سپاس از زندگی - گراسیاس آلا ویدا Gracias a la vida

05.04.2017 - 15:22

https://www.youtube.com/watch?v=d0YDFzHA7XI

...

http://www.hamneshinbahar.net/mp3files/Gracias a la vida.mp3

این بحث با اشاره به ترانه گراسیاس آلا ویدا(سپاس از زندگی) و سراینده آن «ویولتا پارّرا» Violeta Parra، به خواننده شهیر آرژانتینی «مرسدس سوسا» می‌پردازد و مضمون و محتوای ترانه مزبور را هم توضیح می‌دهد.

ویولتا پارّرا، خود را به امواج دریا سپرد

ویولتا پارّرا هنرمند شیلیایی که سال ۱۳۴۶ - ۱۹۶۷ میلادی - خود را در دریا انداخت، خودش نیز ترانه سپاس از زندگی را، خوانده‌است. او کمونیست و یکی از یاران «ویکتورخارا» بود. می‌گفت من در سال ۱۹۱۷ به دنیا آمده‌ام، سال دگرگونی و تغئیر، سالی که تزارهای مستبد جارو شدند...
او خود را به امواج دریا سپرد و با این کار، هر توجیهی که برایش تراشیده شود، روی ترانه زیبای خودش که هزاران هزار نفر در آمریکای لاتین از بر می‌خوانند و هلهله می‌کنند، خط کشید. مرگ‌های خودخواسته نشانه اعتراض است اما، اینکه بگوئیم امثال ویولتا پاررا با ‏خودکشی یک سیلی به زندگی خفت‌بار زدند و از شأن انسانی ‏دفاع کردند، چه چیزی را حل می‌کند؟ واکنشی که از سر استیصال و پوچی صورت می‌گیرد، با کنش امثال «بابی ساندز» و مبارزین دلیری که در مقابله با دشمن، برای دیگران خود را فدا می‌کنند از بنیاد متفاوت است.

ویولتا پاررا ترانه سپاس از زندگی را که در منابع اسپانیایی، سرود انسانی(ایمنو اومانیستا) himno humanista نام گرفته، در اوج اندوه خوانده بود. هنرمندان دیگر هم اجرا کرده‌اند. اما این ترانه، با صدای «مرسدس‌سوسا» Mercedes Sosa شهرت جهانی یافت.

...

ترانه گراسیاس آلا ویدا اگرچه مضمونی عاشقانه دارد اما سی چهل سال پیش هر که می‌خواند و هر که می‌شنید به قصد مبارزه با خودکامگی بود. در زمان فرانکو یکی از دلائل دستگیری جوانان تکثیر همین ترانه بود. انگار اعلامیه گروههای سیاسی است. دوران نظامیان آرژانتین نیز همین طور.

___________________

مرسدس‌سوسا با نظام‌های دیکتاتوری زاویه داشت

مرسدس‌سوسا در جنبش ترانه‌خوانی نوین آمریکای لاتین به ویژه آرژانتین نقش بسیار داشت. حول و حوش انقلاب ایران(اواخر سال ۱۳۵۷)، وقتی در بوئنوس آیرس ترانه گراسیاس آلا ویدا را اجرا کرد. وسط کنسرت ماموران حکومت نظامی آرژانتین بهمراه لباس‌شخصی‌ها حمله کردند و بگیر و ببند راه انداختند. از آن به بعد پخش آثارش ممنوع و از آرژانتین تبعید شد.

بعدها در مصاحبه‌ای گفت آن زمان از سوی جوخه‌های مرگ وابسته به کمیته مشترک ضد کمونیستی آرژانتین (Alianza Anticomunista Argentina) تهدید به مرگ شده بودم. این تشکل مخوف، آزادیخواهان را بین سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۲ مورد ارعاب قرار می‌داد و با قتلهای زنجیره‌ای سر به نیست می‌کرد.

مرسدس‌سوسا با صدای گرم و پُر غم خودش رنج و درد مردم محروم را بازتاب می‌داد. او با نظام‌های دیکتاتوری، زاویه و فاصله داشت و با مبارزان راه آزادی همراهی می‌کرد. همه جا جانب ستمدیدگان و بومیان آمریکای لاتین را می‌گرفت و از همین رو وقتی درگذشت، آرژانتین عزادار شد.

«دیه‌گو مارادونا»، او را الهه آزادی لقب داد و گفت یکی از بزرگان تمام دوران از نزد ما رفت و «شکیرا» گفت مثل مرسدس‌سوسا دیگر نخواهد آمد. او صدای همه کسانی بود که با استفاده از موسیقی علیه ستمگران و رنج آدمیان فریاد می‌زدند.

___________________

ترانه «کان‌سیون کونتو دوس»

در دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی مرسدس‌سوسا، ویکتور خارا، ویولتا پارا، ویکتور اردیا و آلفردو زیتاروسا اندیشه‌های ترقی‌خواهانه را با موسیقی و شعر درآمیختند و به این وسیله نقض حقوق بشر و آزادی‌های مدنی را توسط حکومت‌های سرکوبگر آمریکای لاتین به گوش جهانیان رساندند. در ماه‌های آخر حکومت دیکتاتوری آرژانتین که در جریان آن ده‌ها هزار نفر در سرکوب نیروهای ترقی‌خواه به دست دولت کشته شدند، مرسدس‌سوسا به میهنش بازگشت و در غم و شادی مردم شرکت نمود. از او نزدیک به ۴۰ آلبوم به یادگار مانده‌است:

زنان آرژانتینی، به یاد ویولتا پارّرا، solo le pido a dios (فقط از خدا می‌خواهم)، فریاد زمین، مردم در صدای من هستند، کودکان فردا، زندگی در آرژانتین، و...

