رفتن به محتوای اصلی

توَهُم ِسیاسی
13.03.2018 - 12:19

توهم درحوزه روانشناسی و روانپزشکی نشانۀ برخی از اختلال ها و بیماری های روانی ست. توهم حس و درک موضوع، روند و پدیده ای ست که واقعیت بیرونی و عینی نداشته باشد اما فرد متوهم حس و درک خود را واقعی بپندارد و درواقعی بودن این حس و درک تردید نکند. مفهوم توهم اما در حوزه های مختلف علوم انسانی و اجتماعی به قصد و هدف دیگری به کار برده شده است که نشانه اختلال یا بیماری روانی نیست. درعالم سیاست وادبیات سیاسی فرد یا افراد دارای " توهم سیاسی" دراکثرموارد مبتلا به بیماری روانی یا اختلال روانی نیستند، حس ودرک غیرواقعی، ندیدن واقعیت و یا تحریف و تغییرآن دراین دست افراد ایدئولوژیک، نظری و سیاسی ست، که می تواند عمدی وآگاهانه و یا سهوی وناآگاهانه باشد. برخی از روانشناسان و روانپزشکان نوعی توهم " غیرکاذب" را نیزمطرح کرده اند که دراین نوع توهم برخورد متوهمانه با واقعیت بیرونی و عینی دلائل روانشناسانه و جامعه شناسانه دارد، و بربنای منافع مالی و معنوی وتصورها و تفسیرهای فردی، گروهی و طبقاتی استواراست. توهم سیاسی یا وَهم سیاسی وتصورباطلِ سیاسی، تصوری اوبژکتیو(عینی و واقعی) ست اما در باره تصورات باطل سوبژکتیو(ذهنی) نیزبحث هائی مطرح شده است. شاید درست تراین باشد که به جای" توهم سیاسی" ازمفهوم اختلال های حسی و ادراکی استفاده شود، واین حالتی ست که فرد واقعیت را به گونه ای تغییر شکل یافته و تحریف شده می بیند و یا می نمایاند. مفهوم هذیان های سیاسی نیز تا حدودی به مفهوم توهم سیاسی نزدیک می شود. دراین پدیدۀ نشانه شناسانه فرد باورهای سیاسی خود را که خلاف واقعیت اند واقعی می پندارد و تردیدی در صحت این باورها ندارد. توهم و هذیان سیاسی می توانند همراه با بزرگنمائی و یا خوارداشت و کوچک نمائی موضوع، روند و پدیده ای خاص همراه باشد. مفاهیمی همچون توهم رئالیستی و تخیل خلاق نیز مطرح شده است. تخیل خلاق در پیوند و تعامل با واقعیت، بر روندهای سیاسی و اجتماعی تاثیر گذاربوده است.

توهم های سیاسی برزمینه ها وبسترهای عینی و ذهنی خاصی شکل می گیرند ومنشآ اثر می شوند: بحران های سیاسی و اجتماعی، جامعه و مردمی زیر سیطره سرکوب های گونه گون و روانشناسی اضطراب و نگرانی و ترس، وجودِ حس ناتوانی و ضعف درحل مشکلات درمخاطب و مردم، ساختار سیاسی و ویژگی های تاریخی، فرهنگی و اجتماعی در زمرۀ این زمینه ها و بسترها هستند. توهم آفرینان سیاسی، که غالبا" آشنا با "روانشناسی تبلیغات" اند در زمره سیاست بازان و سیاستمداران اند، اینان دارای توانائی و مهارت توهم آفرینی سیاسی و طرح و پراکندن آن درمیان مخاطبان و مردم هستند. این گونه افراد یا جمع ها که با واقعیت بیگانه اند تصورخود از واقعیت و امورواقع را به جای واقعیت می نشانند ورفتار و تصمیم های خود را برمبنای تصورات خود تعیین می کنند. خود شیفتگی و ایگوی قوی از ویژگی این دست از متوهمان است. بربسترو زمینه های مناسب، مردم آسیب دیده و آسیب پذیرنیز تلقین پذیرو مجذوب توهم سیاسی می شوند و جاذبه های این نوع توهم آن ها را به دنبال خود می کشد وبه دنباله روانِ توهم های سیاسی بَدَل می شود. توهم آفرینی سیاسی ازسوئی می تواند تائیرات مخرب و ویرانگردرجامعه برجای بگذارد و ویرانگری امید اجتماعی و آرزو اندیشی، و تخریب انگیزه برای زندگی ای بهتر را سبب شود، و از سوئی دیگر خودخواهی ها، خود محوری ها و فرقه گرائی های ایدئولوژیک، نظری و سیاسی توهم آفرینان را ارضا کند، بی آنکه واقعیت را به سوی خواست های انسانی تغییردهد وچشم انداز یک زندگی بهترفراهم آورد. رویکرد فردی روان‌شناختی و جامعه شناسانه توهم سیاسی با سازماندادن یا سازمان یافتنِ جمعی آن، قدرت تاثیر گذاری اش را افزایش می دهد.

توهم سیاسی گاه نقش " تبلیغ سیاسی" را بازی می کند و بر آگاهی سیاسی در جامعه و گسترش و تعمیق آن تاثیر می گذارد، به ویژه آنجا که توهم فردی و اجتماعی را سبب می شود. تجربه تاریخی درعین حال نشان داده است که آگاهی و دانش، به ویژه دانش دانشگاهی مانع از ابتلا به توهم سیاسی و پراکندنِ آن نمی شود. توهم آفرینی سیاسی راه‌کارها و راهبردهای متوهمانه به همراه دارد، وعاملی برای شناخت، گشایش و کشف راه های بهبود زندگی مردم نبوده است. القا و تزریق امیدهای کاذب و واهی مردم را به حاشیه‌ی سیاست می راند و بر سیاست گریزی، نگرانی وهراس های سیاسی و اجتماعی شان می افزاید. کنش گری منفی و آفت توهم آفرینی سیاسی برانگیزاننده نومیدی و سرخوردگی، و سبب از خود بیگانگی می شود.

توهم آفرینی سیاسی همراه با طرح نابهنگام و ناکارآمد، و طرح خواست ها و برنامه های غیرعملی و غیرواقعی ست. این نوع توهم آفرینی ها امید فردی و اجتماعی در راستای دموکراتیزه، عادلانه و صلح جویانه کردن جامعه را به نومیدی و یآس بَدَل می کند. جامعه امروز ایران زیر بمبارانِ توهمات سیاسی ست که از سونی حکومت و از سوی دیگر بخشی از اپوزیسیون درون و برون حکومتی تولید و منتشر می کنند. به همین خاطراست که حکومتیان و بخش های از" اپوزیسیون های خودی و حکومتی" و اپوزیسیون برون حکومتی و بخش هائی از مردم به گفته محمد، پیامبر اسلام " عبدالاوهام هستند"، یعنی بنده و تابعِ اوهام خود هستند! . حکومت اسلامی در مقاطع مختلف با بحران‌های متعددی مواجه شده که توهم پراکنی های سیاسی سبب دور زدن بحران و وصله پینه کردنِ ازهم گسختگی های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی از سوی حکومت و تداوم حیات اش شده است. کارکرد اساسی توهم سیاسی به عنوان یکی ازعوامل بازتولید نیروی تقویت کننده وتداوم بخشِ حیاتِ حکومت اسلامی، به ویژه در شرایط تداوم و تحکیم خیزش های مدنی، آزادیخواهانه و عدالت طلبانه، کارکردی مخرب و ویرانگر است.

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

رضا وضعی
برگرفته از:
ایمیل دریافتی

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.