://www.iranglobal.info/node/49916
 -منابع در متن.

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

آ. ائلیار

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.