رفتن به محتوای اصلی

شهر ویرانم!
سرپل ذهاب
12.12.2017 - 13:02

 کرمانشاه دنیا آمدم، ولی پدر تصمیم گرفت به سرپل ذهاب نقل مکان کند، چرایش را نمیدانم. فقط یادم می آید که وقتی کلاس اول دبستانم شروع شد، روز اول در کلاس روی موکت نشستیم چون هنوز میز و نیمکت نرسیده بود، معلم گفت امروز رئیس می آید و وقتی "برپا" گفتم همه بلند شوید، اولین چیزی که در روز اول مدرسه باید یاد می گرفتم، رعایت همین قانون برپا گفتن بود. وقتی رئیس آمد، غیر از من همه بلند شدند، رئیس بازدید کرد و رفت و معلم در حالیکه ناراحت بود از من پرسید چرا بلند نشدم، با سکوت فقط به او نگاه کردم. نخواستم بگویم کفشهایم گیوه کرمانشاهی بود و آنها را زیر زانوهایم قایم کرده بودم که کسی نبیند. فقط وقتی از کنارم رد شد گفت "از قیافه اش معلومه ازآن تخس هاست". دبستان آذرمیدخت میرفتم، شاگردی با هوش ودرسخوان وعاشق آموختن بودم. فاصله مدرسه تا خانه زیاد نبود و به تنهایی میرفتم و برمیگشتم. کوچه باریکی مدرسه را به خیابان اصلی وصل میکرد. خیابانی که در امتداد خود به جاده ای تبدیل میشد که کرمانشاه را به قصر شیرین و مرز خسروی وصل میکرد، بعد از انقلاب اسلامی به نام جاده تهران تا کربلا معروف شد. این جاده بین المللی، خودش داستانهای تاریخی زیادی دارد، خانه ما درست بر سر این خیابان قرار داشت وما شاهد فرستادن زره طلا هم در زمان شاه و بخصوص در دوران خمینی به کربلا بودیم. امروزکسی میزان دقیق نقل و انتقال اقتصادی و نظامی جمهوری اسلامی به عراق را نمیداند، بخصوص بعد از رفتن صدام، عراق تبدیل شد به بخش سوگلی از سرزمین های تحت نفوذ جمهوری اسلامی ایران.

در سن ۱۸ سالگی در سرپل ذهاب معلم شده و به همان کلاسی برگشتم که خودم در گذشته در آن شاگرد بودم. بعد هم ادامه تحصیل و رفتن به دانشگاه رازی کرمانشاه، و زندگی درتهران و مهاجرت به خارج، از آن زمان اکنون ۳۵ سال میگذرد. امروز بعد از زلزله ۷.۲ ریشتری سرپل ذهاب، دوباره به گذشته ها رفته ام، همه جاهایی که از آن خاطره داشتم یا کامل ویران شده یا تخریب نسبی شده اند. باید اعتراف کنم من هرگز سرپل ذهاب را برای تحصیل و یا زندگی دوست نداشتم و حتی در کلاس پنجم ابتدایی به همکلاسم که همسایه ما نیز بود گفتم بیا با هم از اینجا فرار کنیم و به کرمانشاه برویم. شهر برایم کوچک بود، از شیوه زندگی خود و مردم راضی نبودم، دلم فضای بزرگ و پر از امکانات میخواست. همیشه با خود فکر میکردم که آن گذشته بخش کوچکی از زندگیم بود و بهتر بود فراموش شود و شاید هم شد.

اما، بعد از زلزله سه هفته پیش، برایم آن دیار معنی دیگری پیدا کرده است، تلاش میکنم همسایه ها را بخاطر بیاورم، همسایه سمت چپ ما شیعه بودند، همسایه وسطی بهایی و سمت راست یارسانی و کمی آن طرفترسنی و نزدیکتر، همسایه ای یهودی داشتیم که دخترشان با من همکلاس بود. با هم رفت و آمد داشتیم و رابطه ای دوستانه بین همه وجود داشت. با برادرم دوچرخه سواری میکردیم، و گاهی از باغ همسایه نزدیک رودخانه الوند، چغاله بادام می دزدیدیم، خانوادگی به تپه گردی و کوهنوردی میرفتیم. ریژاب، منطقه خوش و آب و هوا جایگاه روزهای جمعه، میر احمد که مسجدی بود با ساختمانی قدیمی، و دکان داوود، اتاقکی سنگی در دل کوه، تمام ۱۳ روز عید نوروز، مراسم شادی و رقص و بخصوص سازودهل برپا بود. سراب گرم، قره بلاغ و کمی با فاصله، بابا یادگار زیارتگاه اصلی مردم یارسان، همه امروزکم و بیش تخریب شده اند.

