آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی آبان ماه ۹۷ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب‌دهنده کامل وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.
لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به صورت سالانه گزارش مفصل‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.
خلاصه آنچه گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در آبان ماه ۹۷ با بیش از ۲۰ مورد اعدام, اعتراضات گسترده کارگران و بازداشت آنان، بازداشت‌های گسترده اقلیت‌های ملی و مذهبی, آزارهای متعدد کودکان, نقض حقوق زندانیان, نقض پایدار آزادی بیان, آلودگی‌های بسیار محیط زیست و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
مجازات اعدام از مهم‌ترین موارد نقض حقوق بشر و حق حیات در ایران به شمار می‌رود. در این ماه بیش از ۲۰ نفر در ایران اعدام شدند که ۳ نفر از آنان در ملاعام و دستکم ۸ نفر نیز به صورت گروهی اعدام شدند.
دو متهم اقتصادی که به اتهام “افساد فی‌الارض از طریق تشکیل شبکه فساد اخلال در نظام اقتصادی و ارزی و پولی کشور با انجام معاملات غیرقانونی و غیرمجاز و قاچاق عمده و کلان ارز و سکه” در روندی غیر شفاف به اعدام محکوم شده بودند، نیز در بین اعدام شدگان هستند.
این در حالی است که در قوانین ایران هیچ ممنوعیت و محدودیتی برای میزان خرید و فروش سکه و ارز تعیین نشده است و بانک مرکزی و دولت حسن روحانی و قوه قضاییه هم محدودیتی برای خرید و فروش سکه اعلام نکرده بودند.
دو کودک مجرم در تهران و سنندج و یک محیط‌بان همدانی نیز به اعدام محکوم شده‌اند.
آزادی اندیشه و بیان
نقض آزادی اندیشه و بیان در ایران در آبان ماه امسال نیز به صورت گسترده در نقاط مختلف کشور ادامه داشت. که در این باره می‌توان به احضارها، بازداشت‌ها و محکومیت‌های متعدد اشاره کرد.
از مهم‌ترین بازداشت‌ها در این ماه می‌توان به بازداشت پویان خوشحال، مسعود کاظمی، صبا آذرپیک، یک خبرنگار در استان کهگیلویه و بویراحمد، مهدی صدرالساداتی و مصطفی بادکوبه‌ای اشاره کرد.
محکومیت‌های حسن علیجانی به ۶ سال حبس و شلاق، یک عضو شورای شهر نیشابور به یک سال حبس، یک زندانی در ارومیه به یکسال حبس بیشتر، یک کارمند وزارت امور خارجه به ده سال حبس، محکومیت جدید علی اکبر جوانفکر در کنار تشکیل پرونده‌ای جدید و صدور احکام حبس برای ۲۴ تن و یکی از معترضان مردادماه در تهران را نیز در اخبار این ماه شاهد بودیم.
همچنین یک عضو شورای شهر اصفهان، آتنا دائمی، دبیر تشکل مجمع اسلامی دانشگاه کرمان، سه تن از اعضای کانون نویسندگان ایران و حسین دهباشی به دادگاه احضار شدند.
از دیگر مهم‌ترین اخبار در این حوزه می‌توان از مجرم شناخته شدن مدیر مسئول سابق ماهنامه بهار جاودان و مدیر مسئول روزنامه بهار و مدیر مسئول نشریه “آرمان امروز” و اجرای حکم حبس محمد نجفی، عباس صفری و فیض‌الله عرب‌سرخی و برگزاری جلسه رسیدگی به اتهامات هنگامه شهیدی نام برد.
زندان
حق درمان و رسیدگی پزشکی همواره از مهم‌ترین موارد نقض حقوق زندانیان در ایران به شمار می‌رود.
در این ماه علیرضا گلی‌پور، سه زندانی بیمار در زندان سنندج، یک زندانی در زندان ارومیه، حسن صادقی، نگین قدمیان، یک زندانی دیگر در زندان ارومیه از دریافت خدمات درمانی محروم ماندند. همچنین یک زندانی بیمار در زندان زاهدان به دلیل عدم رسیدگی پزشکی جان باخت.
