رفتن به محتوای اصلی

ارزش های اندیشه های دکتر فاطمی
08.11.2020 - 23:43

 دکتر فاطمی در خانواده ای سنتی زاده شد ،  در جوانی به روزنامه نگاری روی آورد ،  در اواخر دوران رضا شاه به زندان رفت ،  و بارفتن رضا شاه و اشغال ایران از سوی متفقین از زندان رها یافت . در سیاست  نو آور و در نوشتن و گفتار بی پروا بود .  فرازهایی از زندگانی سیاسی و اندیشه های برجسته وی آموزنده و ارزشمند است  :

۱- در سال ۱۳۲۲ ،  در "جبهه مطبوعات آزادی " که  از سوی گروهی از نشریات میانه‌رو و چپ و حزب توده شکل گرفته بود شرکت  کرد ،  یک سال بعد ،  در سال ۱۳۲۳ ،  بر سر تقاضای اتحاد جماهیر شوروی از نفت شمال، بین حسین فاطمی و اعضای توده‌ای جبهه اختلاف‌نظر شدید به وجود آمد، فاطمی از جبهه جدا شد و از آن تاریخ روزنامه‌های حزب توده تا سال‌ها به فاطمی می‌تاختند.

۲- فاطمی طرح «جمهوری»  را به عنوان ساختار فرمان روایی در ایران مطرح کرد ،  چه زمانی که نماینده مجلس بود و چه هنگامی که در کابینه دکتر مصدق به عنوان وزیر امور خارجه حضور داشت  یک جمهوری خواه پی گیر و استوار بود  [۱] . فاطمی و دکتر علی شایگان از چهره‌های برجسته جناح چپ دولت مصدق و هر دو جمهوری خواه بودند .

۳- دکتر فاطمی ضد سلطنت بود . در سال ۱۳۲۰ با محمد مسعود آشنا شد . مسعود  تأثیر زیادی در گام‌های بعدی فاطمی گذاشت. در دهه ۲۰ روزنامه ی «باختر» سرسخت‌ترین منتقد حکومت پهلوی بود و حملات تند فاطمی به پهلوی‌ها تا ۱۲ سال بعد ادامه یافت  . در نوشته "فاطمی به روايت اسناد سيا" از "شیرین کریمی" به کینه توزی دربار ،  اشرف پهلوی و محمد رضا شاه اشاراتی می کند . [۲]

۴- به ادعای دکتر  مصدق، طرح " ملی شدن نفت " پیشنهاد حسین فاطمی بود. سپس دکتر مصدق استقبال و بی گیری می کند . در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ دو حادثه اتفاق می افتد ؛ نخست  طرح ملی‌شدن صنعت نفت ایران به تصویب مجلس شانزدهم می رسد ، سپس در مجلس ، پیشنهاد نخست‌وزیری مصدق مطرح می شود و ایشان می پذیرد . دکتر مصدق اجرای قانون ملی‌شدن صنعت نفت را در رأس برنامه‌های خود قرار می دهد . فاطمی  به‌عنوان معاون سیاسی و پارلمانی انتخاب می شود که با یاری مصدق طرح " ملی شدن نفت " را به پیش ببرد . فاطمی به‌عنوان سخنگوی دولت هر روز کنفرانس مطبوعاتی داشت و همچنین سرمقاله‌های «باختر امروز» را برای روشن شدن این طرح می‌نوشت ،  تا تشنج ایجاد شده توسط  دربار و هم سویان  شاه را کاهش دهد . پس از تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت ایران، شرکت نفت ایران و انگلیس از دولت مصدق نزد دادگاه بین‌المللی لاهه شکایت کرد. مقابله عملی و قلمی فاطمی در برابر فشار انگلیس در فضای بین‌المللی موثر واقع شد .

