با پیشروی ارتش آذربایجان در مسیر آزادی سرزمین های اشغالی خود، رئیس جمهور ارمنستان، پاشینیان، بار دیگر، طی نامه ای کتبی به پوتین، از روسیه کمک خواست.  وزارت خارجه روسیه، در جواب نامه پاشینیان و با اشاره به قرار داد دوستی و همکاری روسیه - ارمنستان (1997) اعلام کرد، "طبق قرار داد، روسیه زمانی به کمک ارمنستان خواهد شتافت که درگیری ها در خاک اصلی ارمنستان جریان داشته باشد.  ما، در رابطه با درگیری ها در قره باغ کوهستانی، طرفین را به آتش بس فوری دعوت می کنیم".

دولت ارمنستان، با نا امید شدن از کمک روسیه، در متوقف کردن پیشروی ارتش آذربایجان، از یک طرف، به تاکتیک بمبارن شهرها و مناطق غیرنظامی و مسکونی آذربایجان روی آورده است،  که صدها کیلومتر از مناطق جنگی دور هستند. و از طرف دیگر، به تبلیغات گمراه کننده حضور جنگجویان جهادی در صفوف ارتش آذربایجان با حرارت فزاینده ای ادامه می دهد، تا جنگ عادلانه ارتش آذربایجان برای آزادی وطن اشغال شده خود را در نزد افکار عمومی غرب (غرب مسیحی) نامشروع جلوه دهد،  تا شاید از این طریق هم بتواند آنها را بدخالت به نفع ارمنستان تشوبق نماید.

بمباران شهرها و مناطق غیر نظامی آذربایجان توسط ارتش ارمنستان

"راقبه قلی یف" (67 ساله) که خانه اش بر اثر شلیک موشک از خاک ارمنستان ویران شده، خود و دخترش زخمی  و نوه اش کشته شده، به خبرنگار می گوید:  "نیمه شب وقتی حمله شد در خانه بودم، ناگهان همه جا مثل روز روشن شد، سنگ ها بر سرم فروریخت.  ما را به بیمارستان منتقل کردند.  در حال حاضر حالم خوب است.  همسایه ها به کمک آمدند و دخترم را از زیر آوار نجات دادند، دخترم هنوز در بیمارستان است.  زندگی را از جایی که مانده بود، دوباره ادامه خواهیم داد.  خانه هایمان را نیز درست خواهیم کرد.  ولی آنچه که اولویت دارد آزادی قره باغ است.  چاره ای برای مرگ نیست.  ولی اول باید قره باغ پس گرفته شود، بعد از آن همه چبز درست خواهد شد".

علی رغم کشته شدن صدها و زخمی شدن هزاران نفر از غیرنظامیان آذربایجان و ویرانی هزاران خانه، ساختمان مسکونی ادارات دولتی، مدارس .. بویژه درشهر های گنجه و ترتر، آغدام ...  بر اثر بمباران و موشک پرانی های ارتش ارمنستان، روحیه مردم آذربایجان بشکل حیرت آوری بالاست.  بمباران ها که بمثابه جنگ روانی برای درهم شکستن روحیه مردم آذربایجان، ایجاد نا امیدی درادامه جنگ، و وادار کردن آنها به ترک خانه و کاشانه خود انجام می شد، و انتظار میرفت که ارتش آذربایجان نیز معامله به مثل کرده، تا ارمنستان بتواند با مظلوم نمایی، پای کشورهای دیگر را به  نفع ارمنستان به جنگ کشاند ، تماما با شکست روبرو شد.  روحیه اتحاد و همبستگی ملی، اتحاد دولت، ارتش و ملت آذربایجان به اوج رسید، و می رود تا تمامی موانع سر راه آزادی وطن اشغال شده را، برچیند.  (1)

"معمای" جنگجویان خارجی - جهادی

اپوزیسیون جمهوری اسلامی که در دشمنی با جمهوری آذربایجان کاسه گرم تر از آش شده، و بطور روز افزونی، برای پنهان کردن دفاع خود از ارمنستان متجاوز، تخطئه کردن جنگ عادلانه آذربایجان، جان سپرانه دنبال تبلیغات انحرافی ارمنستان دایر بر وجود جنگجویان جهادی در صفوف ارتش آذربایجان راه افتاده است.  در حالی که آنچه از نیروهای خارجی و جهادی در صفوف ارتش آذربایجان از آن صحبت می شود، در واقع برای پنهان کردن حضور نیروهای PKK/PYD  در صفوف ارتش ارمنستان است.

