آقای روحانی - شما در معرض اتهام جنایت علیه بشریت هستید
آقای روحانی رییس جمهور اسلامی ایران
شما در رشته حقوق تحصیل کرده اید و قطعا با تعریف حقوقی «جنایت علیه بشریت» در حقوق بین الملل آشنا هستید. ولی برای آشنایی خوانندگان این متن اجازه دهید آن را به نقل از مادۀ ٧ اساسنامۀ دادگاه کیفری بین المللی که معتبرترین تعریف این جنایات را به دست داده این جا یادآور شویم:
«... هر یک از جرایم زیر که در ارتباط با یک حملۀ سازمان یافته و گسترده با علم قبلی علیه مردمان غیرنظامی ارتکاب شده باشد جنایت علیه بشریت خواهد بود:
الف - قتل؛
ب - نابودسازی؛
ج - حبس کردن یا هر کار دیگری که مخل آزادی حرکت فرد شود و یا منافی با اصول مسلم حقوق بین الملل باشد؛
د - شکنجه؛
ه - اذیت و آزار گروه مشخصی به خاطر ملاحظات سیاسی، نژادی، قومی، فرهنگی، مذهبی و جنسیتی، که برپایۀ اصول مسلم حقوق بین الملل ممنوع شمرده شده اند، در ارتباط با هر جرمی که این جا نام برده شده و یا در ارتباط با هر جنایتی که در حوزۀ صلاحیت دادگاه قرار دارد ...
و - سایر اقدامات غیرانسانی مشابه که به عمد باعث درد و رنج بسیار یا آسیب شدید به شخص یا سلامت جسمی یا روانی شود.»
به سادگی می توان دید که مصادیق این جنایات در جمهوری اسلامی کم نیستند، از اعدام های بی رویه و کشتارهای سیاسی گرفته تا سرکوب و آزار سیستماتیک اقلیت های مذهبی و قومی و مانند آن ها. و به سختی می توان کسی از مقامات و سردمداران این نظام را پیدا کرد که درهیچ یک از این جنایات دست نداشته باشد - گرچه شما به نوبه خود در دوران ریاست جمهوری خویش به تلویح و تصریح سعی کرده اید مقامات و نهادهای دیگر حکومتی یا وابسته به حکومت را عمدتا مسئول این اقدامات بشناسید و خود را ازآن مبرا بدانید.
در این جا، اما، نویسنده بر آن نیست که به تفصیل این موارد جنایی بپردازد و در باره درجه مسئولیت یا عدم مسئولیت شما سخن بگوید. هم چنین سال ها سابقه عضویت و فعالیت شما در نهادهای امنیتی و از جمله دبیری شورایعالی امنیت ملی و نقش این نهادها در بسیاری از موارد نقض حقوق بشر منظور نظر من نیست. روزی اگر اسناد و اطلاعات مربوط به کار این نهادها و نقش هر یک از اعضا و مسئولان آن ها روشن و شفاف در سطح عمومی مطرح شود شاید بتوان درجه مسئولیت آنان در تک تک موارد نقض حقوق بشر را نیز مشخص نمود و آنان را به پاسخگویی کشاند.
در این جا ،اما، اشاره من به بزرگ ترین، فجیع ترین و بی رحمانه ترین جنایت علیه بشریت است که در جمهوری اسلامی اتفاق افتاده و در تاریخ معاصر ایران (و تا حد زیادی جهان) بی نظیر بوده است. می توانم تصور کنم که درست حدس زده اید. تابستان ۶۷ و قتل عام چند هزار اسیر دست بسته زندان های ایران را می گویم که در خفا و خاموشی مطلق دسته دسته اعدام شدند. ولی مگر آیا شما در این اعدام ها دست داشتید؟ من نمی دانم. ولی می دانم که نام شما در بین چندین نفر دست اندرکاران این فاجعه که نامشان در اسناد منتشر شده تا به حال ذکر شده، نیست. آری، در این جا هم کسی نمی تواند شما را به آمریت، عاملیت یا مباشرت در این اعدام ها متهم کند.
