در تاریخ 29 اکتبر سال 1923 در مجلس ملی بزرگ ترکیه به عنوان روز جمهوریت ترکیه اعلان شده است. در ترکیه روز 28 اکتبر به عنوان عید ملی بوده و تعطیل می باشد، همه ساله در چنین روزی پس از ظهر 28 تا روز 29 اکتبر مراسمات مختلفی در جهت بزرگداشت این روز ملی برگزار می گردد.

مصطفی کمال آتاتورک بنیانگذار جمهوری مدرن ترکیه پس از 10 سال از اعلان جمهوریت در 29 اکتبر 1933 نطقی با عنوان نطق 10 ساله دارد که در آن نطق تاریخی روز اعلان جمهوریت ترکیه را به عنوان بزرگترین عید مردم ترکیه به رسمیت می شناسد.

قبل از جمهوریت

امپراطور بزرگ عثمانی 654 سال و توسط 36 پادشاه به حیات خود ادامه داده بود. پادشاه، حاکمیت، خاقان، امپراطور، سلطان، شاه، کرال و .. جزء القابی بود که به سیستم های مدیریتی یک نفره در زمان امپراطوری بزرگ عثمانی داده می شد. در این سیستم ها تمامی امور از طریق دستورات یک نفر به اجرا گذاشته میشد. پس از دوره ای برای یاری رساندن فکری به شخص اول حاکمیت مجلسی نیز بپا داشته شد و در مجلس نمایندگان مردم خواسته ها خود را به گوش حاکمیت می رساندند و نمایندگان در مجلس نیز به کار قانون گذاری مشغول بودند که این دوره به دوران مشروطیت در ترکیه معروف می باشد. امپراطوری بزرگ عثمانی در سالهای 1876 و 1908 دوبار مشروطیت اعلان کرده بود.

دوره دوم مشروطیت در سال 1914 و همگام با جنگ جهانی اول اعلان شده بود. جنگ فوق که 4 سال به طول انجامید سبب تجزیه امپراطوری بزرگ عثمانی توسط قوای انگلیسی، یونان، فرانسه و ایتالیا گشته و بسیاری از مناطق تحت حکمرانی عثمانی توسط دول مذکور اشغال گشت.

اعلان جمهوریت

مصطفی کمال آتاتورک در 19 می 1919 از طرف امپراطوری عثمانی برای سروسامان دادن به مسائل دولتی با کشتی به شهر صامصون ترکیه اعزام شده بود. آتاتورک قصد داشت مردمان موجود در جغرافیای حکمرانی امپراطوری عثمانی را تحت لوائی مشترکی دور هم جمع کند و از اکثر شهرها نمایندگانی را برگزیده و به مجلس ملی در آنکارا بفرستد، این امر در 23 آوریل 1920 تحقق یافت. در مجلس آتاتورک به عنوان رئیس مجلس انتخاب شده و جنگ رهائی و آزادی ترکیه مدرن کلید خورده بود. مردم ترکیه با جان و دل به رهبری مصطفی کمال آتاتورک لبیک گفته و در مقابل متجاوزین ایستادند. پس از پیروزی آتاتورک و مردم ترکیه در جنگ مذکور در تاریخ 1 نوامبر 1922 آتاتورک پایان دوره حکمرانی سلطنت را اعلام داشته و پادشاه وحدت الدین به عنوان خائن به وطن اعلام شده و ملزم به ترک ترکیه گشت.

در تاریخ 24 جولای 1923 نمایندگان مجلس ملی ترکیه در شهر لوازن سوئیس با نمایندگان کشورهای یونان، ایتالیا، ژاپن، فرانسه، انگلیس، رومانی، بلغارستان، پرتغال، بلژیک، اتحاد جماهیر شوروی و یوگسلاوی دیدار و گفتگوئی داشتند که سبب توافق و امصاء قرارداد صلح لوزان گشت. در تاریخ 13 اکتبر مجلس ملی ترکیه آنکارا را به عنوان پایتخت ترکیه برگزیده و آتاتورک نیز سیستم مدیریتی جمهوریت را اعلام کرد.

در 30 اکتبر امسال مثل سالهای قبل کنفرانسی برای بررسی این روز تاریخی در شهر استکهلم برگزار شد در این مراسم رهبر فداراسیون آرزبایجانیها در سوئد آقای ستار سوگین به سخنرانی پرداخت و از 29 اکتبر روز برپایی جمهوریت در تورکیه بعنوان روز عید برای همه تورکان جهان نام برد وی خاطرنشان کرد جوانان آزربایجان جنوبی علاقه زیادی به آتاتورک دارند در این مراسم سفیر تورکیه در سوئد و تعدادی از شخصیتهای سیاسی و مسئولان تشکلات سیاسی و فرهنگی شرکت داشتند از همه کسانی که زبان تورکی را بلد هستند دعوت می کنم در زیر به گزارش دیداری این مراسم در دو قسمت نگاه کنند