سرپل ذهاب شهری قدیمی است با آثار قابل توجه تاریخی که بیشتر به زمان یزدگرد ساسانی برمیگردد. حتی کاروانسرای شاه عباسی تا سالها در مرکز شهر حفظ شده بود و آجرهایی قرمزرنگ بزرگ آن زمان هنوز در اطراف این شهر وجود داشت. تا آنجاییکه یادم میاد درزمینهای کشاورزی، کوزه های جواهرات کشف شده بود. تاریح قدمت سرپل ذهاب بنام حلوان به زمان مادها بر میگردد. یکی از آثار تاریخی آن دکان داوود بود که بارها به درون آن رفته بودم، بر سنگها، جای پا کنده شده بود و بسختی میشد بالا رفت. عکس زیر متعلق به دکان داوود است.

 

کوه های دالاهو از سرپل ذهاب فاصله چندانی ندارد. این منطقه کاملا طبیعی و دست نخورده باقی مانده است. متاسفانه در زلزله اخیر مردم یارسان روستاهای این منطقه، خسارات زیادی دیده اند. درختان بلوط، انار، انجیر، توت، گلابی وحشی، بادام، و انواع و اقسام گیاهی های کوهی در این منطقه بوفوریافت میشوند.

 

این خاطرات، نمونه های کوچکی از ۳۰-۴۰ سال پیش بود که زیر سایه یادهای گذشته خفته بود. اما درست یکشنبه شب ۲۱ آبان ۱۳۹۶ با رسیدن خبر زلزله در سرپل ذهاب، بناگاه دیوارفراموشی این منطقه با همان زلزله و به همان اندازه قدرتمند ناگهان فرو ریخت، چهره های که می شناختم و محیطی که بیاد داشتم، خانه ای که در آن سالها زندگی کرده بودم و مدرسه ای که در آن درس خوانده بودم، جایی که معلم بچه هایش بودم وبسرعت دوستان وهمسایه ها را بخاطر آوردم. درست مثل اینکه همین دیروزآنجا بودم. جلال و فریبرز را در لندن دیدم و هر سه همزمان اشک در چشمهایمان حلقه زد، چقدر احساس همدلی و نزدیکی با هم داشتیم، فقط حس همشهری بودن و درد مشترک داشتن، محفل سه نفری را یک نفر کرده بود. فریبرز میگفت " زلزله تا نزدیک خونه شما در صد تخریبی بالایی داشته است"، گرچه آن خانه دیگر خانه ما نبود ولی هنوز در یادها مانده که روزی آن خانه مال ما بوده است، همان احساسی که خودم دارم. دوست داشتم عکسش را ببنیم، برایم فرستادند، نتونستم اتاقم را در زیر آن خروارها خاک پیدا کنم.

دوستی اهل سرپل ذهاب از ژنو زنگ زد، گفت خانواده های اسپری، ولدبیگی و مرادبیگی تعداد زیادی کشته داده اند. همه را بیاد می آوردم. بخصوص خالو جهانبخش مرادبیگی، همسایه و از دوستان خانوادگی ما بودند، سالها با هم ودر کنار هم زیسته بودیم، آنها ۱۱ نفر را از دست داده و فقط یک نفر زنده مانده است.

