پاسخ به نوشتار آقای محمد حسین یحیایی: “زد وخورد های مرزی ارمنستان با جمهوری آذربایجان”*- 

آقای محمد حسین یحیایی، که بعضا لقب دکتر را هم به دنبال نامش می کشد، از همان ابتدا با انتخاب عنوان نوشتارش “زدوخوردهای مرزی ارمنستان با آذربایجان” جهت گیری مغرضانه خود نسبت به درگیری های مرزی اخیر میان دو کشور را نشان می دهد. در حالی که اعلام خطرها و بیانیه های سازمانهای بین المللی، مانند سازمان ملل متحد، سازمان همکاری و امنیت اروپا و غیره، برخلاف اطلاعات کذب ایشان، یا هردو طرفهای مناقشه را بدون نام بردن از طرفی، به خویشتن داری فرا خوانده اند – رویه ای که معمول سازمانهای بین المللی است – و یا مانند پارلمانها و نمایندگان مجالس کشورهای متعدد، مانند فرانسه، هلند، سوئد، استرالیا، پاراگوئه و غیره، جمهوری آذربایجان را طرف تجاوزکار شناخته و تهاجم جدید نظامی وی به مرزهای شناخته شده بین المللی ارمنستان و روستاهای مرزی این کشور را محکوم کرده اند.

آنچه که جناب آقای محمدحسین یحیایی در شروع گفتارشان درمورد وضعیت اقتصادی،اجتماعی ارمنستان به عنوان دلیل وضرورت شروع جنگ می گوید: “برای فرافکنی و انحراف افکار عمومی از شرایط داخلی و بحران عمیق اقتصادی و اجتماعی که کشور در گرداب آن گرفتار شده و در تنگنا قرار گرفته، ماجراجویی و ایجاد تنش با همسایگان به ضرورت تبدیل می شود…”، دست کم به همان میزان، و حتی بیشتر، از منظرهای سیاسی، قومی، اجتماعی، اقتصادی (به دلیل کاهش صادرات و قیمتهای نفت)، حقوق بشر و غیره، در مورد جمهوری آذربایجان نیز صدق می کند. مضافا براینکه، آقای علی یف به خاطر صرف هزینه های گزاف و به هدر دادن منابع مالی کشور برای مقاصد نظامی باید در برابر مردم خود پاسخگو باشد، درحالی که ارمنستان و قره باغ، که درواقع پیروز نهایی جنگ به شمار می روند نیازی به شروع جنگ ندارند. به عکس، ارمنستان نیاز به محیطی آرام و عاری از تنش با همسایگانش دارد تا بتواند برای رونق دادن اقتصادش سرمایه های خارجی را جلب کند.

معمولا در درگیری های مشابه، طرفین یکدیگر را متهم به پیشدستی در حمله می کنند و غالبا هم تعیین صحت و سقم ادعاهای طرفین مشکل و بلکه غیرممکن است، مگر آنکه صلحبانانی در خط تماس مستقر شده باشند که منبع آتش را شناسایی و طرف خاطی را تعیین نمایند. آنچه که انگشت اتهام را به سوی آذربایجان متوجه می سازد، امتناع باکو از پیشنهاد روسای گروه میانجی مینسک به ایجاد مکانیسمهای نظارت و تجهیزات و دستگاههای ردیابی نقض آتش بس در خط ترک مخاصمه بوده است، در حالی که ارمنستان و قره باغ خواستار استقراز هرچه زودتر تجهیزات و نفرات لازم برای این منظور هستند. آیا ین امتناع باکو اقدامی عمدی جهت داشتن آزادی عمل در تنش آفرینی و جنگ افروزی برای داغ نگه داشتن مساله نیست؟

درضمن، آقای یحیایی فراموش می کند که آذربایجان علاوه براینکه بخشی از کشور همسایه اش ایران را “آذربایجان جنوبی” می خواند، اکنون ادعای مالکیت ایروان را هم دارد و این بار آنرا “آذربایجان غربی”  می نامد! احتمالا به زودی شاهد به وجود آمدن “آذربایجان شرقی و شمال شرقی و غیره هم خواهیم بود. آقای یحیایی بهتر است به حکام باکو گوشزد کند قاچ زین را محکم بگیرند اسب سواری پیش کششان!

یک مورد آشکار دیگر از تحریف واقعیت توسط آقای یحیایی خبر مربوط به بیانیه سازمان همکاری و امنیت اروپاست که طی آن آقای دکتر “خبر” را اینگونه بازگو می کند: “سازمان همکاری اروپا ( آگیت ) هم با محکوم کردن حملات ارمنستان خواهان رفع تنش بین دو کشور شد”. هیچ گونه سند یا منبعی هم در تایید ادعایش نمی آورد، اما ظاهرا منبع خبر وی تارنمای فارسی تی ان تی TNT (سایت خبری ترکیه) بوده است (۱)، زیرا تقریبا همان عبارات کذب تارنما را به کار می برد. می گویند به روباه گفتند شاهدت کو، دم خود را نشان داد.
در حالی که در هیچ جای دیگر و هیچ مرجع بین المللی، جز همان رسانه های ترک زبان، چیزی  در محکومیت یک طرف منازعه و به ویژه ارمنستان گفته نشده است. اگر هست، لطفا منبع اصلی را ارائه دهید. شاید یکی دو کشور اسلامی، مثل پاکستان، من باب تعارف یا از سر ناآگاهی، چیزی در این باره گفته باشند، اما اکثریت قریب به اتفاق کشورهای اسلامی و عرب دیگر فریب شگردهای جنگ روانی آنکارا را نمی خورند.

