در ایران تلاش‌ها برای نشستن پای میز مذاکره با آمریکا و گشودن روزنه‌ای جهت کاستن از فشار تحریم‌های واشنگتن ادامه دارد.

ناصر هادیان استاد دانشگاه در مصاحبه با روزنامه دولتی «ایران» می‌گوید «من معتقدم که امکان شکل‌گیری معامله با ترامپ آنهم در مدت زمان کوتاهی وجود دارد.» او تأکید کرده یکی از مفاد این معامله باید رسیدن به توافقی با آمریکا باشد که این کشور نتواند در قالب برجام، ایران را تهدید کند!

در یادداشتی که شنبه ۱۲ مهرماه در روزنامه «سازندگی» وابسته به حزب کارگزاران سازندگی منتشر شده آمده است «به‌واقع روی کار آمدن جو بایدن به نسبت دونالد ترامپ برای اصلاح‌طلبان می‌تواند بسیار مهم باشد. مهم‌ترین اتفاقی که بعد از روی کار آمدن رئیس‌جمهوری غیر از ترامپ در اوضاع داخلی اتفاق خواهد افتاد تغییر فضای روانی جامعه ایران و پدید آمدن امید به احتمال موفقیت گفتگو و مذاکره با آمریکاست.» این ادعا البته در حالیست که بخشی از مردم ایران به دلیل مخالفت با کل نظام جمهوری اسلامی اصلا خواهان گفتگو و مذاکره‌ی این رژیم با آمریکا و اروپا نیستند زیرا به این نتیجه رسیده‌اند که هر گشایش مالی و اقتصادی که حاصل شود، درست مانند دوران احمدی نژاد و سپس دو سال برجام، حکومت اسلامی آن را برای گروه‌های نیابتی و صدور انقلاب اسلامی و حمایت از تروریسم صرف خواهد کرد.

با اینهمه در بخش دیگری از این مطلب آمده است: «اگر ریاست جمهوری ترامپ تداوم پیدا کند با توجه به تجربه‌ای که در این سال‌های گذشته داشته‌ایم، (چه در بحث تحریم‌ها و چه تقویت احتمال جنگ) به معنای پایان رسیدن سیاست‌ورزی در ایران است. یعنی حتماً در عمل فضا از دست اصلاح‌طلبان خارج می‌شود و مناسباتی که بعد از آن اتفاق خواهد افتاد مناسباتی است که در پرتو قدرت رخ خواهد داد و نه در پرتو سیاست.»

رضا فرجی‌راد تحلیلگر مسائل بین‌الملل به «ایلنا» می‌گوید «در دولت ترامپ تلاش می‌کنند پیش از انتخابات، به مذاکره با ایران برسند؛ تا بتوانند از آن به عنوان یک دستاورد در سیاست خارجی خود استفاده کنند.» اما وی در عین حال تأکید کرد «بعید می‌دانم بتوانند به هیچ دستاوردی برسند و در حال حاضر جایی برای مذاکره وجود ندارد.‌»

علائم مثبت از تهران به کاخ سفید برای مذاکره فراتر از سطح کارشناسان و تحلیلگران و رسانه‌هاست که آشکار می‌کند تقلّا برای گشودن این روزنه در سطح کل حکومت ولی با احتیاط پیگیری می‌شود.

سفیر جمهوری اسلامی در وین اخیراً در مصاحبه با یک رسانه‌ اتریشی گفته «میز مذاکرات چندجانبه اتمی همچنان پابرجاست و آمریکا چه در چارچوب دولت فعلی و چه دولت آینده می‌تواند به این میز مذاکرات چندجانبه بازگردد.»

عباس باقرپور همچنین گفت «ما همواره تاکید کرده‌ایم که به دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم، درعوض با توجه به برنامه‌های ملّی نیازمند برنامه صرفا صلح‌آمیز هسته‌ای هستیم، اما برخی کشورها بر مبنای اطلاعات غلط و هدفمند، بحرانی بی‌مورد را ایجاد کردند.»

