بیانیە تعدادی از اذریهای ایران علیە کوردها زیر پوشش نقد مواضع حزب دموکرات کوردستان ایران موجی از نارضایتی بویژە از طرف چهرەهای سرشانس اذری چون اقایان هدایت سلطان زادە، محمد ازادگر و بهزاد کریمی بدنبال داشت و بعضا انصراف دوستانی از امضاکنندگان را نیز بهمراە داشت. بدون نیاز بە بررسی کارشناسانە میشد تشخیص داد بیانیە مذکور بنابە پیشنهاد سازمان امنیت تورکیە ( میت ) تنظیم شدە بود. یکی از مباحثی کە بیانیە یادشدە بدنبال اورد این بود کە چرا اذریهای ایران از دریچە سیاستهای تورکیە بە مسائل مینگرند؟ چرا هویت خود را بە تورکیە گرە می زنند؟ چە فضیلتی در تورک خواندن هست کە هویت و تاریخ پرافتخار خود را فدای تاریخ و فرهنگ سیاە عثمانیان میکنند؟

 

 

اذربایجان حوزە جغرافیایی مردم اذربایجان و زبان اذری هم شناسنامە ملت اذری است. از شانس خوب اذریها نیم انان در چارچوب کشور اذربایجان بە استقلال دست یافتە و در ملل متحد با نام اذربایجان و زبان اذری ثبت شدەاند. اذریهای تورکیە با وجود اینکە اقلیتی شکنندە هستند اما هویت ملی خود را در ساختار ملی تورکیە کە بر اساس حذف دیگر ملل بنیان نهادە شدە حفظ کردەاند. سوال اصلی اینجاست چرا اذریهای تورکیە خود را اذری بدون پسوند تورک میدانند اما اذریهای ایران خود را تورک میدانند؟ دیگر اینکە اذریهای ایران بجای اینکە قزوین، زنجان، همدان و سایر مناطق اذری نشین را با نام اذربایجان تعریف کنند و حوزە جغرافیایی خود را قوی سازند چرا با رفتارهای غیر سیاسی بە ساختار ملی خود ضربە میزنند؟

 

اذریها کهنترین مردمان سرزمین اذربایجان و از تبار ماد هستند، در بسیاری از روایات تاریخی منشا نوروز اذربایجان و جلوس جمشید بر تخت بودەاست. تورکان عثمانی کە امروزە بر تورکیە حکمرانی میکنند چون مهاجرند دشمن نوروز و پیدایش نوروز هستند زیرا قبل از اسلام تاریخی ندارند و اگرچە نزدیکی زبانی با اذریها دارند اما مشترکات تاریخی و فرهنگی باهم ندارند. شباهت و نزدیکی زبانی تنها مختص اذریها و تورکها نیست. ریشە زبانی فارسها و کوردها هم بهم نزدیک است. تفاوت زبان روسی با اکراینی تنها سە درصد است. تفاوت زبان بلاروسی با روسی بسیار کم است اما هرکدام ملت جداگانەای هستند. تفاوت ملی میان اذری و تورک را میتوان در سخن بزرگان و جوک و لطیفەها نیز دید. برای نمونە اذریها میگویند " کشورت را به ارمنی، پولت را به آذری و زنت را به ترک بە امانت نسپار".

 

 

خود را تورک خواندن تنها خواستە عدەای از اذریهای ایران نیست بلکە بسیاری از کوردهای تورکیە کە شخصیت ضعیفی دارند برای داشتن زندگی بهتر هویت ملی خود را کتمان و نە اینکە خود را تورک بلکە خود را از تورکها تورکتر میدانند. برخی اذریهای ایران هم فریب زرق و برق انکارا و استانبول را خوردەاند، مطمئنا اگر روزی باکو انگونە بدرخشد خود را اذری میدانند!!

برخی از اذریها در حالی خود را تورک و بە تورکیە ربط میدهند کە تورکها در تورکیە زبان اذری را مسخرە میکنند در حالیکە زبان اذری بسیار غنی و اصالت دارد اما زبان تورکی فاقد استانداردهای لازم و تلفیقی از عربی، فارسی، کوردی و زبانهای اروپاییست. ناگفتە نماند در این روزها کە جنگ میان اذربایجان و ارمنستان در میان است بارها بە سخنان اردوغان و الهام علی اف روسای جمهور تورکیە و اذربایجان گوش دادەام و هر دو در بیانات خود از ملت تورک و اذری و زبان تورکی و اذری و مجزا از هم سخن میگویند.

 

فیلسوف فرانسوی ارنست رنان میگوید "ملت همە پرسی همە روزە است ". هر ملتی باید حق اینرا داشتە باشد کە هویت خود را تعریف و در یک رفراندم شیوە زندگی جمعی خود را مدیریت و انگونە کە میخواهند زندگی کند. ساختار فدراتیو روسیە با وجود ٣١زبان رسمی مدلی از همزیستی و احقاق حقوق ملل است. از این جهت روسیە را بە نمونە اوردم کە شباهتهای زیادی میان ساختار ملی ایران و روسیە وجود دارد گرنە کشورهای غربی مدلهای مقبولتری در همزیستی میان ملل بوجود اوردەاند کە میتوان بە ساختار ملی سویس و یا بلژیک اشارە نمود.

 

 

ایران گریزی بخشی از دلایل خود را تورک دانستن اذریهاست. تصور اغلب فعالان اذری این است کە برای خود را جدا کردن از ایران بە تورکیە نزدیک شوند. در این میان بجای تکیە بر ارزشهای تاریخی - اجتماعی خود بە تورکان بی هویت عثمانی تکیە میکنند. غافل از اینکە اشتراکات فرهنگی تاریخی انان با فارسها و دیگر ملل نافی رسیدن بە هویت ملی نیست. عوامل امنیتی ایران نیز بسیار اگاهانە اذریها را بسوی تورکیە هدایت و ادرس انجا را میدهند زیرا از نگاە استراتژیستهای امنیتی ایران جمهوری اذربایجان و اذری بودن برای ایران یک تهدید است اما تورک بودن و نگاە بە ترکیە یک فرصت. بلحاظ فرهنگی نیز کە بنگریم ملت اذری ملتی سکولار، ازاداندیش و هویت خود را از دین نمیگیرد اما تورکان عثمانی تاریخشان با جنگ و کشتار عجین است، هویتشان بە دین گرە خوردە و کارنامە منفوری از خود بجای گذاشتەاند.

 

 

کوردها، بلوچها و فارسها ریشە زبانی و نژادی مشترکی دارند اما این مشترکات دلیل نشدە کە بلوچهاهویت ملی خود را بە پاکستان گرە بزنند و یا کوردها برای رهایی از دست فارسها خود بە عظمت تاریخی خود پشت کنند. مشترکات فرهنگی ما با فارسها غنای فرهنگی ما را میرساند و مانعی برای هویت خواهی ما نیست.