مورد دیگر تحریف نه چندان استادانه خبر از میان موارد متعدد، نقل قول وارونه ایشان از هشدار وزیر دفاع ارمنستان به اظهارات جنگ طلبانه مداوم مقامات باکوست: آقای یحیایی خبر را چنین بازگو می کند: “در این میان گفتار « داوید دونویان » وزیر دفاع ارمنستان این نگرانی را افزایش می دهد که می گوید: شاید به اشغال مواضع استراتژیک آذربایجان ادامه دهیم و ...”، در صورتی که هشدار آقای دونویان به باکو چنین بوده است که ” اگر جنگ تاره ای را آغاز کنید سرزمینهای جدیدی را از دست خواهید داد…” (۲).
 حال توجه کنید به تهدید وزارت دفاع رژیم باکو در ١۶ ژوییه جاری که ضمن آن اعلام کرد:  “ارمنستان نباید فراموش کند که تاسیسات اتمی وی در “مِتسامور” در تیررس سامانه های موشکی ما قرار دارد و این سامانه ها می توانند با دقت تمام آن تاسیسات را هدف قراردهند …”.
چنین اعلانی فقط از جانب شخص یا منبعی به غایت نادان و بدون احساس مسئولیت می تواند صادر شود، زیرا حمله موشکی به تاسیسات اتمی یادشده نه فقط ارمنستان، بلکه کل منطقه را آلوده کرده و عواقب وحشتناک و دامنه داری را برای همه مردمان منطقه، ازجمله آذربایجان به وجود خواهد آورد.
آقای دکتر لازم است به جای ایفای نقش بلندگوی تبلیغاتی رژیم باکو آنها را به تجدیدنظر در گفتارها و کردارهای نابخردانه شان فرا بخوانند. 

درمورد پناهندگان و فراریان جنگی، آقای یحیایی، طبق سیاق “استدلالی” اش فقط یک طرف قضیه را نشان می دهد و فراموش می کند که پس از کشتارها و پوگرومهایی که در شهرهای آذربایجان علیه ساکنان ارمنی صورت گرفت چندصدهزار نفر از ارمنیان آذربایجان مجبور به فرار به ارمنستان و روسیه شدند، به طوری که از جمعیت تقریبا نیم میلیونی ارمنیان آذربایجان چیزی در آن کشور باقی نمانده است. هم اکنون نیز، دولت آذربایجان حتی اتباع کشورهای دیگری را که نام فامیل ارمنی دارند، به کشور خود راه نمی دهد، که این موضوع بعضا باعث تنشهای دیپلماتیک با کشورهای دیگر شده است. به هرجهت، ارمنستان با وجود داشتن منابع کم بیش از دویست هزار پناهنده را اسکان داده است، در حالی که رژیم باکو باوجود داشتن درآمدهای سرشار نفت و گاز، برای زنده نگه داشتن کینه و دشمنی نسبت به ارمنیان، از اسکان پناهندگانش خودداری می ورزد و این اشک تمساح ریختن آقای یحیایی برای پناهندگان آذربایجانی چیزی جز دنباله همان سیاست تشدید کینه و دشمنی باکو نسبت به ارمنیان نیست.

آقای یحیایی به “سیل داوطلبان اعزام به منطقه جنگی در آذربایجان ..” و همچنان آمادگی نظامی جمهوری آذربایجان در مقایسه با گذشته در شرایط بهتر و گاهی برتر…” اشاره می کند. مشکل حکام باکو (و هواداران ایرانی شان) اینست که تصور می کنند برتری نفرات و تسلیحات و منابع خود به خود پیروزی در جنگ را تضمین می کند و فراموش می کنند که این “برتری نظامی” هرگز کمکی به آذربایجان ننموده، بلکه تقریبا هربار با خفت و خواری بیشتر صحنه جنگ را ترک کرده است.
در ضمن، جالب است یاد آوری شود که از میان دهها هزار نفر “سیل داوطلبان آذربایجانی برای اعزام به منطقه جنگی”، طبق گزارشات فقط ١۵٠ نفر به فراخوان علی یف پاسخ داده و برای این منظور ثبت نام کردند!
در ارمنستان نیز شمار کثیری از شهروندان عادی، کهنه سربازان، پزشکان و غیره داوطلب اعزام به جبهه شدند ، اما وزارت دفاع اعلام کرد که فعلا نیازی به آنها نیست و نیروهای دفاعی به خوبی از عهده وظایف خود بر می آیند.

