میراث مکتوب نیاکان (۱۱) مادَیان هَزار دادِستان Mādayān ī Hazār Dādestān
06.02.2017 - 02:18
...
[می‌خواستم] با ذکر قوانین چندی، بزرگی و نیکی و استواری قانونگذاران را آن چنان که از کوشش بشر و نیروی اندیشه و خردِ خدادادهِ آدمی وضع گردیده نشان دهم.
باشد که در منکوب کردن دروغ و ناراستی نائل آیم...
فَرُّخ‌مَرد وَهرامان
- در بحث میراث مکتوب نیاکان، به:
- یادگار زریران
- نامهٔ تنسر به گُشْنَسپْ
- گاتاها، «مانترا»ی تأملبرانگیز
- ماتیکان یوشت فریان
- درخت آسوریگ
- اَوِستایِ گاهانی و غیرگاهانی
- اندرزنامههای کهن ایرانی
- خوداینامگ، کُهَنترین کتابِ تاریخ ایران – و
- اَرداویرافنامه Ardā Wīrāz-nāmag
اشاره نموده‌ام. با تکرار این واقعیت که ایده‌های روزگار قدیم با جامعه امروز ما همخوانی ندارد و هویت ملی ایرانی، در هویت باستانی خلاصه نمی‌شود، این قسمت را به مادَیانِ هَزار دادِستان
(Mādayān ī Hazār Dādestān (MHD کتابی به پارسی میانه درباره آیین دادرسی ایران در زمان ساسانیان اختصاص می‌دهم...
...
نویسنده کتاب «فَرُّخ‌مَرد وَهرامان» Farroxmard ī Wahrāmān است و رساله او که «هزار رأی قضایی» و «کتاب هزار فتوی»، هم نام گرفته، به پارسی میانه و خط و زبان پهلوی است. در نیمه نخست سده هفتم میلادی در دوره حکومت خسرو پرویز، در گور (فیروزآباد کنونی)، نوشته شده و موضوع آن آیین دادرسی ایران در زمان ساسانیان است.
...
آناهیت پریخانیان Периханян А.Г که در سال ۱۹۷۳ ترجمه روسی کتاب را منتشر نمود از آن با عنوان Mātakdān ī hazār dātastān هم یاد کرده‌است. همچنین خانم ماریا ماتسوخ Maria Macuch، که آن را به زبان آلمانی Das sasanidische Rechtsbuch ترجمه نمود.
...
برای عنوان کتاب، دایره المعارف ایرانیکا، مادَیانِ هَزار دادِستان (Mādayān ī Hazār Dādestān (MHD را برگزیده‌است. همچنین دکتر علی کاکاافشار و دکتر سعید عریان و...، که آن‌را به فارسی ترجمه کرده‌اند.
کلینگن شمیت زبان شناس آلمانی هم که کتابی در مورد زنان در عصر ساسانی نوشته، با اندکی تغییر، مادَیانِ هَزار دادِستان Madiyan e hazar dadistan را بکار برده‌است.
سهراب بالسارا، رستم شهزادی، ماهیار نوایی، کیخسرو جاماسپ اسا و...، نام کتاب را ماتیکان هزار داتِستان Mâtikân ê hazâr Dâtastân نوشته‌اند.
دکتر محمود کویر در کتاب «تاریخ اندیشه در ایران» هم، از ماتیکان هزار دادِستان صحبت کرده‌اند.
(ماتیکان در زبان پهلوی به معنای کتاب است اما این واژه با «ماتک» خویشاوند است و «تلخیص» Digest هم معنی می‌دهد. گفته می‌شود ماتیکان و دیگر آواگفت‌هایش، فقط به کتاب حقوقی گفته می‌شود.)
...
ادوارد ویلیام وست Edward William West، همچنین نینا گارسویان Nina Garsoian مترجم انگلیسی کتاب(از زبان روسی) Madigân-I-Hazâr Dâdistân را برگزیده‌اند. ویکیپدیای عبری آن‌را کتاب هزار قوانین ספר אלף החוקים نامیده‌است. در ویکیپدیای فارسی هم تا همین الآن روی «مادگان هزار دادِستان» توافق شده و بعداً شاید نام بهتری گزیده شود.
...
من به احترام دکتر احسان یارشاطر و ایرانیکا، در این مقاله همه جا «مادَیان هَزار دادِستان» نوشته‌ام اما عنوان دقیق‌تر، «هَزار دادِستان»(هزار دادِستان) است بویژه که نویسنده کتاب فَرُّخ‌مَرد وَهرامان، خودش در آغاز رساله‌اش نوشته: «این کتاب را هَزار دادِستان می‌نامند.»
Pat nam i Ohrmixd i xvatay I mcnokan ut gcjtikfin npntili t vchdcn i Mazdcsnan. £n (rnatakdan) rnatakdan CD 1000 datastan...
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
همنشین بهار
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید