کشتن قاسم سلیمانی پروسە پیشروی بە سوی جنگ را دارد تکمیل می کند. اگر ابتدا جنگ میان ایران و آمریکا نیابتی بود و در چند روز اخیر بە نیمەنیابتی تبدیل شد، اما با کشتن فرماندە نیروی قدس سپاە پاسداران ما عملا وارد روند جنگ مستقیم میان جمهوری اسلامی و آمریکا شدەایم. البتە اگرچە هنوز ما با جنگی تمام عیار فاصلە داریم، و امید آن می رود کە هرگز چنین جنگی رخ ندهد، اما همە شواهد حاکی از وخیم تر شدن اوضاع اند.

ترامپ در شرایط بد سیاسی خود بە چنین حرکتی ظاهرا نیاز داشت. جمهوری اسلامی هم ظاهرا از گسترش شهیدسازی و تقویت اوضاع جنگی بدش نمی آید، زیرا کە با واردشدن در فاز جنگی می تواند نگاە افکار عمومی را بە خارج منتقل کند، و بە این ترتیب از دامنە اعتراضات مردمی کە در آبان ماە بە اوج خود رسید، بکاهد.

پس جنگ و یا بهتر بگوئیم شرایط جنگی می تواند در خدمت هر دو طرف باشد. این آن فاکتوری است کە بر بحرانهای داخلی سرپوش می گذارد و مسائل فرعی را بە مسائل اصلی فرا می رویاند.

تجربە جنگ ایران و عراق و پذیرش قطعنامە ٥٩٨ سازمان ملل، بسیاری را بە این نتیجە رساند کە بر اساس گفتە مشهور خمینی کە حفظ نظام از اوجب واجبات است، سرانجام زمانی می رسد کە جمهوری اسلامی در مقابل فشارها عقب می نشیند و برای حفظ نظام امتیاز می دهد؛ اما تجربە نشان می دهد کە این حالت در زمان زمامداری خامنەای، نسبت بە دوران خمینی، از احتمال بمراتب کمتری برخوردار شدەاست. خامنەای ظاهرا مصمم است همە راە را برود و روانشناسی سیاسی جمهوری اسلامی را بنیادی دگر بنهد.

باید گفت کە واردشدن نسبی بە جنگ مستقیم، اما بە معنای از ردە خارج شدن جنگ نیابتی و نیمە نیابتی نیست. جمهوری اسلامی کماکان در شرایط فعلی در کلیت خود جنگ نیابتی را بیشتر ترجیح می دهد، اما کوتاەتر شدن فاصلەهای میان این جنگ و دو شیوە دیگر، اگر پیش بینی ناپذیربودن ترامپ را هم مدنظر قرار بدهیم، می تواند همگام ما را با همە این شیوەهای جنگی مواجە کند.

باید بار دیگر طرفین را بە در پیش گرفتن منطق و عقل سلیم فراخواند و سایە جنگ نگریس را از آسمان منطقە روبید. جهان، علیرغم تضعیف سازمان ملل، هنوز از چنین امکاناتی بهرەمند است. کشورهای اروپائی، و چین و روسیە از جملە کشورهائی اند کە می توانند بە این روند یاری رسانند.