برخلاف آنچه مدام از جانب جمهوری آذربایجان تبلیغ می شود و متاسفانه تا حد زیادی هم موفق به جا انداختن آن در افکار عمومی شده است، مناقشه قره باغ از نظر حقوق بین الملل مناقشه ای ارضی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان نیست، بلکه مناقشه ایست میان دولت آذربایجان و بخشی از شهروندان آن کشور. درست است که قره باغ از کمک و پشتیبانی دولت و مردم ارمنستان برخوردار است (آذربایحان هم ازکمک و پشتیبانی ترکیه و … برخوردار بوده است)، اما این موضوع صورت مساله حقوقی را تغییر نمی دهد. لازم به توضیح است که در هیچ یک از چهار قطعنامه شورای امنیت در باره مناقشه قراباغ صحبتی از “اشغال اراضی آذربایجان توسط ارمنستان” نشده، بلکه صحبت از کنترل مناطق توسط “نیروهای ارمنی قره باغ” شده است.  
لکن، مهم ترین شرط یا درواقع پیش شرط برای رسیدن به راه حل مرضی الطرفین طبق مفاد قطعنامه ها، حفظ رژیم آتش بس می باشد. بدون اجرای این شرط (حداقل برای شش ماه) اجرای شروط بعدی توافق نامه مثل شروع مذاکرات سه جانبه در فضایی غیر خصمانه، اقدامات و تمهیدات موجد اعتماد و اطمینان متقابل،  احیای خطوط ارتباطی حمل و نقل و نیرو در منطقه، دید و بازدیدهای متقابل نهادهای غیررسمی و رسمی دو کشور و غیره، امکان پذیر نخواهد بود. لکن، به علت نقض مکرر آتش بس هرگز امکان انجام و اجرای شروط بعدی برای رسیدن به یک راه حل مورد توافق به وجود نیآمده است.

 باید توجه داشت که مناقشه قره باغ دارای سه طرف است (آذربایجان، قره باغ و ارمنستان)، که قرارداد آتش بس را (در ماه مه ١٩٩۴) امضا کرده اند، در حالی که آذربایجان مایل نیست نمایندگان قره باغ را بر سر میز مذاکره بپذیرد. اگر آذربایجان مدعی است که قره باغ متعلق به اوست، بنابراین، باید قبول کند که باشندگان ساکن آن شهرواندانش هستند و برای رسیدن به توافقی پایدار باید با نمایندگان آنها مذاکره کند. مردم قره باغ بارها اعلام کرده اند که درصورت عدم مشارکت در مذاکرات هیچ گونه توافقی میان ارمنستان و آذربایجان را نخواهند پذیرفت و هرگز حاضر به رجعت به وضعیت سابق تحت سلطه دیکتاتوری فاسد علی یف نیستند. 
بالاخره آقای دکتر یحیایی استدلال می کند: “حال با توجه به شرایط اقتصادی و اجتماعی بویژه منطقه ای، ایجاد تنش به یک ضرورت تبدیل شده تا پای فدراسیون روسیه و ترکیه و بازیگران دیگر به منطقه باز شود…”
اتهام شروع جنگ به ارمنستان به هیچ منطقی استوار نیست، زیرا ارمنستان نیازی به شروع جنگ ندارد. به عکس، به خوبی می توان  تصور کرد که حکام باکو با محاسبات غلط از وضعیت اقتصادی ارمنستان و برای در تنگنا قراردادن بیشتر و وادار کردن وی به دادن امتیازات، هم چنین پاسخگویی به مخالفانش دربرابر اتهام انفعال در برابر ارمنستان – هم چنانکه خود آقای دکتر هم تاکید می کند – هراز گاهی اقدام به جنگ افروزی در مرز خود با همسایه اش می نماید.
 همان طور که اشاره شد، یک دلیل عمده بن بست مذاکرات خودداری باکو از پذیرفتن نمایندگان حکومت خودگردان قره باغ در مذاکرات است، در حالی که قره باغ نیز یکی از طرفین قرارداد آتش بس بوده است. این رویکرد نابخردانه دنباله سیاست رد و تبعیضی بوده که دهه های متوالی حتی از زمان حکومت شوروی نسبت به ارمنیان قره باغ اعمال شده و درواقع علت اصلی جدایی منطقه از آذربایجان بوده است. حکام باکو اکنون حاصل دهه ها سیاست کاشتن تخم کینه و نفرت نسبت به ارمنیان را درو می کنند. بهتر است به هوش آیند و به جای شاخ و شانه کشیدن سر میز مذاکره بنشینند.
١٨ ژوییه ٢٠٢٠ برابر با ٢٨ تیر ١٣٣٩
=====================
پانویس:
* اخبار روز  https://www.akhbar-rooz.com/%d8%b2%d8%af-%d9%88%d…
۱. https://www.trt.net.tr/persian/jhn/2020/07/14/agy…
۲. http://asbarez.com/178701/new-territories-in-the-…

لینک مقاله
https://www.akhbar-rooz.com/%d9%be%d8%a7%d8%b3%d8…