گروه تروریستی "نوبار اوزاریان"  ( Nubar Ozaryan)  که در چارچوب سازمان ترور PKK/YPG در شمال سوریه فعالیت می کند، در مناطق اشغالی قره باغ نیز زیر چتر PKK/YPG قرار داشته و در  ناحیه کریدور لاچین - کلبجر علیه ارتش آذربایجان در فعالیت است.  این ناحیه، دارای منابع سرشار آب، زمین های حاصلخیز کشاورزی، منابع معدنی غنی مانند طلا، مس ..  است.  این معادن بشکل غیر قانونی، و بر خلاف قراردادهای ژنو، برای بهره برداری به شرکت های خارجی اجاره داده شده است.   وظیفه سازمان PKK/YPG  نیز مانند مورد سوریه، نگهبانی از منابعی است که بدست دولت ارمنستان غارت می شود.  همچنان که برای نگهبانی از معادن نفت، استخراج و صدور آن از طرف نیروهای اشغال گر آمریکا در شمال سوریه  به انجام این وظیفه گماشته شده اند.  طبق گفته فرمانده این گروه "نوبارملکونیان"، این گروه بوسیله داوطلبان ارمنی که از حلب (سوریه)، انگلستان، فرانسه، آمریکا آمده اند، تشکیل شده است.  این گروه، قبلا، درمنطقه "راس العین"، "تل تامار" و "عبدالعزیز" در منطقه "حسکه" سوریه نیز جنگیده و تجربه کسب کرده اند.

طبق اعترافات سربازان اسبر شده ارمنی، از جمله سرباز ارمنی "آلبرت میکائیلیان" که به اسارت نیروهای آذربایجان  درآمده است:  " در اردوگاهی که من خدمت می کردم 1500 سرباز وجود داشتند.  در میان سربازان ارمنی، عده ای از مزدوران کرد نیز وجود داشتند و بزبان خود صحبت می کردند.  آنها ماهیانه 600 دلار حقوق دریافت می کنند.  در گروههای 15 - 10 نفری شرایط محلی را یاد گرفته و آماده اعزام به جبهه می شدند". قبلا نیز، مشاور سیاسی رئیس جمهور آذربایجان "حکمت حاجییف" اعلام کرده بود که مزدوران PKK در کنار نیروهای ارمنستان علیه آذربایجان می جنگند.  (2)

جریانات و محافل اپوزیسیون جمهوری اسلامی، از درک یک حقیقت ساده عاجزند.  چه دلیلی دارد که جمهوری آذربایجان با وجود برتری کامل نظامی - مالی (بنابه اعتراف رهبران ارمنستان شش برابر قدرتنمد تر از ارمنستا ن)  مزدور خارجی، آنهم جهادی استخدام کند، و با اینکار چهره جنگ عادلانه، محقانه و مشروع خود را در نزد افکار عمومی جهان مخدوش کند؟   آنهم افکار عمومی غرب مسیحی، که مترصد است تا  خصوصا جمهوری آذربایجان و عموما مسلمانان را از این طریق  بی اعتبار کند.   در حالی که جمهوری آذربایجان قادر است با صدور یک فراخوان ساده، دهها هزار داوطلب از ایران، ترکیه و سراسر منطقه قفقاز بسیج کند، که حاضرند با جان و دل، و بدون کوچکترین چشم داشتی برای آزادی سرزمین های اشغالی آذربایجان فداکاری کنند. 

در این میان، عده ای دیگر نیز، با گفتمان "جنگ قومی - مذهبی"، و "جنگ ناسیونالیستی"، شرمگینانه به دفاع از تجاوز و اشغال ارمنستان، و کتمان جنگ عادلانه آذربایجان مشغولند.  غافل ازاینکه، موضع گیری این چنانی، چیزی جز، ناسیونالیسم کور و مالیخولیالی این محافل نیست.  بهتر می بود، این جماعت، تعریفی از جنگ قومی - مذهبی" و "جنگ ناسیونالیستی" مورد نظر خود را ارائه می دادند، تا مردم  نیز بدانند، که جنگ "غیرناسیونالیستی" و "انترناسیونالیستی" شان چگونه جنگی است!  این محافل چپ نما، ابائی از قلب واقعیت، و پا گذاشتن روی حقیقت آشکار ندارند، و از ترس انگ "ناسیونالیست"  خوردن، و بخاطر "حفظ دایره تنگ رفقا در زیر یک سقف" به هر تزویری متوسل می شوند. 

 موضع جدید روسیه در رابطه با جنگ قره باغ

تحلیل گران سیاسی و نظامی روسیه معتقدند که صلح، تنها در صورت تامین تمامیت ارضی و حاکمیت آذربایجان بر قره باغ ممکن است.  روزنامه نگار و تحلیل گر سیاسی روس "ماکسیم شئوچنکو"  ((Maksim Shevchenko در ارزیابی خود از جنگ قره باغ و بمباران شهرها و مناطق غیر نظامی آذربایجان توسط  نیروهای مسلح ارمنستان می گوید:  " راهی جز تامین تمامیت ارضی آذربایجان و حفظ حقوق فرهنگی - اجتماعی ارمنی هایی که در این منطقه زندگی می کنند، قابل تصور نیست.  شئوچنکو اضافه می کند، حمله ارمنستان به غیرنظامیان جنایت جنگی است.  عملیاتی که بخاطر کشتن و ترساندن غیر نظامیان انجام می گیرد، عملی تروریستی اسث.  هدف دیگر بمباران شهرها و غیر نظامیان، کشاندن پای کشور ثالث به جنگ است".

