رفتن به محتوای اصلی

سالی کە گذشت، سالی کە در راە است
16.12.2018 - 22:58

 

سال ٢٠١٨ با وجود تحولات زیادی کە در جهان اتفاق افتاد سال دیپلماسی پنهان بود اما میتوان حدس زد کە سال پیش رو سال پایان دیپلماسی پنهان و آغاز دیپلماسی آشکار و روی میز خواهد بود،  چشم براە  تغییراتی خواهیم بود کە با سال در حال پایان  متفاوت خواهد بود.   

 در سال آیندە روابط کشور ترکیە با سعودی عربیا بعداز قتل جمال خاشقجی منتقد سعودی، با روسیە بر سر ادلب، با امریکا بر سر شرق فرات و با ایران بر سر تحریمهای امریکا علیە ایران حائز اهمیت است. در سطح کوردی نیز سطح روابط کوردها با امریکا، رویکرد جدید ایران دربارە جنوب کوردستان و سوالات دیگری مطرح است کە هدف این نوشتە را تشکیل میدهد.

  زمامداری اردوغان برای دنیا غیرقابل تحمل شدە است اما امریکا و کشورهای غربی چارەای جز تحمل دورە پنج سالە او ندارند. تهدیدات حملە  بە شرق فرات اگرچە تا اندازەای مرتبط با انتخابات آیندە ترکیە و برانگیختن عرق ملی ترکها میباشد اما بالاخرە معمای رابطە مبهم امریکا با کردها را برملا خواهد کرد.

برخی دولتمردان امریکا پنهان نمی کنند کە بزرگترین مانع اجرای سیاستهای امریکا در منطقە ترکیە است. در یکسال گذشتە امریکا برای راضی نگە داشتن ترکیە بە نیروهای تورک اجازە داد بطور مشترک در حومە منبج همکاری کنند، رهبران پ.ک.ک را در لیست ترور قرار داد، برخی مقامات سعودی مظنون بە قتل جمال قاشقچی را تحریم کردند، حکم زندانیان ترکیە در امریکا را تخفیف داد اما همە اینها نگرانیهای ترکیە را رفع نمیکند و طمع ترکیە بسیار بیشتر از اینهاست. در ازای امتیازات دادە شدە ترکیە نیز کشیش امریکایی را آزاد نمود.  حضور امریکا در کوردستان سوریە و موضوع خرید موشک اس ٤٠٠ از روسها از جانب ترکها تاکنون لاینحل ماندەاست. دیگر اینکە ترکیە از تحریمهای امریکا علیە ایران سرپیچی میکند.

 

در این میان روابط میان ترکیە و سعودی بە مرحلە حساسی رسیدەاست. سعودیها نە اینکە قادر بە کشاندن ترکیە برای مقابلە با ایران نشدند بلکە بیشترین ضربە را از ناحیە تورکها بویژە در ماجرای قتل جام قاشقچی متحمل شدند. ترکیە با اقدامات رسانەای بسیار حساب شدە در جریان قتل جمال قاشقچی حیثیت سعودیها در جهان را زیر سوال بردند. در واقع نزدیکی ترکیە بە ایران در دو سال گذشتە سعودیها را ناامید کرد، در نتیجە سعودیها قرارداد خرید تسلیحات از ترکیە را کە  در جریان سفر ملک سلمان بە ترکیە در سال ٢٠١٦ خریداری شدە بود لغو، برنامە سریالهای تلویزیونی ترکیە در رسانەهای عربی را قطع و بە قبایل عرب منطقە دیرزور کە کوردها هم بخشی از آن هستند کمکهای مادی و ارتباط امنیتی برقرار کردند.  

سوال اینجاست کە آیا سعودیها از بابت رسوائی پروندە جمال قاشقچی بە انتقام از ترکیە خواهند پرداخت  یا برای جلوگیری از رسوایی بیشتر تسلیم ترکیە میشوند؟ پاسخ درخور این است کە تورکها ابرویی برای سعودیها درماجرای قتل خاشچقجی  باقی نگذاشتند و گزینە مناسب  انتقام از ترکیە در فرصت مناسب دور از ذهن نیست. بویژە اینکە ممکن است امریکا نیز بە اقدامات تنبیهی علیە ترکیە اقدام کند و باید منتظر ماند الویت امریکا چیست. آنچە می بینیم  در کوتاە مدت نزدیکی با سعودیها برای امریکا  دردسرساز شدە اما در نهایت امریکا سعودیها را بر ترکیە ترجیح خواهد داد زیرا اولا ترکیە خود کارنامە درخشانی در زمینە حقوق بشر ندارد، دوم اینکە ترکیە در در قضیە تحریم ایران با انان همسو نیست سوم اینکە بازار فروش تسلیحات  بە سعودی و دیگر کشورهای حوزە خلیج بسیار پر رونق تر از معاملە با ترکیە است و انرژی مورد نیاز امریکا نیز همانجاست.