اعتصاب غذا از مواردی است که زندانی به ناچار برای شنیده شدن دادخواهی‌اش به آن چنگ می‌زند. در این ماه پنج زندانی در زندان مرکزی زاهدان، عبدالرضا قنبری و یک زندانی سالخورده تبعه ترکیه دست به اعتصاب غذا زدند.
از دیگر مهم‌ترین اخبار نقض حقوق زندانیان می‌توان به یک ماه بی‌خبری از وضعیت عباس واحدیان، سی روز بی خبری از سرنوشت عبدالمجید بهرام زهی، بلاتکلیفی سه ساله یک شهروند بازداشت‌شده در زندان سنندج، ضرب و جرح نسیم صادقی و حکیمه احمدی در محل بازداشتگاه، درگیری خونین در زندان رجایی‌شهر کرج در پی جابجایی تعمدی زندانیان توسط مسئولان زندان، سوء‌استفاده مالی مسئولین زندان از زندانیان به نام مراسم اربعین زندان در رجایی شهر کرج و مشکلات زندانیان محبوس در زندان زاهدان اشاره کرد.
لازم به ذکر است پس از ۸۲ روز بی‌خبری درویشان زندانی به اعتصاب غذای خود پایان دادند.
اقلیت‌های ملی و مذهبی
اقلیت‌ها ملی در آبان ماه زیر فشار فزاینده بازداشت‌ها و احضارها و بی‌خبری‌های بسیاری بودند.
موج بازداشت شهروندان عرب در خوزستان و احراز هویت ۱۳۳ تن از بازداشت‌شدگان در یک مورد و بازداشتشماری دیگر از شهروندان توسط نیروهای امنیتی در خوزستان بخصوص در اهواز گوشه‌ای اعمال فشار بر اعراب ایران پس از حمله مسلحانه در اهواز است.
فعالین ترک نیز در موارد بسیاری بازداشت و احضار شده‌اند که از این میان می‌توان به بازداشت محرم کامرانی،حکیمه احمدی، رضا زارعی، محرم ولی‌پور (خوشنام)، رحمان قاسمی و ابوالفضل فکوری، “آراز” فرزند ۱۲ ساله غلامرضا امانی و “امیر امانی” فرزند برادر آقای امانی و سجاد افروزیان، سعدالله ساسانی و ابراهیم رنجبر در مراسم سالگرد غلامرضا امانی در تبریز ، جواد احمدی یئکانلی و وحید نجفی، حبیب ساسانیان و غلامرضا رشیدی اشاره کرد.
لازم به ذکر است از میان فعالان ترک محمد خاکپور و جعفر رستمی‌راد به دادگاه احضار شدند و اولدوز قاسمی فعال ترک به یک سال حبس محکوم شد.
همچنین بازداشت سه شهروند در ماکو و مریوان، بازداشت دو شهروند در سنندج و مریوان، بازداشت سه شهرونددیگر در مریوان و بازداشت سه شهروند در اشنویه در میان اقلیت کرد و بازداشت ۴ شهروند بلوچ در چابهار و ایرانشهر، از جمله بازداشت‌های اقلیت‌های ملی در این ماه بود.
شهروندان بهایی در این ماه همچون ماه قبل تحت فشارها و محدودیت‌های بسیاری همچون بازداشت‌های گسترده و محکومیت‌ها و ممانعت از فعالیت‌های اقتصادی بودند.
از مهم‌ترین حقوقی که در ارتباط با شهروندان بهایی همواره مورد نقض قرار داشته حق دفن آزادانه اجساد بوده است. در این باره متأسفانه در این ماه نبش قبر و بیرون کشیدن پیکر یک متوفی بهایی در منطقه گیلاوند را شاهد بودیم.
بازداشت هجده شهروند بهایی ساکن اصفهان، شهرزاد نظیفی، شبنم عیسی‌خانی، مونیکا علیزاده ( اقدسی)، خیرالله بخشی، سپیده کشاورز (روحانی)، کامبیز میثاقی، شهریار خداپناه و فرزاد بهادری و محکومیت هشت شهروند بهایی ساکن بهارستان اصفهان به چهل و دو سال حبس، محکومیت سه شهروند بهایی در یزد به چهار سال و شش ماه حبس و محکومیت دو شهروند بهایی ساکن اهواز به ۵ سال حبس و پلمپ محل کسب ۵ شهرونددر اهواز، شش شهروند در خرمشهر، دو شهروند در آبادان و پلمب دو موسسه آموزشی به دلیل استخدام دو شهروند بهایی در شیراز از مهم‌ترین موارد نقض حقوق شهروندان بهایی به شمار می‌روند.
