رفتن به محتوای اصلی

جنبش های ملی در ایران و همه پرسی استقلال در کردستان عراق
23.09.2017 - 20:51

تصمیم برای اجرای همه پرسی استقلال در اقلیم کردستان عراق به تنش های نسبتا وسیعی در داخل اقلیم و بویژه در خارج از آن راه برده است. دیپلوماسی بسیار فعالی میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق از سویی و واکنشهای نسبتا تند کشورهای همسایه یعنی ایران، ترکیه و سوریه از سوی، جریان دارد. آمریکا و کشورهای بزرگ اروپایی مثل آلمان، فرانسه نیز با اجرای این همه پرسی مخالفت کرده اند.

و اما با این همه مسعود بارزانی رئیس دولت اقلیم کردستان عراق به اجرای رفراندوم استقلال در ۲۵ سپتامبر که اینک بیش از دو روز به آن باقی نمانده است، تاکید می ورزد. چند روز پیش فواد معصوم رئیس جمهور عراق برای دیدار و رایزنی در این خصوص به اقلیم کردستان آمده بود. نتیجه دیدار معصوم با بارزانی به تغییراتی در نزد مسعود بارزانی راه برده است. اینک مسعود بارزانی هئیتی را برای مذاکره با حیدر العبادی رئیس دولت عراق عازم بغداد کرده است.

دولت مرکزی عراق در مجموع رفراندوم استقلال را حرکتی غیرقانونی به حساب می آورد و دادگاه عالی عراق به غیرقانونی بودن این رفراندوم مهر تایید زده است. اما مسعود بارزانی میخواهد با استفاده از دیپلوماسی فشار به دولت مرکزی عراق وعده زمانی دیگری، مثلا دو سال دیگر را، برای اجرای رفراندوم استقلال دریافت کند. در واقع گره لاینحلی اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق را بسوی یک کشمکش غیرقابل پیش بینی سوق میدهد.

از سوی دیگر بخش قابل توجهی از احزاب سیاسی اقلیم کردستان عراق، و از آن جمله گوران و حزب جلال طالبانی و دیگر احزاب کوچک نیز با اجرای این رفراندوم به دلیل صدماتی که در شرایط کنونی اقلیم از قبل اجرای این رفراندم ممکن است تحمل کند، مخالفت میکنند.

به نظر میرسد که تاکید مسعود بارزانی به رفراندو استقلال در شرایط کنونی از سویی برای بهره برداری سیاسی وی در داخل اقلیم و از سوی دیگر گرفتن امتیاز از سوی دولت مرکزی عراق برای اجرای این رفراندم در سالهای آتی است. اما پیش بینی این روند و اصرار بر انجام این رفراندوم با تمامی هزینه های سنگینی که میتواند برای اقلیم کردستان داشته باشد، این مطالبه را به مرحله ایی بسیار بغرنج و تنش زا کشانده است. به نظر میرسد فشارهای غیرمتعارف به دولت اقلیم کردستان میتواند زیانهای غیرقابل پیش بینی شده را به این اقلیم تحمیل کند. گسترش تنش در داخل عراق و خارج از آن نیز میتواند زیانهای جبران ناپذیری را از جهت سیاسی و اقتصادی به این اقلیم وارد کند. انتخاب زمان برگزاری رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان با استفاده از شرایط ضعف دولت مرکزی عراق که درگیر جنگ با داعش در شهرهای مختلف این کشور است هم برای دولت مرکزی عراق و هم برای همپیمانان آن (آمریکا و اروپا) پرسش برانگیز بوده است و به نظر میرسد که علت مخالفت همپیمانان آمریکایی و اروپایی دولت اقلیم کردستان برای برگزاری این رفراندوم نیز ریشه در همین زمانبندی رفراندوم دارد.

 

سیاست دولتهای منطقه در قبال رفراندم استقلال در اقلیم کردستان عراق؛

مخالفت دول ایران، ترکیه، سوریه و عراق به مثابه کشورهای تمامیت خواه منطقه کاملا روشن است. مخالفت این دولتها با رفراندوم استقلال اقلیم کردستان به خاطر برهم نخوردن نظم ارتجاعی حاکم در درون این کشورها و در قبال گروههای ملی/اتنیکی و دینی است. ساختار تک ملیتی دولت ـ ملت در ایران، ترکیه، سوریه و حتی عراق (قبل از اشغال نیرهای خارجی زمینه اصلی این مخالفت) است. چه اگر این کشور ها دولت مستقل دیگری (کردستان) در کنار مرزهای خود داشته باشند، این استقلال خواه ناخواه در میان خلق کرد در ایران، ترکیه و سوریه نیز اثر خواهد گذاشت و به تدریج دولتهای تمامیت خواه در این کشورها را مورد تهدید قرار خواهد داد. ترکیه از ۴۰ سال پیش با مسئله کرد در کشور درگیر است. ایران کشوری ایست که متکثرترین گروه ملی آن، حتی متکثر تر از گروه ملی فارس، یعنی ترکها که ۴۰ درصد جمعیت آن را تشکیل میدهد و یا کردها که هم مرز دولت اقلیم کردستان هستند و از سالهای آغازین به قدرت رسیدن دولت جمهوری اسلامی در حال جنگ با آن بوده اند. گروههای ملی دیگر در ایران، چون عربها که شریانها اقتصاد ایران با نفت این منطقه گردش میکند و بلوچستان که در طی سالهای متمادی جدلی آشتی ناپذیر با دولت مرکزی ایران داشته است و سپس خلق لر، فقر و تحقیر را چون دیگر گروههای ملی در ایران تحمیل کرده است، میتوانند از استقلال اقلیم کردستان عراق تاثیر پذیرفته و جنبش های موجود در این مناطق ملی را به حرکت دربیاورد. سوریه دقیقا از همین زاویه با استقلال اقلیم کردستان مخالفت میکند تا روزی کردها سوریه چنین سودایی در سر نپرورانند. عراق اما علت مخالفت اش با استقلال کردستان از دست دادن خاک این کشور، امکانات سیاسی و اقتصادی اقلیم کردستان و در پس آن احتمال به میان آمدن جدایی سنی ها از بدنه عراق است. این آن چیزی نیست که دولت مرکزی عراق آن را آرزو میکند. اساسا قدرت گیری جریاناتی چون داعش در مناطق سنی عراق نیز ریشه در تخالف جامعه سنی عراق با دولت مرکزی داشته و دارد.