مورد دیگری کە در بحران خاورمیانە اثرگذار است تنش میان روسیە و اکراین است. روسها بر سر اکراین تحت فشار تحریمهای اعمال شدە کشورهای غربی قرار دارند. اخیرا امریکا و ناتو تسلیحات زیادی بە اکراین ارسال داشتە و بە تهدید روسها پرداختە اند. نکتە قابل تامل،  الکساندر زاخارشنکو رهبرا استقلال طلبان شرق اکراین در اخر ماە اگوست ٢٠١٨ بە طور مشکوکی در یک رستوران بە قتل رسید کە قتل او  یادآور قتل سید جعفر پیشەوری در باکو بود و محتملا قربانی کردن  رهبراستقلال طلبان شرق اکراین برنامە روسها بودەاست. با توجە بە بغرنجتر شدن اوضاع و جلوگیری از وقوع جنگ، احتمال میرود روسیە کوتاە آید و در قضیە سوریە ناچار بە دادن امتیازاتی شود. هرچند هرگونە انعطاف روسیە میتواند توافقات صلح آستانە را بهم بزند. خصوصا در طرح تدوین قانون اساسی جدید سوریە کە قرار است بە ژنف ارائە گردد حقوق ملل و ادیان سوریە لحاظ گردد و تصویب همچون قانونی با منافع ترکیە و ایران همخوانی ندارد.

 

 

در ارتباط با کوردها، امریکا مدام از تشکیل ارتش ٤٠ هزار نفری در کوردستان سوریە خبر میدهد هزاران قطعە تجهیزات نظامی بە شرق فرات گسیل داشتەاست. برخی افراد سنای امریکا بە کوردستان سوریە رفتە و از نزدیک با مقامات کورد سوریە ملاقاتهای دلگرم کنندەای داشتەاند. ترافیک دیپلماتیک شدیدی با کوردهای عراق دارد. برخی اخبار حکایت از انحلال حزب کارگران کوردستان ترکیە و ادغام آن در نیروهای غرب کوردستان ی.پ.گ دارد.

خارج از پروژە خاورمیانە نوین کە بە تقسیم کشورهای منطقە تاکید دارد تسلط بر انرژی کشورهای حوزە خلیج از اهداف بلندمدت امریکاست. کوردستان هم مسیر ترانزیت انرژی و خود  نیز دارای ذخایر عظیم انرژی است. بنابراین بدون درنظر گرفتن کوردها استراتژی امریکا محقق نخواهد شد.

 بازگشت کوردهای عراق بە مرکز اگرچە بازگشتی تلخ و رنج آوربعداز شکست رفراندم بود اما در شرایط فعلی یک عراق قوی در مقابل گستاخیهای ترکیە مهم بنظر میرسد. بازگشت مسعود بارزانی بە عراق نوعی دهن کجی بە ترکیە و پاسخ بە خنجر زدن ترکها از پشت بود. درست است کە کوردها در رفراندم شکست خوردند اما این شکست بە قیمت از دست دادن کرکوک برای ترکها بود.  نباید نادیدە گرفت کە  کرکوک بلحاظ تاریخی، اتنیکی و انرژی در دایرە منافع ترکیە قرار داشت اما ترکها بخاطر فشار بر کوردها کرکوک را بە ایران واگذار کردند. آنچە در صحنە سیاسی عراق بچشم میخورد قدرت در عراق میان طرفداران  ایران، امریکا و سعودی تقسیم گشتە و حضور ترکیە بسیار ناچیز است.

ایران کە سرمست از شکست کوردها در بعداز رفراندم بود با موضعی از جانب شیعیان عراق روبرو گشت کە هیچگاە انتظارش را نداشت. حیدر عبادی از اعمال تحریمهای امریکا عڵیە ایران سخن گفت. مقامات ایران هم از روی نگرانی از  دولت جدید عراق در تحریم ایران و هم  جبران خطاهای گذشتە درحق کردستان عراق روابط خود با اقلیم کردستان را گسترش دادەو درصدد گسترش بازارچەهای بیشتری مرزی با اقلیم کردستان است تا جاییکە موضوع لغو ویزا هم بمیان آمدە است. هدف ایران از این کار دور زدن تحریمهای امریکا و صدور نفت بە ترکیە از خاک کردستان عراق است. 

نکتە آخر، اگرچە همینک ایران و ترکیە ماە عسل خود را میگذرانند اما ایرانیان بخوبی میدانند کە تورکها در میدان دیپلماتیک قابل اعتماد نیستند و با یک چرخش ممکن است همە ریسها را پنبە کنند. باید گفت تنها دوست ترکیە در منطقە ایران و آنهم بر سر سرکوب کوردهاست. با این وجود سال ٢٠١٩ سالی خوبی برای ترکیە و ایران نخواهد بود.

 

 

 

 

 

 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

هادی صوفی زادە

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.