لازم به ذکر است ذبیح‌الله رئوفی، می خلوصی و دخترش ساقی فدایی و دری امری جهت گذراندن حبس راهی زندان شدند.
محکومیت محمدعلی راجی، درویش گنابادی به ۹۱ روز حبس، محکومیت یک شهروند سنی مذهب به ۵ سال حبس و بازداشت دو نوکیش مسیحی در شهرهای مشهد و کرج از دیگر مهم‌ترین اخبار در این حوزه اقلیت‌های مذهبی هستند.
گفتنی است هرانا در این ماه گزارشی از افزایش فشار بر شهروندان بهایی ایران از ابتدای سال جاری و همچنین گزارشی از محکومیت‌های صادره برای دراویش گنابادی پس از واقعه گلستان هفتم منتشر کرده است.
حقوق کودک
از مهم‌ترین خبرها در ارتباط با نقض حقوق کودکان در این ماه مخالفت شورای نگهبان با طرح مقابله با کودک همسری بود به نحوی که ازدواج کودکان همچنان قانونی است.
مرگ یک کودک کار در اصفهان، تجاوز به کودک ۱۲ ساله در شوشتر، تعرض به دو پسر دبستانی، ضرب و شتم یک کودک ۶ ساله در مهاباد، مرگ کودک ۸ ساله در تهران در پی کودک آزاری، خوراندن شربت متادون به یک دختر ۷ ساله توسط پدرش، ضرب و شتم ۳ دانش‌آموز با کابل توسط معلم در جم، ضرب و شتم دانش‌آموز زنجانی توسطمعلم، مصدومیت ۲ دانش‌آموز بر اثر ریزش دیوار مدرسه، حمله گاو وحشی به دانش‌آموز در مدرسه بدون دیوار،گازگرفتگی ۱۴ دانش‌آموز در بستان‌آباد و مصدوم شدن ۲ دانش‌آموز در سقوط پنکه سقفی در کلاس برخی از مواردی بود که کودکان در این ماه با آن مواجه بودند.
همچنین متأسفانه خودکشی کودکان در ساری، تهران، کهگیلویه و بویراحمد، یک کودک دیگر در تهران و فومن را شاهد بودیم.
زنان
۹ تن از فعالان حوزه زنان طی هفته جاری به دادسرای اوین احضار شدند. امیر رئیسیان، وکیل مدافع افراد احضار شده به دادسرا، با اعلام این خبر گفت: “احضاریه‌ای از سوی دادسرای اوین برای تعدادی از فعالان حوزه زنان که تعدادشان فعلاً ۹ نفر است و امکان هم دارد بیشتر باشد، ارسال شده است”.
از سوی دیگر دادسرای سازمان قضایی نیروهای مسلح، شکایت دو دانشجوی دختر از مأمور زن گشت ارشاد در ارتباط با حادثه پارک طالقانی را که فروردین امسال فیلم آن در فضای مجازی منتشر شد، رد کرد.
از دیگر اخبار مربوط به حوزه زنان می‌توان به خودسوزی یک زن در کازرون و اسیدپاشی یک مرد به همسرش اشاره کرد.
کارگران و اصناف
از مهم‌ترین رویدادهای این ماه می‌توان به اعتراضات گسترده کارگران مجتمع نیشکر هفت تپه و گروه ملی فولاد اهواز اشاره کرد.
کارگران هفت تپه دست کم ۱۷ روز و کارگران گروه ملی فولاد نیز دست کم ۱۰ روز در آبان ماه دست به اعتراض زده‌اند که در جریان اعتراضات کارگران مجتمع نیشکر هفت تپه دست کم ۲۰ تن از معترضان بازداشت شدند.
آبان ماه شاهد دومین دور تحصن سراسری معلمان نیز بود. معلمان ایرانی به نشانه اعتراض برای دو روز متوالی در کلاس‌های درس حاضر نشدند که در پی آن ۱۳ معلم بازداشت و بیش از ۸۰ تن دیگر احضار و تهدید شده‌اند.