شئوچنکو، با اشاره به ابتکارتی که در چارچوب کنفرانس "آستانا" عملی شد، می نویسد، "ترکیه در چارچوب مذاکرات آستانا به لحاظ دیپلماتیک در حل اختلافات در سوریه بسیار موثر واقع شد، چرا نباید چنین راهبردی در حل مسئله قره باغ انجام پذیرد.  ترکیه بایستی در مذاکرات قره باغ حضور داشته باشد، حتی ایران هم می تواند در مذاکرات شرکت کند.  شئوچنکو در خاتمه اشاره می کند که در حال حاضر سرنوشت قره باغ در صحنه جنگ تعیین می شود، ارتش آذربایجان قدم به قدم سرزمینهای اشغال شده خود را آزاد می کند".

تحلیل گر نظامی و سردبیر نشریه "دفاع ملی" روسیه، "ایگور کروتچنکو" (Igor Korotchenko)  نیزمعتقد است:  "مسئله قره باغ کوهستانی باید در رابطه با قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل و تامین تمامیت ارضی آذربایجان حل شود.  زیرا، این مسئله اصول بنیادین حقوق بین الملل است، و موضع روسیه نیزدر تطابق با این اصول قرار دارد".

کروتچنکو اشاره می کند که، "روسیه کوشش کرد تا مسئله قره باغ را از طریق دیپلماتیک حل کند، ولی موفق نشد".  او، با اشاره به موفقیت های آذربایجان در صحنه جنگ، می گوید،  "هر روز که می گذرد آذربایجان سرزمین های بیشتری را آزاد می کند.  این یک واقعیت است.  ادعای اینکه مسئله قره باغ راه حل نظامی ندارد، درست نیست.  آذربایجان امروز، مسئله را از طریق جنگ حل می کند.  آذربایجان فقط بعد از پیروزی در جنگ، پشت میز مذاکره خواهد نشست".

کوروتچنکو، به ارزیابی فعالیت های "لابی" ارمنی در رابطه با مسئله قره باغ نیز پرداخته و می گوید، "لابی ارمنی کوشش کرد تا پای روسیه را به منازعه قره باغ بکشاند، ولی قادر به این کار نبود، و موفق هم نشد.  سیاست کنونی روسیه مبتنی بر حفظ  فاصله مساوی و متعادل نسبت به ارمنستان و آذربایجان است، زیرا، ما نباید تاوان ماجراجویی های پاشینیان را با جان سربازان روس بپردازیم".   کروتچنکو در رابطه با حملات موشکی ارمنستان به شهرها و مناطق غیرنظامی آذربایجان نیزمی گوید، " قواعد جنگ با قراردادهای ژنو تعیین می شوند، ارمنستان در شرایط کنونی، شدیدا قراردادهای  ژنو را زیر پا می گذارد.  این اعمال به هیچ عنوان قابل توجیه نیستند".  (3)

توضیحات:

(1)  وزارت دفاع آذربایجان بدفعات اعلام کرد:  " ارتش آذربایجان از بمب باران شهرها و مناطق غیر نظامی ارمنستان اکیدا خود داری می کند".  تا این زمان نیز، ارتش آذربایجان تنها به انهدام سکوهای پرتاب موشک ارمنستان که اکثرا در داخل خاک اصلی ارمنستان مستقر هستند، کفایت کرده است. 

از طرف دیگر، طبق اعلام رسمی وزارت دفاع آذربایجان، به واحدهای نظامی ارمنی مستقر در قره باغ مقدار زیادی مهمات حاوی فسفر انتقال یافته است.  هدف، استفاده ازبمب های حاوی فسفرسفید برای جلوگیری از پیشرفت ارتش آذربایجان است.   از طرف دیگر، تبلیغات گمراه کننده ای دایر بر اینکه سلاح های حاوی فسفر را ارتش آذربایجان در منطقه رها کرده است، بوسیله ارمنستان پیش برده می شود، تا در صورت استفاده از این سلاح ها، آنرا بگردن ارتش آذربایجان بیاندازند.  قبلا، "آرمان تاتویان" دادستان ارمنستان ادعا کرده بود که آذربایجان در قره باغ کوهستانی از سلاح های حاوی فسفر استفاده کرده است. این ادعا از طرف وزارت دفاع آذربایجان تکذیب و رد شده بود.  هدف ارمنستان از این ادعاهای بی پایه و اساس، پنهان کردن جنایاتی است که علیه غیرنظامیان آذربایجان مرتکب شده است، می باشد.   بعلاوه، ارتش ارمنستان تاکنون، از سلاح های حاوی فسفرسفید، در آتش زدن جنگل ها و مناطق مسکونی به هنگام عقب نشینی از مناطق اشغالی وسیعا استفاده کرده است.

(2)  گزارش "Aybike Eroglu" خبرنگار روزنامه "یئنی شفق" - ترکیه

(3)  مصاحبه تحلیل گران روس با تلویزیون  TekeTek جمهوری آذربایجان

*  این نوشته قبل از آزاد سازی شهر شوشا توسط ارتش آذربایجان و متعاقب آن اعلام قبول شرایط جمهوری آذربایجان از طرف نخست وزیر ارمنستان، نوشته شده است.