در طول تاریخ جنایت ھای بسیاری از طرف کشورھا و ملتھا بر کشورھا و ملتھای دیگر شدہ است یا از طرف دولتھا بر علیہ مردمان کشور خود و یا جمعی از مردمان کشور۰ 

جنگ یوگسلاوی سابق بین صربھا و بوسنی ھا از نمونہ ھائی است کہ منجر بہ کشتار ھزاران انسان از دو طرف خاصا بوسنی ھا شد۰ جنایات گروھای صرب توسط جامعہ جھانی بہ عنوان جنوساید (نسل کشی) صربھا بر علیہ بوسنی ھا برسمیت شناختہ شد و ھنوز زخمھای این جنایات در بین مردم بوسنی باقی است. 

یک نمونہ دیگر نسل کشی در عصر حاضر در کشور رواندی در آفریقا رخ داد کہ منجر بہ کشتہ شدن بیش از یک میلیون توتسی توسط بخشی از ملت ھوتو شد۰ 

جنایت بودائی ھای برمہ بر علیہ مسلمانان چند سال پیش نیز یک نسل کشی بود۰ 

اگر یک کمی دورتر بہ تاریخ نگاھی بندازیم کشتار دستہ جمعی یھودیان و سایر اقلیتھا مثل کولی ھا توسط ارتش آلمان نازی برھبری آدولف ھیتلر در تاریخ مدرن بشریت بے نظیر است۰ ارتش ھیتلر کہ آغازگر دو جنگ جھانی اول و دوم بود در اول سپتامبر ۱۹۳۹ با حملہ ھوائی بہ لھستان جنگ جھانی دوم را آغاز کرد۰ در این جنگ بیش از ۶ میلیون لھستانی و میلونھا یھودی جان باختند و بسیاری از یھودیان زندہ زندہ در کورہ ھای آتش سوزاندہ شدند۰

اما اینھا فقط چند نمونہ از نسل کشی است کہ توسط یک ملت بر علیہ ملتی دیگر رخ دادہ است ۰ نمونہ ھای دیگری داریم کہ توسط دولتھا بر علیہ مردم خودشان انجام شدہ است مثلا کشتار خمرھای سرخ در کمبوجیا کہ منجر بہ کشتن میلیونھا کمبوجیائی شد نسل کشی است کہ توسط خمرھای سرخ کہ قدرت را در دست داشتند بر علیہ مردم خویش  انجام دادند۰

 کشتار تاتارھا و تبعید اجباری آںھا بہ سیبری توسط استالین ھنوز در خاطرہ ھای مردم شوروی سابق باقی ماندہ است۰

 ھمہ این نسل کشی ھا کما بیش منجر بہ عذرخواھی مرتکبین جنایت ھا از بازماندگان این نسل کشی ھا شدہ است و قربانیان و مجرمین بعد از یک پروسہ طولانی توانستہ اند ھمدیگر را تحمل کردہ و در کنار ھم زندگی کنند۰ اما تعدادی از جانیان و آغازگران این نسل کشی ھا در دادگاہ ھای جھانی محاکمہ شدہ اند و بہ سزای اعمال خویش رسیدہ اند از جملہ سران جنگ یوگوسلاوی سابق و بانیان نسل کشی در کشور رواندا۰ 

لازم نیست کہ نسل کشی ھا ھمیشہ با جنگ خانمانسوز شروع شوند و منجر بہ کشتار انسانھا در مقطع زمانی کوتاھی شوند۰ رضاشاہ با اشغال سرزمینھای ملی ملل بلوچ، ترک، کرد، ترکمن، عرب، لر، گیلک، مازنی و طالشی آغازگر یک نسل کشی تدریجی بود کہ این نسل کشی تدریجی اما خانمانسوز ھم اکنون توسط نظام جمھوری اسلامی ادامہ دارد۰ اشغالگران فارس با حملہ بہ سرزمینھای تاریخی این ملل و با کشتار ھزاران تن از مدافعان آنھا این مناطق را بہ اشغال خود در آوردند و علاوہ بر نسل کشی فیزیکی بہ نسل کشی فرھنگی، زبانی و بعضا مذھبی پرداختند۰ اسامی شھرھا و مناطق تاریخی این اقلیمھا را حذف و اسامی فارسی را جایگزین کردند۰ اسامی خیابانھا، کوچہ ھا، رودخانہ ھا را نیز از بین مشاھیر فارس زبان انتخاب کردند۰ زبان فارسی را بہ این ملل تحمیل کردند و زبانھای ملی آنھا را ممنوع، غیر رسمی، محلی و بہ لھجہ تقلیل دادند۰ بہ ملل اشغالشدہ اجازہ تدریس بزبان مادری خود را ندادند تا از این طریق باعث انقراض این زبانھا شوند۰ رقص باباکرمی خود را از طریق تلویزیون در بین ملل دربند تبلیغ و ترویج کردند تا آنھا رقصھای ملی و اصیل خویش را بہ باد فراموشی بسپارند۰ والدین را مجبور کردند و می کنند تا بجای انتخاب نامھای اصیل بلوچی، ترکی، ترکمنی، کردی، عربی و لری اسامی فارسی انتخاب کنند۰ در یک کلام می خواستند ھویت این ملل را از بین ببرند و آنھا را تبدیل بہ فارس بکنند و برای ھمیشہ از شر آنھا خلاص شوند۰ بلہ این یعنی نسل کشی تدریجی کہ نظامھاے استبدادی پھلوی و جمھوری اسلامی در مناطق اشغالشدہ مرتکب شدہ اند و ھنوز در حال ارتکاب جرم ھستند۰ 

سفید پوستان بہ قارہ آمریکا یا استرالیا حملہ کردند و ھزاران جنایت بر علیہ بومیان این قارہ ھا انجام دادند۰ سیاھان آفریقائی را بہ عنوان بردہ از آفریقا آوردند و ازشان بھرہ کشی کردند۰ اما نسلھای بعدی سفیدپوستان بہ آن حد از شعور، درک و فھم رسیدند تا از بازماندگان سرخپوستھای قارہ آمریکا، آبورجینھای استرالیا و سیاھان آمریکا عذرخواھی کنند۰ آیا ملت فارس و رھبران آنھا بہ آن حد از درک، شعور و فھم جمعی رسیدہ اند تا بہ خاطر نسل کشی ھای خود و نیاکانشان از ملل بلوچ، ترک، ترکمن، کرد، عرب، لر، گیلک، مازنی وطالشی عذرخواھی کردہ و طلب بخشش کنند؟ بنظر من جواب نہ است چون فرھنگ عذرخواھی را ندارند۰ برای اینکہ مطلب را درست متوجہ شوید در پائین فرھنگ عذرخواھی و پروسہ آنرا تشریح خواھم کرد۰

فرھنگ عذرخواھی و طلب بخشش و ھمچنین بخشیدن چیست؟

اصولا انسانھا را در این مورد بہ سہ گروہ می توان تقسیم کرد۰

۰ گروہ اول آنھائی ھستند کہ دائما در حال عذرخواھی از دیگران ھستند۰ بدون اینکہ مفھوم و مکانیسمھای عذرخواھی را بدانند، طوطی وار چہ مرتکب گناھی باشند و چہ نباشند، از دیگران عذرخواھی می کنند۰ اما سئوال اینجاست کہ  چرا برخی افراد دائم عذرخواھی می کنند در حالی کہ اصلا مرتکب کار اشتباھی نشدہ اند؟ جواب: بہ دو دلیل آنھا اینکارو انجام می دھند۰ دلیل اول این است کہ این کلمہ بہ یک عبارت کاربردی در زبان روزانہ این قبیل انسانھا تبدیل شدہ است طوری کہ حتی بدون اینکہ بہ مفھوم آن فکر کنند آنرا تکرار می کنند۰ اینھا ھمانند بچہ ھای مھد کودکی ھستند کہ از والدین خویش ھمش عذرخواھی می کنند۰ اما عدہ ئی با تمام وجود خالصانہ و آگاھانہ عذرخواھی می کنند بدون اینکہ مرتکب اشتباھی شوند۰ این نوع عذرخواھی علتش کمبود احترام بہ خود، عدم اعتماد بنفس در این افراد می باشد۰ 

اینکہ افراد چگونہ عذرخواھی می کنند بہ شخصیت آنھا و نوع آموزشی کہ از کودکی دریافت کردہ اند بستگی دارد۰ بہ عبارتی انتظاراتی کہ زمانی کہ کودک بودہ اند در آنھا شکل گرفتہ است۰ مثلا اغلب زنان در جوامع شرقی مثل ایران از کودکی آموزش دیدہ اند کہ جامعہ از آنھا انتظار دارد بہ آسانی طلب بخشش کنند۰ افرادی ھم ھستند کہ از مافوق یا رئیس خویش یا از بزرگتران بہ خاطر احترام بہ آنھا عذرخواھی می کنند بدون اینکہ مرتکب خطائی شدہ اند یا مقصر باشند۰ آنھا می خواھند تا رابطہ ھا خراب نشود و از ایجاد تنش در محیط کار و زندگی پرھیز کنند۰

۰ گروہ دوم آن عدہ ھستند کہ اصلا عذرخواھی نمی کنند۰ آنھا طوری تربیت شدہ اند کہ فرھنگ عذرخواھی در آنھا رشد نکردہ است و اصلا مقولہ عذرخواھی در بین خانوادہ و اجتماع آنھا بہ مفھوم واقعی خویش شناختہ شدہ نیست۰ شوینیستھای اشغالگر در سرزمینھای ملل بلوچ، کرد، ترک، ترکمن، لر و عرب جزء این گروہ ھستند۰ اما براستی دلیل اینکہ چرا این افراد یا گروہ ھای انسانی عذرخواھی نمی کنند چیست؟ مھمترین دلایل آن کمبود اعتماد بہ نفس و احترام بہ خویش است۰ وقتی کہ فرد عذرخواھی و طلب بخشش می کند این بہ این مفھوم است کہ خطای بزرگی از آنھا سر زدہ است۰ اما برای این افراد سخت است کہ بپزیرند کہ اشتباہ کردہ اند و دوست ندارند کہ تصویر خود برتربینی، خودمحوری و بزرگبینی کاذبی کہ در ذھن خود برای خویش درست کردہ اند خراب شود۰ ایدہ آلی کہ طرف کامل است و ھرگز اشتباہ نمی کند و ھمیشہ آنھا ھستند کہ حق بجانب ھستند باعث می شود کہ عذرخواھی نکنند۰ عذرخواھی بہ آنھا احساس کوچک شدن می دھد۰ افسانہ ھای ساختگی آنھا دروغ از آب در می آید و اگر عذرخواھی کنند احساس حقارت می کنند۰ آنھا در ذھن خویش یک تمدن باستانی با مرزھای خیالی پروراندہ اند و اشغال این سرزمینھا را حق خود می دانند۰ بنابرین باید دست بہ ھر جنایتے بزنند تا این سرزمینھا را حفظ کنند۰ ملل اشغالشدہ محکوم بہ این ھستند تا ھژمونی آنھا را بپزیرند و در فرھنگ برتر خیالی آنھا ذوب شوند۰ بجای زبانھای مادری خویش زبان شیرین و کامل فارسی آنھا را قبول کردہ بہ آن تکلم کنند، فکر کنند و بنویسند!  رقص بابا کرم را بجای رقصھای بلوچی، کردی، ترکی، لری، گیلکی، مازنی و طالشی بپزیرند چون سراسری و اصیل است و رقص ھای آنھا محلی، زبانھایشان لھجہ ئی از فارسی و اصلا خودشان فارس زبانانی بودہ اند کہ با حملات ترکھا، اعراب و ملل دیگر زبان آنھا بمروز زمان تغییر یافتہ است! بنابرین ما ملل دربند نباید انتظار عذرخواھی از آنھا را داشتہ باشیم بابت این نسل کشی ھای مکرر در طول این قرنھا خاصا در طول این ۹۰ سال اخیر۰ 

۰ و اما گروہ سوم آن عدہ ئی از انسانھا ھستند کہ آداب، رسوم و فرھنگ عذرخواھی رامیدانند و درست و بموقع عذرخواھی می کنند۰ مردم متمدن دنیا در این گروہ قرار دارند۰

عذرخواھی صحیح و درست چیست و پروسہ آن کدام است؟

 انسانھای متمدن زمانی کہ مرتکب رفتار اشتباھی در رابطہ با افراد یا گروھی اجتماعی می شوند معمولا تلاش می کنند تا پی بہ اشتباہ خو بردہ، از طرف مقابل عذرخواھی کردہ و در تلاش اصلاح خود بر آیند تا مرتکب گناھی دیگر در حق ھمان فرد یا گروہ یا فردی دیگر یا گروھی دیگر نشوند۰ 