ولی مورد نظر من جنایتی است که به فاجعه ۶۷ مربوط می شود بدون این که مسئولیت آن فقط به آمران و عاملان و مباشران آن قتل عام محدود باشد. توضیح می دهم:
شما که تحصیلات حقوق خود را در دانشگاه کلدونین گلاسگو اسکاتلند (بریتانیا) گذرانده اید حتما با نام جفری رابرتسون حقوق دان برجسته و پر آوازه بریتانیایی آشنا هستید. رابرتسون در پرونده های جنایت علیه بشریت در سطح جهانی تجربه و تبحر زیادی دارد و در سال 1387 از سوی دبیرکل سازمان ملل متحد به عنوان یکی از حقوقدانان برجستۀ شورای حقوقی سازمان ملل متحد برگزیده شده است.
او در سال ۱۳۸۹ از سوی بنیاد عبد الرحمان برومند دعوت شد که در مورد قتل عام ۶۷ بر اساس اسناد و شواهد موجود تحقیقاتی را انجام دهد و نظر کارشناسانه خود را در باره این فاجعه بزرگ و ابعاد جنایی آن ابراز دارد. رابرتسون این وظیفه را به عهده گرفت و پس از ماه ها تحقیق گزارش خود را در ۱۱۹ صفحه در تاریخ ۱۰ مه ۲۰۱۰ ارائه کرد.*
او در این گزارش نتیجه می گیرد که در جریان قتل عام ۶۷، چهار جنایت علیه بشریت صورت گرفته است. سه مورد از آن جنایت ها در جریان ماه های تابستان و پاییز سال ۶۷ رخ داده و به اتمام رسیده است. جنایت چهارم، اما، در آن زمان آغاز شده و هنوز به پایان نرسیده است. توضیح این جنایت طولانی را بهتر است که از زبان خود او بشنویم. او در فصل یازدهم در نتیجه گیری از تحقیقاتش می نویسد:
«به اعتقاد من دولت ایران اصول مسلم حقوق بین الملل را در چهار مورد مشخص به شدت نقض کرده است که همانا اصول ناظر بر مسئولیت دولت و فرد در ارتکاب جنایات جنگی و جنایات علیه بشریت باشد.» و سپس مورد چهارم را این گونه توضیح می دهد:
«جهارم، جمهوری اسلامی، تا زمان نگارش این گزارش حق اولیا را به دانستن محل دفن فرزند یکسره نادیده گرفته و همچنان نادیده می گیرد. این حقوق، از حق زندگی و (منطقی تر آن) از حق خانواده های بی گناه به مصونیت در برابر رفتارهای بی رحمانه و غیرانسانی سرچشمه می گیرد. در دنیای کنونی، برای محروم کردن بازماندگان از دانستن محل دفن عزیزانشان یا ممانعت از تجمع سوگواران در مرگ رفتگانشان، هیچ توجیهی متصور و پذیرفتنی نیست زیرا دلیلی وجود ندارد که تجمع سوگواران به بی نظمی عمومی انجامد یا صلح و آرامش جامعه را به خطر اندازد. دو دهه [و حال نزدیک به سه دهه] پس از کشتار دسته جمعی زندانیان، هنوز پدران و مادران، همسران و برادران و خواهران آنها از حق ابراز احساسات و ادای احترام نسبت به از دست رفتگانشان محروم و ممنوع اند. چنین محرومیتی انکار حق آنان به محترم شمردن پیوندهای زندگی خانوادگی و حریم خصوصی و نیز حق انسان به ابراز اعتقادات مذهبی خویش است. افزون بر این، اِعمال چنین محرومیتی را باید نشان دیگری از رفتارها و سیاستهای تبعیض آمیز جمهوری اسلامی دانست زیرا هیچ گروه و قشر سوگوار دیگری در جامعه از این حق، حق سوگواری، محروم نشده است. خودداری از مشخص کردن محل دفن کشته شدگان، نشان مخالفت با ازمایش های ژنتیکی است که برای تعیین هویت اجساد در گورهای دستجمعی وسیله ای قابل اعتماد شناخته می شود. بدون احراز هویت اجساد امکان برگزاری مناسب مراسم تدفین نیز برای بازماندگان وجود نخواهد داشت.»
