بی بی سی :علی خامنه‌ای، رهبر ایران، در خطبه‌های نماز جمعه ٢٧ دی، به موضوع کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، و حادثه سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی پرداخت، از موضعگیری کشورهای اروپایی در قبال برجام انتقاد کرد و از مردم خواست در انتخابات مجلس شرکت کنند.

این اولین نماز جمعه تهران به امامت آیت‌الله خامنه‌ای طی هشت سال اخیر است.

آیت‌الله خامنه‌ای کشتن قاسم سلیمانی را "تروریسم" توصیف کرد و گفت: "سعی کردند سردار عزیز ما را متهم به تروریسم کنند اما خدای متعال صحنه را گرداند و مردم در اینجا و آنجا پرچم آمریکا را آتش زدند." او به خصوص رسانه‌های بین‌المللی را هدف حمله قرار داد و گفت: "امپراتوری رسانه‌ای صهیونیسم سعی کردند که سردار ما را متهم به تروریسم کند اما خداوند متعال صحنه را به عکس آنچه آنها می‌خواستند قرار داد." رهبر ایران در این زمینه "از تلویزیون‌های آمریکایی و رادیو انگلیس" نام برد.

آقای خامنه‌ای شرکت مردم در مراسم تشییع جنازه قاسم سلیمانی را مورد تاکید قرار داد و گفت که "ملت ایران نشان داد که به نمادهای مقاومت عشق می‌ورزد و طرفدار تسلیم نیست." او گفت که "سپاه قدس یک نیرویی است که با سعه صدر به همه جا و همه کس نگاه می‌کند و رزمندگان بدون مرز هستند."

او در مورد موشک‌پرانی به سوی پایگاه‌های آمریکا در عراق گفت که "اقدام سپاه ضربه به هیبت ابرقدرتی آمریکا بود" و افزود: "روزی که موشک‌های سپاه پایگاه آمریکایی در عراق را در هم کوبید، از ایام الله است."

او در خطبه اول همچنین از سرنگونی هواپیمای مسافربری اوکراینی ابراز تاسف کرد اما گفت که "به همان اندازه که ما از این حادثه غصه خوردیم، دشمن از آن شاد شد."

وی در توجیه این نظر خود، گفت که هدف "دشمن" این بود که این حادثه باعث شود که مردم ایران مراسم خاکسپاری قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس را که در حمله آمریکاییان کشته شد فراموش کنند.

آقای خامنه‌ای گفت که مادر یکی از کسانی که در سرنگونی هواپیما کشته شدند در نامه‌ای به او، بر وفاداری خود نسبت به نظام تاکید کرده.

آیت‌الله خامنه‌ای از کسانی که "در مقابل توطئه دشمن ایستادند و موضع مخالف دشمن گرفتند" تشکر کرد.

در مورد سقوط هواپیما، او گفت که در این حادثه "ابهاماتی وجود دارد" و افزود که "از فرماندهان سپاه تشکر می‌کنم که برای موضوع توضیح دادند ولی این موضوع باید پیگری شود تا از حوادث مشابه نیز به شکل جدی پیگیری شود."

خامنه‌ای اظهارات برخی دیگر از مقامات در مورد لزوم ادامه فشار بر آمریکا را تکرار کرد و گفت: "تنبیه اصلی آمریکا، اخراج از منطقه است."

رهبر ایران در بخش دیگری از سخنانش مخالفان را محکوم کرد و از جمله شعار تظاهرکنندگان ایرانی در تاکید بر اولویت منافع ایران و انتقاد از حمایت حکومت از گروه‌های خارجی را محکوم دانست. او گفت: "فریب خوردگانی که فریاد زدند نه غزه نه لبنان جانم فدای ایران، جان که هیچ، آرامش خود را نیز فدای ایران نکردند."

او در اشاره تلویحی به تظاهراتی که در اعتراض به سرنگونی هواپیمای اوکراینی صورت گرفت و ابراز حمایت مقامات دولتی آمریکا از آنان هم گفت: "دلقک‌های آمریکایی که به دروغ و با رذالت می‌گویند در کنار مردم ایران هستیم، ببینند مردم ایران چه کسانی هستند. آیا چند صد نفری که به عکس سردار عزیز ما اهانت می‌کنند، مردم ایران هستند یا جمعیت عظیم و میلیونی که خودشان را در خیابان‌ها نشان می‌دهند؟"

آیت‌الله خامنه‌ای بخش دیگری از سخنان خود را به اقدام اخیر سه کشور اروپایی عضو برجام در مورد طرح شکایت علیه کاهش تعهدات ایران در این توافق اختصاص داد و این اقدام را هم با کشته شدن قاسم سلیمانی مرتبط دانست.