در یک ماه اخیر سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه دست‌کم دو بار رسماً اعلام کرد مسکو برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن آمادگی دارد. با این حال پاسخ آمریکا بر ادامه کارزار «فشار حداکثری» است و رژیم ایران نیز با توجه به این شرایط میانجیگری را نپذیرفته است.

اواخر سپتامبر (اوایل مهرماه) روزنامه «الجریده» کویت در گزارشی مدعی شد نمایندگانی از طرف یک مقام ارشد جناح اصولگرای جمهوری اسلامی و دولت ترامپ در عمان در حال مذاکرات محرمانه هستند. به نوشته «الجریده» آمریکایی‌‌ها نمی‌خواهند با دولت حسن روحانی مذاکره کنند چون می‌دانند توان اجرای تعهداتشان را ندارند و تصمیم‌گیرنده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. این موضوع البته نکته جدیدی نیست و دولت ترامپ از ابتدای روی کار آمدن تکرار می‌کرد که خواهان مذاکره مستقیم با تصمیم‌گیرندگان اصلی در ایران و «رهبر» جمهوری اسلامی است.

منابع نزدیک به دولت منشاء انتشار این خبر در روزنامه الجریده را اصولگرایان می‌دانند. روزنامه «ایران» در این‌باره نوشت «در مقام حدس و گمان شاید نتوان هیچیک از «مقامات اصولگرا» را با این خبر مرتبط دانست. اما در اینکه این خبر در تهران تهیه شده و به نحو واضحی اهداف انتخاباتی را دنبال می‌کند کمتر می‌توان تردید کرد و بر همین اساس است که پرسش‌ها و ابهام‌هایی در ذهن شکل می‌گیرد و پاسخ‌هایی هرچند غیرمتقن پیدا می‌کند.»

در این نوشتار به کنایه آمده «جامعه از جریان سیاسی که در جلوی صف نخست دفاع از مقاومت است توقع چنین خلوتی ندارد.» رهبر جمهوری اسلامی بعد از خروج آمریکا از برجام بارها تاکید کرد که در هیچ سطحی با آمریکا مذاکره نخواهد کرد آنهم در حالی که مذاکرات اتمی با تأیید و «نرمش قهرمانانه»ی وی انجام شد و به برجام رسید! حالا نیز با وجود این پس زدن‌های با دست توسط علی خامنه‌ای، اما هر دو جریان درون نظام موضوع مذاکره را نه تنها با پا پیش می‌کشند بلکه با چنگ و دندان به دنبال معامله با آمریکا هستند!

روزنامه «الجریده» کویت در گزارش خود نوشته که سازمان اطلاعاتی آمریکا به ترامپ توصیه کرده است منتظر دولت اصولگرا در ایران باشد تا این دولت، تعهدات را اجرا کند. اگر فرض بر درستی این خبر باشد، به عنوان یک سناریوی محتمل نیز می‌توان تأثیر چنین دیدگاهی را در صحنه سیاسی جمهوری اسلامی دید که با القای ضرورت تشکیل یک دولت شبه‌نظامی به دنبال آن است. اخیراً پس از علی شمخانی و محمدباقر قالیباف نام محمدحسین باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح نیز به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی ریاست جمهوری اسلامی ۱۴۰۰ مطرح شده است.

سعید محمد فرمانده قرارگاه «خاتم الانبیاء» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز از دیگر گزینه‌هایی است که اخیراً در محافل سیاسی نام وی به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی ریاست جمهوری اسلامی مطرح شده است.

در دهه‌های اخیر کانال‌های مذاکره رژیم ایران با آمریکا عمدتاً در انحصار اصلاح‌طلبان بود و محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی برجسته‌ترین مهره نظام است که سال‌ها در نیویورک و واشنگتن فرصت داشت تا در این حوزه «تیم‌سازی» کند و به نوعی توانایی بده و بستان با لابیگران را به دست آورد. این «تیم» به ویژه در میان دموکرات‌ها موقعیت خوبی یافت. اما اصولگرایان دست‌شان در این حوزه‌ها به اندازه اصلاح‌طلبان پُر نیست و این یکی از مشکلات اساسی نظام در معامله با آمریکا خواهد بود صرف نظر از اینکه ترامپ یا بایدن در کاخ سفید باشد.