ملاحظه می فرمایید آقای روحانی؟ ۲۹ سال تمام است که هزاران خانواده ایرانی عزادار عزیزان از دست رفته ای هستند که در ساال ۶۷ در مسلخ جمهوری اسلامی قربانی شدند و هرچه در این مدت استغاثه کرده اند که حکومت اطلاعات مربوط به محل دفن عزیزانشان را در اختیار آنان بگذارد تا بتوانند آن ها را شناسایی و محترمانه دفن کنند پاسخی نگرفته اند. در این مدت چه بسیار مادران و پدران که با این غم جانکاه زندگی را وداع گفته اند؛ چه بسیار همسرانی که هنوز نمی دانند نیمه دیگر وجودشان در کدام گور بی نام و نشان خفته است؛ چه بسیار برادران و خوهرانی که هنوز به غم خواهر و برادر خود نشسته اند؛ و چه بسیار فرزندانی که از مهر و محبت مادر و پدر خود محروم شدند و حتی نام و نشانی از آنان ندارند.
آقای روحانی؛ آیا شما می توانید درد و غم این خانواده ها را برای یک لحظه هم که شده است تصور کنید؟ اگر می توانید، بیندیشید که این خانواده ها نه برای یک روز و دو روز و چند هفته و ماه و سال و بلکه برای ۲۹ سال یعنی بیش از ۱۰۵۰۰ روز چه کشیده اند. - و همه این درد و غم به خاطر این که مقامات حکومتی از دادن هرگونه اطلاعی درباره کشتار عزیزانشان و از جمله محل دفن انان خودداری کرده اند. این «رفتارهای بی رحمانه و غیرانسانی » حاکمان نسبت به خانواده هایی که خود جرمی مرتکب نشده اند و به صورت مستمر و عمدی به قشر خاصی از جامعه صورت گرفته و می گیرد به نظر آقای رابرتسون از مصادیق جنایت علیه بشریت بشمار می رود و همه کسانی که در اعمال این «محرومیت جمعی» دخیل باشند در مظان اتهام به جنایت علیه بشریت قرار می گیرند.
در جریان کشتار ۶۷، نمایندگان وزارت اطلاعات نقشی برجسته و تعیین کنده در کمیته های مرگ داشتند و بدون تردید بخش اعظم طلاعات و جزئیات مربوط به این جنایت بزرگ در این وزارت خانه بایگانی شده است. در حال حاضر این وزارت خانه تحت کنترل شما و وزیر اطلاعات که منصوب شما است قرار دارد و هر دو شما مشترکا مسئولیت پاسخگویی به خواست خانواده های قربانیان کشتار ۶۷ را دارید. این به اختیار شما است که به این خواست انسانی هزاران خانواده عزادار پاسخ دهید یا هم چنان به آزار جمعی آنان ادامه دهید و مانند اسلاف خود و همه کسانی که در ۲۹ سال گذشته در مقام و موقعیتی بودند که می توانستند چنین کنند و نکردند، خود را در معرض اتهام جنایت علیه بشریت قرار دهید و روزی در پیشگاه عدالت پاسخگو شوید.
انتخاب با شما است - و فراموش نکنید که رویه قضایی رسیدگی به جنایات علیه بشریت از دادگاه نورونبرگ به بعد بر این قرار گرفته که عذر «المأمور معذور» و این که «مقام های بالاتر اجازه ندادند» به هیچ عنوان برای دفاع و سلب مسئولیت از خود پذیرفتنی نیست.
حسین باقر زاده
۱۱ شهریور ۱۳۹۶
www.facebook.com/HosseinBagherZadeh
https://t.me/Hossein_Bagher_Zadeh
https://twitter.com/hbzadeh
متن انگلیسی گزارش جفری رابرتسون را این جا: https://www.iranrights.org/attachments/library/do…
و ترجمه فارسی آن را این جا: https://www.iranrights.org/attachments/library/do…
ببینید.