و اما گامھای عذرخواھی کدامند؟

گام اول برای یک عذرخواھی درست ھمان معذرت خواھی و طلب بخشش است۰ یعنی طرف بہ اینکہ مرتکب گناھی شدہ است آگاہ است و اعتراف می کند کہ رفتارش ناشایست بودہ است۰ شرط لازم عذرخواھی آن است کہ طرف یا گروھی را کہ در حق وی بدی انجام دادہ اند را مستقیم خطاب قرار دھند و اعتراف کنند کہ رفتار آنھا اشتباہ بودہ است۰

گام بعدی عذرخواھی این است کہ مسئولیت رفتار اشتباھی را کہ مرتکب شدہ اند را بایستی بپذیرند و در صدد جبران اشتباہ و خساراتی کہ وارد کردہ اند باشند۰

مثلا وقتی کہ رژیم ایران ھواپیمای مسافربری اوکرائینی را ساقط کرد چند روز اول منکر قضیہ شدند۰ بعد کلی دروغ تحویل جامعہ جھانی دادند۰ نہ تنھا  عذرخواھی نکردند بلکہ طلبکار ھم شدند و  خانوادہ ھای  قربانیان را تھدید بہ سکوت کردند۰

سئوال مھم این است کہ آیا مرکزگراھا می پزیرند کہ حداقل ۹۰ سال است کہ مناطق ملل دیگر را اشغال کردہ، منابع آنھا را غارت کردہ و آنھا را تبدیل بہ شھروندان درجہ دوم و سوم کردہ اند و کلا در صدد نابودی ھویت ملی آنھا شدہ اند،  حاضرند عذرخواھی کنند و بابت اعمالشان و این خساراتی کہ بوجود آوردہ اند غرامت پرداخت کنند؟ بندہ در این مورد خوشبین نیستم و این عمل را حداقل در این نسل کنونی بعید می دانم۰ 

گام سوم و مھمتر این است کہ بہ ھیچ وجہ در صدد توجیہ رفتار اشتباہ خود نشوند چون توجیہ کردن بہ معنای سلب مسئولیت از خود است۰ آیا تا بہ حال شنیدہ ائید کہ مسئولی در ایران اعتراف کردہ باشد کہ مرتکب اشتباھاتی شدہ و مسئولیت آنرا پزیرفتہ و عذرخواھی کردہ باشد یا استعفا دھد؟ جواب خیر است۰ چون مقولہ عزرخواھی در ظھن کوچک آنھا جائی ندارد۰ 

گام چھارم و مھمترین گام این است کہ آنھا خود را اصلاح کردہ تا ھرگز مرتکب ھمان اشتباھات در برابر ھمان افراد، گروہ ھا و یا سایر افراد و گروہ ھا نشوند۰

اعتراف بہ اشتباہ و بہ عھدہ گرفتن مسئولیت و جبران خطا نشان دھندہ بلوغ روانی فرد یا یک جمع را می رساند۰ معنای دیگر آن این است کہ طرف یا آن گروہ اجتماعی بہ اندازہ کافی اعتماد بنفس دارند  تا بہ خویش و دیگران احترام قائل شوند چون از دیگران عذرخواھی کردن و طلب بخشش مفھومش این است کہ ھم بہ خویش احترام گزاشتن است و ھم بہ طرف مقابل و ھم رشد فرھنگی، درک و شعور بالا و تحمل متفاوت بودن انسانھا۰

وقتی رئیس جمھور آلمان آقای فرانک والتر از لھستانی ھا بابت حملہ ارتش نازی و قتل بیش از ۶ میلیون انسان عذر خواھی کرد نخست وزیر لھستان آقای Steinmeier جواب داد” ما ھرکز فراموش نمی کنیم و تاریخ را در خاطرات خود حفظ خواھیم کرد اما شماھا را می بخشیم۰”

ما ملل اشغالشدہ نیز جنایات مرکزگرایان ایرانی و اشغال سرزمین ھای خود را فراموش نخواھیم کرد چون این دورانھای سیاہ بخشی از تاریخ ماست اما اگر آنھا بہ آن درک، شعور و تکامل انسانی برسند کہ از ماھا عذرخواھی کنند و خسارات بارآوردہ خویش را جبران کنند شاید ما آنھا را ببخشیم اما مسئولین اصلی جنایت ھا را در دادگاھای عادلانہ ئی بہ محاکمہ خواھیم کشاند۰ 

مھیم بلوچ (سرخوش) آپریل ۲۰۲۰ استکھلم کشور سوئد