بازداشت هاشم خواستار معلم بازنشسته در وضعیتی پرابهام در “بیمارستان اختلالات روانی” مشهد نیز که در نهایت به آزادی وی ختم شد از مهم‌ترین اخبار معلمان در این ماه بود. در مدت زمان بازداشت این معلم بازنشسته در تجمع حمایت از وی همسر و فرزندان و برخی از همکاران وی بازداشت شده بودند.
لازم به ذکر است یک زوج معلم نیز در اراک بازداشت شدند.
از دیگر مهم‌ترین اخبار در دسته کارگران و اصناف می‌توان به صدور حکم حبس و شلاق برای ۱۵ تن از کارگران شرکت هپکو اراک و تائید حکم ۵ سال و سه ماه حبس برای ابراهیم مددی اشاره کرد.
بهداشت و محیط زیست
در این ماه سه فعال محیط زیست بازداشت شدند. دادستان تهران اعلام کرد کیفرخواست هشت متهم پرونده فعالان محیط زیست صادر شده است. همچنین یکی از متهمان محیط زیستی نیز از اتهام “جاسوسی” تبرئه شد.
از دیگر مهم‌ترین اخبار محیط زیستی می‌توان به محکومیت یک محیط‌بان همدانی به اعدام اشاره کرد. لازم به ذکر است که سه محیط‌بان نیز در آستانه اعدام قرار دارند.
یک هزار و ۲۹۴ نفر به دنبال بارندگی و در موارد دیگر ۲۳۶ نفر و ۲۰۳ نفر در خوزستان به دلیل عارضه تنفسی راهی بیمارستان شدند. همچنین در سیستان و بلوچستان ۱۲۰ و ۸۴ نفر به دلیل توفان و آلودگی هوا روانه بیمارستان شدند.
در مهاباد نیز نوشیدن آب آلوده ۱۵۸ نفر از جمله ۴۰ دانش آموز را بیمار کرد.
حقوق فرهنگی
نیروهای امنیتی، طی تماس تلفنی با شهناز دارابیان همسر علی اشرف درویشیان داستان‌نویس و پژوهشگر حوزه ادبیات عامه به ایشان گفتند که باید مراسم نخستین سالگرد درگذشت علی درویشیان را لغو کند و خانواده درویشیان نیز بالاجبار مراسم را لغو کردند.
همچنین اجرای نمایش «فاندو و لیز» به خاطر استفاده بازیگر زن از کلاه‌گیس متوقف شد. و ۳۳۳ هزار جلد کتابجمع‌آوری و ۱۵ نفر بازداشت شدند.
خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان
سه کولبر در مناطق مرزی سردشت و بانه، سه کولبر در ارومیه، مریوان و سلماس، سه کولبر در مرزهای سردشت و خوی، دو کولبر در مناطق مرزی سلماس، سه کولبر در استان کرمانشاه، دو تاجر مرزی (کاسبکار) در مناطق مرزی پیرانشهر و خوی و دو کولبر در پیرانشهر و سردشت توسط نیروهای مرزبانی کشته و زخمی شدند. همچنین یک کولبر در اثر سقوط از کوه و یک کولبر براثر سرمازدگی جان خود را از دست دادند.
مرگ چهار شهروند بلوچ و یک جوان مینابی، مصدومیت دو شهروند در اثر انفجار مین در شوش و پیرانشهر،بازداشت ۵۰ دختر و پسر در یک مهمانی در مراغه و اسیدپاشی به ۲ مأمور شهرداری در اهواز از دیگر اخبار در این حوزه هستند.
لازم به ذکر است حکم قطع دست یک زندانی به اجرای احکام رفت.
۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در آبان ماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی است که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.
از مهم‌ترین خبرها که در این ماه بازتاب بسیار گسترده‌ای در کشور داشت می‌توان از تجمعات کارگران هفت تپه و کارگران گروه ملی فولاد همچنین تحصن معلمان در مدارس و اعدام دو متهم اقتصادی نام برد.
۲– گزارشاتی که علی‌رغم اهمیت با بی‌توجهی روبرو شدند
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً با کم‌توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند، روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیرتعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.
از مهم‌ترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند می‌توان از بازداشت‌های گسترده فعالان ترک و بازداشت و محکومیت‌های شهروندان بهایی همچنین مخالفت شورای نگهبان با طرح مقابله با کودک همسری یاد کرد.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