وی گفت "یکی از کارهای دیگری که برای تحت‌الشعاع قرار دادن این حوادث بزرگ انجام دادند همین کاری است که این سه دولت اروپایی کردند." وی افزود: "دولت خبیث انگلیس، دولت فرانسه و دولت آلمان تهدید کردند که ما مسئله هسته‌ای را بار دیگر به شورای امنیت می‌بریم، که البته مسئولین کشور خوشبختانه پاسخ اینها را دادند. جواب محکم به اینها داده شد."

رهبر ایران گفت که "این کشورهای حقیر در صدد به زانو در آوردن ملت ایران هستند" و افزود که آمریکا نیز در این مورد موفق نبوده و بنابراین، این کشورها هم موفق نمی‌شوند.

آیت‌الله خامنه‌ای از مردم خواست که برای نشان دادن حمایت خود از حکومت، به طور گسترده و مشتاقانه در انتخابات شرکت کنند و افزود: "مراقبت کنید مبادا دشمن خواسته خود را تحقق ببخشد که عبارت است از کم رنگ کردن انتخابات."

رهبر ایران بخشی از خطبه دوم را هم به زبان عربی ایراد کرد. او تحولات اخیر عراق را به توطئه خارجی نسبت داد و گفت: "آنها می‌خواهند هدف پلید خود را در عراق از طریق فتنه و جنگ داخلی و تجزیه عراق و حذف نیروهای مومن و مجاهد و میهن‌دوست انجام دهند."

طی بیش از سه ماه گذشته، عراق صحنه تظاهرات اعتراضی علیه ساختار حکومتی بوده است. تظاهرکنندگان سیاستمداران و تشکل های سیاسی را که برخی از آنها با حکومت ایران رابطه نزدیک دارند به بی کفایتی و فساد متهم کرده و خواستار تحول اساسی در کشورشان شده اند. آیت‌الله خامنه‌ای چندی پیش نیز اعتراضات عراق را توطئه‌ای علیه روابط نزدیک دو کشور خوانده بود.

وی حرکت اعتراضی در لبنان را بخشی از توطئه علیه کشورهای اسلامی دانست و گفت: "فتنه‌ها در لبنان و خرابکاری‌های مستمر در عراق نمونه هایی از این دست هستند."

رادیو فردا:

سخنرانی خامنه‌ای؛ رهبر علیه مردم

مهم‌ترین محور و سوژه سخنرانی روز ۲۷ دی ماه رهبرجمهوری اسلامی در نماز جمعه تهران «مردم» بودند. آیت‌الله خامنه‌ای چهار بار به طور مشخص و معنادار درباره مردم سخن گفت.

بار نخست گفت کسانی که شعار «نه غزه، نه لبنان» سر دادند، فریب‌خورده بودند. بعد تلویحاً گفت کسانی که عکس قاسم سلیمانی را پاره کردند، مردم ایران نبودند. در مرحله سوم گفت کسانی که پی‌گیر حادثه سقوط هواپیما هستند، احساساتی، فریب‌خورده و تحت تأثیر رسانه‌های بیگانه بودند.

و سرانجام خانواده قربانیان سقوط هواپیما را دسته‌بندی کرد و از خانواده‌هایی تشکر کرد که، به گفته او، تسلیم وسوسه دشمن نشدند.

او در این سخنرانی بیش از آن‌که درباره دونالد ترامپ و آمریکا و «دشمن» سخن بگوید، درباره مردم معترض و علیه آن‌ها سخن گفت.

می‌توان درک کرد که بخشی از این انتقاد او ناشی از خشم و غم عظیمی است که به خاطر از دست دادن قاسم سلیمانی دارد، ولی موضوع مهم‌تر از قاسم سلیمانی، خود اوست. او از هدف قرار گرفتن خودش در خیابان‌ها سخت خشمگین و دل‌آزرده است.

