انسولین قلمی که تزریق آن برای بیماران دیابتی گاه تا چند نوبت در روز لازم است، از اسفند ۹۸ تاکنون به‌سختی پیدا می‌شود، اما کمیاب و نایاب شدن این دارو از اواخر شهریور به‌مرور بازتاب خبری یافت.

با این حال، به‌دلیل عدم واکنش مسئولان دولتی، روز یکشنبه ۲۷ مهر شمار گسترده‌ای از کاربران با استفاده از هشتگ «انسولین نیست» ضمن ابراز نگرانی از وضعیت بیماران دیابتی، به این درخواست دارویی، جنبه اعتراض عمومی بخشیدند.

کمیاب شدن انسولین قلمی در حالی است که از میان بیش از پنج میلیون بیمار دیابتی در ایران، دست‌کم ۶۰۰ هزار نفر نیازمند تزریق روزانه انسولین و نیز از استفاده از نوار تست قند خون برای اندازه‌گیری میزان قند خون خود به‌طور روزانه هستند.

در همین زمینه، ۱۲۰ پزشک فوق تخصص غدد، ۲۷ شهریورماه، در نامه‌ای به حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، نوشته بودند که «علی‌رغم اطلاع‌رسانی و مکاتبات مکرر انجمن‌های دیابت کشور با مقامات مسئول در بانک مرکزی و وزارت بهداشت در خصوص کمبود جدی این دو کالا، متأسفانه نه تنها بهبودی حاصل نشده که به نظر می‌رسد حساسیت موضوع به نحو موثری برای مقامات ارشد کشور تبیین نشده است».

این پزشکان در نامه خود همچنین تأکید کرده بودند که دولت توان لازم جهت تأمین انسولین مورد نیاز را دارد، «ولی در نگاه دولتمردان حساسیت تأمین انسولین به عنوان یک داروی مطلقا ضروری، به‌خوبی حس نمی‌شود».

پس از این نامه، محمود واعظی، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهوری، روز ۳۰ شهریور در نامه‌ای به وزیر بهداشت اعلام کرد که «حسب دستور رئیس‌جمهور، بررسی و فوری اقدام نمایید»، اما با گذشت نزدیک به یک ماه عملاً اتفاقی در زمینه رسیدن انسولین قلمی به بیماران رخ نداد.

پیشتر برخی مسئولان دولتی «مشکل در تأمین ارز و تخصیص آن به شرکت‌های دارویی» را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دلایل این کمبود عنوان کرده‌ بودند، اما مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو و نیز همایون نجف‌آبادی، عضو کمیسیون بهداشت مجلس، به‌تازگی گفته‌اند یکی از دلایل آن می‌تواند «قاچاق معکوس» این داروی وارداتی به به کشورهای همسایه باشد.

در طول سال‌های گذشته گزارش‌های متعددی درباره قاچاق دارو از ایران به‌خصوص به عراق منتشر شده که شامل داروهای کمیاب نیز بوده است.

تازه‌ترین مورد، توقیف ۱۹ کامیون حاوی صدها هزار قلم دارو از مقصد ایران توسط اطلاعات ارتش عراق بود که خبر آن ۲۴ مهرماه شد.

انتشار این خبر در شرایطی که مقام‌های دولت ایران بارها از تاثیر تحریم بر واردات دارو به ایران انتقاد و گلایه کرده‌اند نیز توجه زیادی را در شبکه‌های اجتماعی برانگیخت.

سید حیدر محمدی، مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو، در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا، در عین حال که به «قاچاق معکوس»‌ انسولین قلمی اشاره کرده، از بیماران دیابتی خواسته است که فعلاً از انواع دیگر انسولین معروف به رگولار استفاده کنند.

این در حالی است که علیرضا استقامتی، عضو کمیته کشوری دیابت، می‌گوید که استفاده حدود ۸۰درصد مبتلایان به دیابت از انسولین قلمی (آنالوگ) صرفاً به‌دلیل راحتی استفاده از آن نیست و این دو انسولین «علاوه‌بر تفاوت‌ ساختاری، در میزان و نوع اثرگذاری نیز با هم تفاوت دارند».

به‌گفته مدیر کل داروی سازمان غذا و دارو در حال حاضر فقط دو شرکت دارویی مشغول مونتاژ انسولین قلمی هستند که جوابگوی نیاز کل بیماران نیست، اما وعده داده است که تا آبان ماه این کمبود برطرف خواهد شد.

این در حالی است که در دوران اوج‌گیری شیوع ویروس کرونا، بیماران مبتلا به دیابت در برابر ویروس کرونا از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها شمرده می‌شوند و کمبود انسولین می‌تواند آسیب‌های مرگباری برای این افراد به دنبال داشته باشد.