نه، هرگز نمیتوان فراموش کرد که چگونه و در کجا و با چه کسانی بزرگ شده ای، گویا تاریخ زندگیت هویت تست، هویت، اسمی نیست که عوض کنی و لباسی نیست که بپوشی و دور بیندازی. هر روز زندگی انسان یک برگ تاریخ است، زندگی هر فردی یک کتاب نانوشته است، که همیشه همراهت هست، با توجه به اینکه هر روز به این هویت چیزی اضافه یا کم میکنی، بطوری که هرگز فردا عینا آدم امروز نیستی. این تاریح نانوشته سه هفته است که از درونم فوران کرده یا می نویسم، یا گریه میکنم یا تلفن میزنم، یا کمک مالی جمع میکنم. برادرم به محل زندگیمان رفته بود، زنی را می بیند تنها و گریان، او خودش را معرفی میکند و زن بلافاصله احوال مرا می پرسد، تمام اعضا خانواده اش را از دست داده است، او در آن شرایط بسیار سخت، مرا که بیش از ۳۵ سال است که از آنجا رفته ام، بخاطرآورده است، مادرش را بخاطر دارم اسم او میم تهمینه بود و براستی برای خودش سالار تهمینه ای بود. من و آن زن، او در سرپل ذهاب و من در لندن به فصل اول همین کتاب تاریخ مراجعه کردیم. شرمنده شدم، گریستم برای خودمان، برای کشوری که از هر نظر نابود شده است، کرمان و گیلان هم آسیب دیده است، زلزله ای که نگرانی را سراسری کرده است. به بیاد جاده بین المللی کنار خانه مان افتادم، همان جاده تهران-کربلا، چرا برای مردم خودش کار نمیکند، مگرخون عراقی های شیعه از مردم ما رنگین تر است؟ مگرکمک به دولت سوریه واجب تر از مردم سرپل ذهاب و قصر شیرین و ثلاث باباجانی است؟ مگر یمنی های خوثی خودی تر از مردم دالاهو و گیلانغرب است که دولت ایران برای آنها خانه، بیمارستان و جاده میسازد، برای حزب الله لبنان شهرک میسازد و حقوق ماهیانه به همه خانواده ها میدهد؟ دلم سوخت، در آن منطقه فقط یک جاده خوب وجود دارد و آنهم برای کمک به عراق و سوریه و زیارت کربلا مورد استفاده قرار میگیرد. ای کاش آن هم نبود!

 

زلزله ۷.۲ ریشتر کرمانشاه بیش از ۵۲۰ کشته داشته است. ۱۰۰۰۰ زخمی و دها هزار نفر دیگر خانه و زندگی خود را درسه شهر بزرگ و ۱۹۶۰ روستا از دست داده اند. ۲۴ کودک دست‌کم یکی از والدین خود را از دست داده‌اند و از این تعداد شش کودک هر دو پدر و مادرشان کشته شده‌اند. هزار واحد مسکونی روستایی و پنج هزار واحد مسکونی شهری آسیب صد درصدی و ۳۱ هزار واحد مسکونی شهری و روستایی آسیب نسبی دیده اند. ۷۷ واحد صنعتی و همینطور واحدهای دولتی مثل بیمارستان و مدارس و ادرات، همراه تاسیسات زیربنایی آب و برق، دچار آسیب جدی شده اند. بنا بر آمار استانی، این زلزله به میزان ۷۹۵ میلیارد تومان به بخش کشاورزی استان کرمانشاه خسارت زده است. یعنی نابودی، فعلا مسئولین میروند و می آیند!

 

نکته ای بسیار با ارزشی را دراینجا یادآورمیشوم که میتواند مانند آیینه ای، همیشه در مقابل یکایک ایرانیان چه در داخل و چه در خارج از کشورقرار بگیرد و آن تاثیرات یک جنبش انسانی خود جوش در منطقه بود. آغازگراین جنبش، کرمانشاه و کردستان بود ودر ادامه بقیه نقاط ایران نیزپیوستند. میزان این همبستگی و همیاری که در کمک به زلزله زدگان متبلور شد را نمیتوان توصیف کرد، یک جنبش همبستگی انسانی و بی چشمداشت، روان وشفاف به منطقه سرازیر شد، و آنهم در شرایطی که تقریبا بسیاری از ارزشهای انسانی و اخلاقی در جامعه ما زیر سوال رفته است، اما این خصلت انسانی، امیدی در دلها ایجاد کرده که همیشه به عنوان یک نمونه بشر دوستی، میتوانیم آنرا در دل تاریخمان حفظ کنیم و به عنوان یک تجربه موفق برای همکاری و اتحاد درشرایط ضروری از آن استفاده کنیم. بطورمثال در یک فراخوان برای جمع کردن کمهای مالی، مردم در عرض ۴ روز ۲میلیارد تومان به حساب صادق زیبا کلام و بیش از ۶ میلیارد تومان به حساب علی دایی ریختند. پزشکان داوطلبانه با هزینه خود و بدون برنامه ریزی دولتی به منطقه شتافتند، زنان با همکاری همدیگر ماشینهای آب و غذا و لباس گرم را روانه کرمانشاه کردند. خارج کشوریها هم در این حماسه انسانی، دست داخل را فشردند.

