محمد خاتمی رییس جمهور اسبق حکومت اسلامی سه روز پیش نظر خود را از تبدیل ایران یکپارچه به یک[دولت] فدراتیو چنین بیان داشت:« شاید در حال حاضر از نظر سیاسی مناسب نباشد اما مطلوب ترین شیوه حکومت مردمی، اداره فدرالی است که آن زمان در وزارت کشور 10 منطقه هم مشخص کردیم اما از نظر قانون اساسی نمی توانیم فدراتیو باشیم».

 نخست بایستی به ایشان یادآور گردد که فدرالیسم یک شیوه حکومت نیست، بلکه یک نوع نظام حکومتی و به کلام دقیق تر مدلی برای اداره دولت است، که در آن حاکمیت سیاسی مطابق قانون اساسی بین قلمرو دولت های مشمول در دولت فدراتیو یا دولت های متحده، یا نام های دیگر  و دولت مرکزی تقسیم می گردد. کشورهایی که چنین مدلی را برای اداره دولت برگزیده اند اغلب از مستعرات سابق و یا دولت های کوچک و ضعیفی بوده اند که بنا به الزامات ژئوپولیتیک (جغرافیا-سیاست) با یکدیگر اتحادهایی قانونی برقرار کرده اند تا بتوانند بر قدرت خویش بیفزایند و در برابر همسایگان قدرتمند و یا استعمار مقاومت کنند.

از 200کشور جهان 27 کشور به درجات مختلف مدل فدرال دارند، از جمله جمهوری سودان جنوبی، جمهوری سودان، جمهوری اسلامی پاکستان، جمهوری فدراتیو روسیه، جمهوری فدرال نیجریه، جمهوری عراق و تعدادی از دمکراسی های اروپا مانند سویس و آلمان و نیز کانادا و ایالات متحده آمریکا.  هیچ دولت یکپارچه ای وجود ندارد که با دست خودش حاکمیت سیاسی اش را تقسیم کند و عملا خود را در معرض تشنجات سیاسی و ضعف حکومتی قرار دهد. علاوه بر این، مدل نظام اداره دولت فدراتیو ارتباطی با شیوه حکومت که می تواند دمکراسی یا استبدادی باشد ندارد. مشکل اصلی در دولت یکپارچه ما نزاع بر سر شیوه حکومت –استبداد و ددمکراسی- است. خاتمی با طرح دولت فدراتیو می خواهد مسیر مبارزه چهل ساله مردم برای دمکراسی را منحرف و یا مخدوش کند. اظهارات خاتمی در شرایطی که کشور در آن قرار دارد بسیار خطر ناک است. این سخنان همسو و منطبق با برنامه های گروه های فدرالیست و تجزیه طلب خاج کشوری است. دمکراسی در دو بُعد ارزشی و سیاسی تعریف می شود. از جهت ارزشی دمکراسی باید تامین کننده  آزادی، برابر حقوقی و عدم تبعیض همه مردم باشد. از جهت سیاسی نیز مکانیسمی برای اداره حکومت بوجود می آورد که در آن حقوق و آزادی فرد در اجتماع و دولت تضمین می گردد. آنچه ما کم داریم دمکراسی است و برخورداری همگان از ارزش های این شیوه حکومت است و نه تکه پاره کردن دولت. شکستن جام بلورین دولت یکپارچه و تاریخی ایران معنایی جز رفتن به سوی آنارشیسم ندارد. حال جا دارد که تجزیه طلبان و فدرالیست های خارج کشوری برای سخنان خاتمی هورا بکشند و کلا ه هایشان را به افتخار او به هوا پرتاب کنند. اما پرسش جدی تر آن است که آیا سخنان خاتمی بخشی از پروژه گام دوم انقلاب اسلامی که اخیرا رهبر رژیم مطرح کرده نیست؟ در گام نخست فاشیسم اسلامی آمد و حال در گام دوم نوبت به آنارشیسم و تجزیه کشور رسیده است. 

 احمد تاج الدینی

  14 ماه مه 2019/سه شنبه 24 اردیبهشت 1398