 

جنبش های ملی در ایران و رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان؛

پرسش اصلی دیگر در این رابطه موضع جنبش های ملی ـ دمکراتیک متعلق به خلق های غیرفارس در ایران در قبال رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان عراق است.

روشن است که تغییر و تحولات سیاسی در منطقه و جهان خواه ناخواه بر همدیگر تاثیر میگذارند. به همین سبب رویدادهایی چون رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان عراق، رفراندوم استقلال در کاتالان، حتی رفراندم اسکالتند در انگلیس و ... در اوجگیری جنبش های ملی در منطقه و جهان تاثیر میگذارند. هم چنانکه ناکامیهای یکی از این جنبش ها به افول دیگر جنبش های ملی راه میبرد. بنابراین جنبش ملی ـ دمکراتیک خلقهای غیرفارس ایران نیز بی تردید نمیتوانند در قبال رویدادی چنین مهم در اقلیم کردستان عراق که در همسایگی ایران قرار دارد، بی تفاوت بماند.

از همین منظر، جنبش های ملی در منطقه و حتی در جهان که در راستای حق تعیین سرنوشت ملی خود مبارزه میکنند، عملا و بصورت نانوشته در یک جبهه متحد منطقه ایی و حتی جهانی عمل میکنند. همچنانکه رژیمهای تمامیت خواه در منطقه (ایران، ترکیه، سوریه و...) نیز برای ممانعت از رشد جنبش های ملی و ایجاد مانع برای آنها در دستیابی به حق تعیین سرنوشت ملی شان با همدیگر هم پیمان و متحد عمل میکنند. باز هم از همین زاویه رفراندوم استقلال اقلیم کردستان درعراق عملا در راستای منافع جنبش های ملی در منطقه است. چه جنبش های ملی در درون کشورها با تاسی به نظام فدارل و یا از طریق تاسی به مطالبه استقلال به سوی حق تعیین سرنوشت ملی حرکت میکنند. به همین جهت تلاش خلق کرد در اقلیم کردستان عراق برای دستیابی به استقلال نیز ذهنیت تمامیت خواه در درون کشورهایی چون ایران، ترکیه و سوریه را به چالش میکشد و زمینه های رشد جنبش های ملی ـ دمکراتیک در این کشورها هموار میکند. رفراندوم استقلال در اقلیم کردستان عراق به همان دلایلی که مطرح کردم باید که از سوی تمامی جنبش های ملی ـ دمکراتیک خلقهای غیرفارس (جنبش ملی کرد، جنبش ملی ترک، جنبش ملی بلوچ، جنبش ملی عرب و...) در ایران مورد حمایت قرار بگیرد.

با کمال تاسف مشاهده میشود که بعضی از فعالین متعلق به «جنبش ملی ترک» در ایران، به دلیل بعضی از انتقاداتشان به سیاستهای بعضی از احزاب کرد، با همه پرسی استقلال اقلیم کردستان مخالفت میورزند و عموما خبرهایی را مبنی بر مخالفت با رفراندوم استقلال در اقلیم را نشر میدهند. این در حالیست که جنبش ملی کرد در عراق با اعلام رفراندوم استقلال فضایی را در منطقه و جهان فراهم میآورد که با خواست و مطالبه جنبش ملی ترک در ایران همخوانی بی همتایی دارد و دقیقا هر دو جنبش ملی کرد در عراق و جنبش ملی ترک در ایران به دنبال حق تعیین سرنوشت ملی خود (چه در درون و چه در بیرون) این کشورها هستند.

مخالفت با حق تعیین سرنوشت ملی خلق کرد در عراق درواقع تقویت جبهه دول تمامیت خواه و عملا هم موضع شدن با جمهوری اسلامی در قبال رفراندم استقلال در اقلیم کردستان عراق است. عملی شدن حق تعیین سرنوشت ملی برای خلقهای منطقه و برپایی دولتهای محلی/مستقل تنها راه پایان دادن به تنش های اتنیکی و حتی دینی از یکسو و فراهم شدن شرایط برای تامین حقوق برابر در راستای رشد و توسعه سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی برای ملت های اسیر و دربند در منطقه خاورمیانه و دیگر مناطق جهان است.

بنابراین وظیفه تمامی جنبش های ملی ـ دمکراتیک در ایران حمایت از ارادهء مردم کرد در راستای بدست آوردن حق تعیین سرنوشت ملی است. البته تاسیس دولت اقلیم کردستان عراق در چارچوب یک نظام فدرال در عراق که هنوز به دلایل مختلف نتوانسته ثبات لازم را بدست آورد، ولی خلق کرد توانسته به حقوق قابل توجهی درراستای حق تعیین سرنوشت خود دست یابد. اما اگر اراده این خلق بر برپایی استقلال قرار گرفته است مانع تراشی در مقابل آن به مثابه تقابل با اراده عمومی خلق کرد در اقلیم کردستان عراق است.

۲۰۱۷/۹/۲۳

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

یونس شاملی

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.