یکی از نکات قابل توجه، توصیه ای بود که در تمام شبکه های اجتماعی دست بدست می چرخید که کمک مالی خود را بدست دولت نسپارید، زیرا یا دزیده میشود، یا آنرا برای کشورهای دیگر خرج میکنند. بخصوص وقتی شماره حساب دولتی برای کمک به زلزله زدگان کرمانشاه به اسم میانمار درآمد دیگرآشکارا اعتماد به دولت را زیر سوال برد. برای اینکه متوجه شویم میزان حمایت و اعتماد مردم از این رژیم به چه اندازه است، دیگر نیازی به شیوه های متعدد تحقیقی نیست. خود دولت نیز متوجه این مسئله می باشد که حتی آقای روحانی رئیس جمهوراز ماشینش پیاده نشد، و سخنرانی کوتاه او مورد اعتراض مردم قرار گرفت وقتی او به کمکهای سپاه و بسیج به زلزله زدگان اشاره کرد. البته نباید نقش پر رنگ شبکه های اجتماعی را در خبررسانی و ارتباطات فراموش کرد.

متاسفانه هنوز مردم این منطقه به زندگی معمولی پس از ویرانی جنگ ۸ ساله ایران و عراق بر نگشته بودند که این فاجعه زلزله رخ داد. در آن زمان، باز هم دولت از کمک واقعی به مردم این منطقه ابا داشت، حتی نماینده ای از دولت در یک جمع خصوصی بعد از بازدید از شهر زیبای با خاک یکسان شده ای چون قصرشیرین گفته بود که نیازی نمی بینیم خرج زیادی برای این شهربکنیم چون بهرحال این شهر با کردستان خواهد رفت! نتیجه این چنین برخوردها و افکاری است که مردم اززیستن درکشور وخاک خود دلسرد میشوند، آنها حق دارند به تبعیضات عدیده در مورد حقوق شهروندی خود اعتراض کنند. جنگ و زلزله با تصمیم این مردم به وقوع نپیوسته و هر دولتی موظف است که بودجه ای برای چنین اتفاقات پیش بینی نشده اختصاص دهد.

امروزمیتوان گفت، قربانیان زلزله در حد ابتدایی اسکان گرفته اند، اگر سرما بگذرد و به بهار برسد، باید مرحله اساسی بازسازی خانه ها، مدارس، بیمارستان و ادارات شروع شود. این بازسازی بدون شک وظیفه دولت با همکاری خود مردم است. تا به امروز دولت جمهوری اسلامی قدمی در جهت نوسازی اساسی در این منطقه بر نداشته است، چون اکثریت مردم سنی و یا یارسان هستند. شاید الان فرصت مناسبی برای جبران این بی توجهی ها باشد. یکی از کارهایی که نیاز بسرعت عمل دارد، ساختن و یا بازسازی ۳۸ مدرسه آسیب دیده است، بچه ها باید در مهرماه آینده به مدرسه بروند، همیشه روستاهای این منطقه ازکمبود معلم و مدرسه رنج برده اند، شاید تجربه خودم در آن زمان و آشنایی به نیازهای امروز همشهریانم، توجه و راه اندازی مدارس را در درجه اول اولویت در ذهن من قرار داده است. برای همین منظورهم از دوستان تقاضای کمک مالی کرده ام، شاید همینجا جا دارد اذعان کنم که حمایت و اعتماد آنها مشوقم شد که این کمک را جدی تر بگیرم. سپاسگزارم و قول میدهم که کمکهای مالی جمع شده همه دراین جهت خرج شود. کاش جمع کردن کمکهای مالی در بین ایرانیان خارج از کشوربه این اندازه پراکنده نبود، انجام کارهای اساسی نیازجدی به نزدیکترشدن دارد، همه موافق هستند که بازسازی مدارس و تهیه امکانات آن، یکی از ضروریات عاجل برای جلوگیری از سرخوردگی، افسردگی و بی برنامگی کودکان و نوجوانان است و درهرشرایط زیستی باید این مهم انجام پذیرد.

دخترکی موبور و چشم آبی، با جثه ای کوچک، همیشه در صندلی اول کلاس می نشست و دقیق به درس توجه داشت، کلاس پنجم ابتدایی بود و امتحان نهایی داشت، گفته بودم که همه کتاب علوم اجتماعی را تا هفته بعد خریداری کنند. جلسه بعد دیدم تنها کسی که کتاب ندارد همین دختر است، دلیلش را پرسیدم، آرام و آهسته با نگاهی شرمگین گفت" خانم، من امسال از ده اومدم اینجا و پیش عمویم زندگی میکنم، خجالت میکشم ازش پول بگیرم"، شرم او را درصورت خودم احساس کردم، جلسه بعد کتاب را برایش خریدم و به او جایزه دادم. اگر در آن کلاس فقط یک نفر بود که کتاب نداشت، الان هزاران کودک در همان محل، به کتاب نیازمندند.

ناهید حسینی - لندن

دسامبر۲۰۱۷

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

ناشناس

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.