احمد خاتمی، عضو مجلس خبرگان رهبری، در خاطره‌ای گفته است سال‌ها پیش وقتی برای پرسش و پاسخ نزد رهبر رفته بودند، آیت‌الله خامنه‌ای به آن‌ها گفته بود که ۲۰ سال دیگر متوجه می‌شوید که سید علی چه کرده است.

به نظر می‌رسد زودتر از زمان موعود، مردم معترض می‌گویند که متوجه شده‌ایم «سید علی» چه کرده و این آگاهی‌شان را پشتوانه اعتراض و شعارشان در خیابان‌ها قرار داده‌اند و قطعاً «آقا خوشش» نمی‌آید.

از همین منظر، به نظر می‌رسد آیت‌الله خامنه‌ای اندک اندک دارد از دوگانه رهبر-دشمن به دوگانه رهبر-مردم تغییر موقعیت می‌دهد.

رهبر جمهوری اسلامی بیست سال پیش می‌گفت اگر کسی عکس خودش را پاره کرد، سکوت کنید، و حامیانش اشک می‌ریختند؛ ولی امروز می‌گوید کسی که عکس قاسم سلیمانی را پاره کرد ایرانی نیست، تا نفرت حامیانش از مردم معترض را دوچندان کند.

این رویکرد که تأیید و تداوم دوشقه‌کردن جامعه است -موضوعی که رهبر جمهوری اسلامی بارها گفته بود مخالف آن است-، معنایی جز خشم عظیم خامنه‌ای از معترضان ندارد.

تار و پود ذهن آقای خامنه‌ای را «دشمن» شکل داده است؛ او در خارج از کشور دنبال دشمن می‌گردد و در داخل کشور دنبال عامل دشمن. اکنون مهم‌ترین عامل دشمن از نظر او مردم معترض ایران هستند.

پیش از این سابقه داشت که او در جست‌وجوی عامل دشمن از کلمه «نفوذ» استفاده می‌کرد و در میان مسئولان جمهوری اسلامی دنبال عامل دشمن می‌گشت، ولی اکنون در میان مردم دنبال آن‌ها می‌گردد.

کسانی که شعار «نه غزه، نه لبنان» را در سال‌های اخیر و به شکل‌های مختلف سر داده‌اند، از اقشار مختلف مردم ایران بوده‌اند: تابستان سال ۸۸ کسانی که دنبال پس گرفتن رأی خویش بودند، دی سال ۹۶ کسانی که از فساد و بیکاری به خشم آمده بودند، آبان ۹۸ مردمی که به بهانه گرانی بنزین به خیابان آمدند و به کل سیاست‌های نظام اعتراض کردند، و دی‌ ۹۸ مردمی که به بهانه سقوط هواپیما به خیابان آمدند و دوباره علیه سیاست‌های نظام و سپاه شعار دادند.

همه این مردم، از خیابان‌های بالای شهر تهران تا کوچه پس‌کوچه‌های سیرجان، و از شهرک‌های اطراف کرج تا کوچه‌های خاکی دورود لرستان، طیف‌های مختلف مردم معترض بودند که شعار «نه غزه، نه لبنان» را به روایت‌های گوناگون سر دادند.

با این حال همه آن‌ها امروز از نگاه رهبر جمهوری اسلامی یکسان بودند. مهم نبود که به چه طیفی وابسته‌اند یا در کجای ایران زندگی می‌کنند یا خواسته‌شان سیاسی است یا اجتماعی؛ آیت‌الله خامنه‌ای می‌گوید آن‌ها ملت ایران نیستند، منافع ملی را نمی‌فهمند و تابع و فریب‌خورده دشمن هستند.

واکنش مردم معترض به این رفتار آیت‌الله خامنه‌ای در سال‌های اخیر روشن بوده است. آن‌ها هر روز نسخه تازه‌ای از شعارها علیه او را در خیابان رو می‌کنند و تأکید و تمرکز دارند بر این‌که آقای خامنه‌ای مسئول اصلی بحران‌های ایران است و حداقل درخواست‌شان استعفای اوست.

بنابراین، در شکل کلان، تحولات در حال طی مسیر طبیعی خودش است. مردم معترض، مهم‌ترین «دشمن» خویش را یافته‌اند و رهبر جمهوری اسلامی نیز مقابل مهم‌ترین «دشمن» خویش ایستاده است. این دوگانه تازه نیست، ولی در حال رشد و نمو است و طبعاً تعیین‌کننده‌ترین دوگانه سیاست ایران خواهد بود.