۵- در ۲۵ بهمن ۱۳۳۰ ،  فاطمی ، در حین سخنرانی بر مزار محمد مسعود (واقع در گورستان ظهیرالدوله) توسط محمدمهدی عبدخدایی  عضو جمعیت فدائیان اسلام ترور شد که نافرجام ماند و گلوله به قلب او آسیبی نرساند .   سپس عبدخدایی دبیرکل جمعیت فدائیان اسلام و  از یاران خمینی شد  و در گفتگویی -در سال پیش - ضمن تمجید از نواب صفوی گفت : " به پیشنهاد نواب صفوی این کار را کردم ... و اگر دو باره به گذشته بر گردم حسین فاطمی را ترور می کنم ".  [۳]

۶- یکی از دلایل کودتا ی ۳۲ ،  اندیشه های سر سختانه ی فاطمی در حذف سلطنت بود  و نیز با انحلال مجلس در تیرماه ۱۳۳۲ زمینه برای انجام کودتا فراهم شد،  و در شب ۲۴ مرداد ۱۳۳۲ کودتای نظامی توسط افسران و گارد شاهنشاهی اجرا شد، در همان شب حسین فاطمی دستگیر  و در نیمه شب فرمان عزل مصدق و نصب زاهدی در مقام نخست‌وزیری به مصدق ابلاغ شد . اما مصدق، نصیری و سربازان گارد سلطنتی را توقیف کرد و در پی آن ،  شاه کشور را به قصد بغداد ترک کرد، حسین فاطمی همان شب آزاد شد و در سه روز منتهی به کودتا در مقالات تندش مخالفت صریح و قطعی خود را با شاه اعلام کرد و با قاطعیت از حذف شاه و خاندان پهلوی نوشت. در صبح روز ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ گروهی از اراذل و اوباش دفتر روزنامه «باختر امروز» را تخریب کردند. کودتاچیان پیروز مأموریت داشتند که هرجا فاطمی را دیدند، بکشند. دوره سخت اختفای فاطمی از ۲۸ مرداد تا ۶ اسفند ۱۳۳۲ طول کشید[۲].

۷-دربار و شاه ، دبیر سفارت انگلیس ، و کرمیت روز ولت خوا هان اعدام دکتر فاطمی بودند : سام فال( Sam Falle) دبیر سفارت انگلیس در تهران در زمان کودتا می‌نویسد «... اعدام برای فاطمی، اگر دستگیر شود، بهترین راه حل است . تا زمانی که اینگونه افراد زنده هستند و در ایران به سر می‌برند، همیشه خطر ضد کودتا وجود دارد، شدت عمل ضروری است…»[۴] . 

کرمیت روزولت در اول شهریور پس از کودتا به ایران می‌رود و می نویسد : «پس از برگزاری تشریفات،  اولین عبارتی که شاه با لحن رسمی ادا کرد این بود: «من تختم را مدیون خدا و ملتم و ارتشم و شما هستم» … و «روزولت» موضوع سرنوشت دکتر فاطمی را می پرسد ...شاه می گوید ؛  او هنوز دستگیر نشده ولی به زودی او را پیدا می‌کنند. فاطمی، بیش ازهمه ناسزاگویی کرد.... او، پس از دستگیری، اعدام خواهد شد.»[۵ ]

 

اندیشه های دکتر فاطمی ،  در سپهر سیاست ایران ارزشمند است ، از وی بیاموزیم و یادش را گرامی داریم . 

 

rezaalavim@yahoo.com

 

============

پی نوشت :

۱- http://tarikhirani.ir/fa/news/7303/%D9%81%D8%B1%D…

 

۲- https://web.archive.org/web/20180418224256/http:/…-

 

۳- سید حسین فاطمی و تحولات سیاسی ایران - رزا ناظمی -اگاه-۱۳۸۷- فصل سوم ترور فاطمی

 

۴- گزارش سام فال عضو سفارت انگلستان در بیروت به وزارت خارجه در سی سپتامبر ۱۹۵۳

 

۵- کرمیت روزولت ضد کودتا، ص ۲۰۱–۲۰۰

 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

کیانوش توکلی

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.