با تاسف بسیار در چند روز اخیر فاطمه بریهی دختر جوان 19 ساله در شهرستان عبادان (آبادان) در اقلیم اهواز توسط همسر خود به شکل فجیعی و به بهانه ی دفاع از شرف و ناموس به قتل رسید. این جنایت با جریحه دار کردن وجدان عمومی، واقعیت های تلخی را در جامعه ی عرب اهواز و کل کشور آشکار ساخت. هر چند از تعداد چنین فجایعی در اقلیم اهواز به نسبت گذشته بسیار کاسته شده است اما وقوع حتی یک قتل بویژه در حق دختران بی گناه و به بهانه های واهی غیر قابل قبول بوده بویژه اگر چنین جنایتی به شکل و روشی سبعانه و با اظهار فخر و افتخار قاتلین همراه باشد. 

البته در روزهای گذشته شهرهای مختلف ایران شاهد کشته شدن 5 زن بودند که ابتدا #رومینا_اشرفی در گیلان توسط پدرش با ضربات داس کشته شد. پس از آن سر #فاطمه_بریهی در آبادان توسط شوهرش بریده شد. در کرمان هم پدر #ریحانه_عامری او را با میله آهنین کشت. زنی 25 ساله و مادر سه کودک هم در آبادان با ضربات چاقوی برادرش از پا در آمد و در گلشهر کرج هم شوهری با تفنگ شکاری به زندگی همسرش پایان داد.

هر ساله تعداد زیادی از زنان ایران توسط مردان فامیل تحت عنوان #قتل_ناموسی کشته می‌شوند. آمار دقیقی درباره این حوادث وجود ندارد ولی در سال 2014 یک مقام نیروی انتظامی تهران گفت که قتل‌های ناموسی 20 درصد آمار سالیانه قتل در ایران را تشکیل می‌دهند.

ارتکاب چنین جنایاتی به عنوان پدیده های ناهنجار اجتماعی بررسی و تحقیق عمیق و بی طرفانه ای را از سوی کارشناسان و محققان می طلبد چرا که جامعه ی امروز عرب اهواز بر خلاف چنین حالت های خاص و غیر معمول شاهد حضور نسبی زنان و دختران در فعالیت های اجتماعی و سیاسی بوده که اظهارات سپیده قلیان مبنی بر وجود صدها زن زندانی عرب در تاریک خانه های جمهوری اسلامی شاهدی بر رشد آگاهی و مسئولیت پذیری سیاسی - اجتماعی زنان عرب می باشد.

با تمام این وجود هر ناهنجاری اجتماعی بویژه اگر به قیمت جان زنان و دختران تمام شود ضمن آن که دلیلی بر کاستی های فرهنگی و اجتماعی است، گویای فقدان حمایت های قانونی و نبود سازوکارهای پیشگیرانه و بازدارنده در نظام قضایی و قانون مجازات کشور نیز می باشد. قوانینی چون سن ازدواج دختران، قیومیت، ارث، حق طلاق، حجاب اجباری و.. همگی در جامعه ی مردسالار و نظام مدعی دین سالاری به ضرر زنان و به سود هژمونی سیاسی – اجتماعی مردان می باشند.

افزون بر آن نظام تمامیت خواه حاکم، به دلیل ممانعت از شکل گیری مرجعیت های اجتماعی و فرهنگی با هر گونه فعالیت های روشن گرایانه و آگاهی بخش در جامعه عرب اهواز برخوردهای امنیتی و پلیسی شدیدی می کند. افزایش نسبت زندانیان معلم، دانشجو و هنرمند همچنین اعمال فشارها و تهدیدهای پیدا و پنهان علیه فعالان فرهنگی و روزنامه نگاران عرب اهوازی و تعطیل کردن سازمان های مردم نهاد محلی به بهانه های امنیتی بوضوح نشان می دهد که نظام حاکم آگاهانه و سیستماتیک با هر گونه روند و نهادهای آگاهی بخش سر ستیز دارد. در مقابل، این نظام از طریق مقامات و نهادهای محلی به تقویت سنت ها و نهادهای سنتی فرسوده همچون «ستاد عشایر» می پردازد تا از سویی جامعه ی عرب اهواز را به صورت قبایل و عشایر به تصویر بکشد و از سوی دیگر مانع شکل گیری نهادها و روندهای مدنی مدرن جهت مبارزه با ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی شود. چنین حمایت های نهادی و قانونی از عشیره گرایی به تقویت رفتارهای زن ستیزانه و احتمال ارتکاب قتل های ناموسی از سوی افرادی می شود که زنان و دختران را «شرف قبیله» می پندارند.

وضع رقت بار اقتصادی بویژه از طریق قوانین ظالمانه و تبعیض آمیز استخدامی نیز تاثیر بسزایی در افزایش بزه و جنایت در جامعه ی عرب اهواز داشته است. شرایط سخت اقتصادی آن هم در اقلیم ثروتمند اهواز واقعیت های متناقضی را نشان می دهد که حتی اعتراض نمایندگان دیگر شهرستان های کشور نسبت به فقر و بیکاری و محرومیت های گسترده را به همراه داشته است. افزایش نرخ و کاهش سن قربانیان خودکشی نیز وجه دیگری از بی مبالاتی مقامات مسئول نسبت به جان و کرامت انسانی شهروندان عرب می باشد که البته به سیاست و رویه ی همه ی مقامات محلی تبدیل شده است.

برغم تمام این ممانعت ها و کاستی ها، قتل تکان دهنده فاطمه بریهی همه ی وجدان های بیدار جامعه را به چالش گرفته است. سازمان حقوق بشر اهواز به نوبه ی خود ضمن محکوم کردن هر گونه قتل و جنایت بویژه در حق زنان و دختران به بهانه ی شرف و ناموس، مصرانه خواستار برخورد جدی با عاملان این حوادث غیر انسانی و برداشتن چتر حمایتی قانونی و فراقانونی از مرتکبان این جنایات از طریق بازنگری در قوانین حمایتی و جزایی در ایران می باشد.

سازمان حقوق بشر اهواز (اهرو)

جمعه 30 خرداد 1399 شمسی – 19 ژوئن 2020 میلادی