...

یکی از زیباترین ترانه‌های وی که مردم در شیلی و آرژانتین و پرو و بولیوی و نیکاراگوئه و اروگوئه... گاه در یک جمعیت چندین هزار نفری همه با هم با صدای بلند می‌خوانند، «کانسیون کونتو دوس» Canción con todos (آهنگ مردم، آواز همه) نام دارد. کانسیون کونتو دوس که مردم آمریکای لاتین مثل سرود ملی و آیات آسمانی ارج می‌نهند، سروده شاعر بزرگ آرژانتین «آرماندا ته‌خادا ‌گومز» Armando Tejada Gómez است. شایان ذکر است که مرسدس‌سوسا در فیلم سینمایی «ال سانتو دلاسپادا» El Santo de la Espada نیز که در مورد «خوزه د سن مارتین» Jose de San Martin قهرمان ملی آرژانتین است، ایفای نقش نمود.

___________________

مضمون ترانه گراسیاس آلا ویدا

این ترانه یکی از زیباترین ستایش‌ها در وصف زندگی‌ است که با نوای موسیقی در هم آمیخته شده و شادی همراه با اندوه نهفته در شعر به زیبایی و غنای آن افزوده‌است.

«سپاس از زندگی به خاطر اعطای چشم بصیرت، سپاس از زندگی به خاطر اعطای گوشی برای شنیدن صدای طبیعت و زندگی، سپاس از زندگی به خاطر اعطای پایی برای رفتن و راهی برای رسیدن به مقصود، سپاس از زندگی به خاطر اعطای چشمان زیبا به محبوب، سپاس از زندگی به خاطر قلبی برای بازشناختن خوبی از بدی، سپاس از زندگی برای اعطای اشک، لبخند و سرودن شعری که شعر همه مردم جهان است.»

___________________

ترانه Gracias a la vida به فارسی

زندگی را سپاس می‌گزارم

به خاطر همه آنچه به من ارزانی داشته‌است

به خاطر دو ستاره نورانی(چشمانی) که به من داده‌است، تا بتوانم سیاهی را از سپیدی تمیز دهم،

و بنگرم پس زمینه پر ستاره را در آسمان بلند

و ببینم و تمیز دهم در میان انبوه مردم، کسی را(مردی را) که دوستش دارم

شکر زندگی را که به من این چنین بخشندگی نمود

به من گوشی برای شنیدن عطا کرد که بشنوم و

تشخیص دهم شب و روز را، و بشنوم آوای جیرجیرک و قناری را

بشنوم (صدای) چکشها، توربین‌ها، سگهایی که عوعو می‌کنند و شرشر باران را

و بشنوم نوای دوست داشتنی محبوبم را

از زندگی سپاسگزارم، خیلی چیزها به من داده

به من صدا را عطا کرد و الفبا را که با کلمات آشنا شوم. کلماتی برای اندیشیدن و صدا زدن مادر، دوست، برادر، آنان را بازشناسم.

(به من صدا را عطا کرد و الفبا را که با کلمات آشنا شوم.)

آذرخشی نورانی تا راه برم به قلب و جان کسی که دوستش دارم.

شکر زندگی را که به من این چنین بخشندگی کرد.

به پاهای خسته‌ام توان راه رفتن داده

که با آن از شهرها و برکه‌ها بگذرم

سواحل و صحراها و کوهها و دشتها را، (درنوردم)

و (به) خانۀ تو، خیابان تو و حیاط تو برسم

شکر زندگی را که به من همه چیز داد

دلی تپنده، قلبی که در سینه‌ام می‌تپد.

وقتی محصول و میوه به بار نشسته ذهن آدمی را می‌بینم

و می‌بینم چقدر خوبی از بدی فاصله دارد

و در عمق چشمان روشن و زلال تو خیره می‌شوم

(زندگی، ترا سپاس می‌گویم)

زندگی را ارج می‌نهم، خیلی چیزها به من بخشید.

لبخند و اشک داد

که با آن دو، شادی و رنج را از همدیگر تمیز دهم.

لبخند و اشک داد که نواهای غم و شادی را بسرایم

تا با تو هم نوایی کرده باشم

و با دیگرانی که نواهای ترا ساز می‌کنند

شادی و رنج است که ترانۀ مرا می‌سازد.

شادی و رنج، دو ماده‌ای که از آواز من و آواز تو که هر دو همگون هستند و آوازهای همه، که آوازهای منند، تمیز داده (می)شوند

ترانه‌های من ترانه شما و مانند ترانه‌های دیگری است که با همین مضمون ساخته شده‌اند، آنها نیز شبیه نواهای منند.

شکر زندگی را، شکر زندگی را

اصل ترانه به اسپانیایی

Gracias a la vida (1966)