روز یکشنبه، اول نوامبر ۲۰۲۰، یک گروه افراطی تُرک به نام «گرگ‌های خاکستری»، با کشیدن نقاشی‌های دیواری روی بنای یادبود نسل‌کُشی ارامنه در نزدیکی شهر لیون فرانسه، این بنای یادبود ملی ارمنستان را تخریب کردند و با استفاده از رنگ زرد، حروف "RTE" را که به نام رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه اشاره دارد، و عبارت «گرگ‌های خاکستری» به زبان فرانسوی را روی آن نوشتند.

این سازه یادبود را به منظور ارج‌ نهادن به قربانیان نسل‌کُشی سال ۱۹۱۵ ارامنه که از سوی دولت ترکیه در جریان جنگ جهانی اول (۱۹۱۴-۱۹۱۸) انجام شد، بنا کردند. حادثه یاد شده، به دنبال تنش‌های شدید فرقه‌ای در شهر دسین شارپیو فرانسه بین اقلیت ارمنی و جامعه تُرک، به دلیل موضع‌گیری‌های متقابل درباره درگیری‌های قره‌باغ رخ داد.

ترکیه در درگیری‌ها بر سر کنترل منطقه قره‌باغ، که بخشی از قلمرو آذربایجان به شمار می‌رود و از هنگام آغاز جنگ در سال ۱۹۹۰ و هم‌زمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جدایی‌طلبان ارمنستان آن را به تصرف خود درآورده‌ بودند، از متحد خود جمهوری آذربایجان، به شدت حمایت کرده است.

به دنبال این حادثه، مقامات فرانسه در چهارم ماه نوامبر سال گذشته تصمیم گرفتند فعالیت‌ جنبش گرگ‌های خاکستری را به دلیل اقدامات تحریک‌آمیز این گروه، در فرانسه ممنوع اعلام کنند. بر اساس این ممنوعیت، اعضای جنبش گرگ‌های خاکستری در صورت انجام هرگونه فعالیت غیرقانونی به ویژه تحریک نژادپرستی، نفرت پراکنی و ترویج خشونت علیه مقامات و جامعه ارمنستان در فرانسه، به پرداخت جریمه نقدی یا حبس محکوم می‌شوند.

از سوی دیگر، اتریش نیز اقدامات سخت‌گیرانه‌ای علیه جنبش گرگ‌های خاکستری و برخی گروه‌های دیگر تصویب کرده و فعالیت‌های تبلیغاتی و رسانه‌ای و نمایش نمادهای آنان را در مکان‌های عمومی، تجمعات و سایر فعالیت‌های مشترک، ممنوع اعلام کرده است.

شماری از سیاستمداران جناح مخالف در آلمان نیز از دولت این کشور خواسته‌اند تا فعالیت این گروه افراطی ترک را ممنوع کند. «سویم داگدلن»، رئیس فراکسیون چپ‌های پارلمان آلمان، از دولت خواست از تصمیم فرانسه در مورد ممنوعیت جنبش گرگ‌های خاکستری حمایت کند و در آلمان نیز اقدامات مشابهی انجام شود.

البته اقدامات جنبش گرگ‌های خاکستری تنها محدود به گستره‌ اروپا نیست؛ فعالیت این گروه پس از پیروزی در جنگ با کُردها در سوریه نمایان شد و شمار زیادی از افراد وابسته به این گروه، در ارتش ترکیه در شمال سوریه ظاهر شدند تا بُعد ملی‌گرایی را در جنگ ترکیه علیه سوریه، به اثبات برسانند.

گرگ‌های خاکستری، تمام سرزمین‌هایی که در گذشته امپراتوری عثمانی بر آن‌ها حاکمیت داشت را بخشی از سرزمین‌های ترکیه امروزی می‌دانند که باید برای تصرف آن‌ها مبارزه کرد. البته فعالیت جنبش گرگ‌های خاکستری در سوریه پدیده جدیدی نیست که عملیات اخیر ترکیه در قلمرو سوریه آغاز شده باشد؛ این گروه از سال‌ها پیش و از زمانی که تُرکمن‌های سوریه، برای نخستین بار کمک‌های نظامی را در کنار جنگجویان وابسته به گرگ‌های خاکستری دریافت کردند، آغاز شد و شمار زیادی از افراد این گروه، در جنگ‌ها و درگیری‌‌ها با نیروهای ارتش عربی سوریه کشته شدند.

فعالیت جنبش گرگ‌های خاکستری به  خاک سوریه و ترکیه محدود نماند و دامنه فعالیتش به شمار زیادی از کشورها از جمله آذربایجان، قبرس، چین، روسیه، کریمه، چچن، تایلند، فرانسه و آلمان کشیده شد.

جنبش گرگ‌های خاکستری چیست و چه کسی از آن حمایت می‌کند؟

سازمان گرگ‌های خاکستری، که بعدا به‌عنوان «جوخه‌های مرگ» نامیده شد، یک سازمان راست افراطی ترکیه‌ای است که آلب ارسلان تورکش، افسر سابق ارتش ترکیه که تحت تأثیر اندیشه‌های آدولف هیتلر و نازی‌ها قرار داشت، آن را در اواخر دهه ۱۹۶۰ تاسیس کرد. نام این جنبش برگرفته از افسانه‌ای ترکی است که بنا بر آن، در دوره پیش از اسلام، یک گرگ، قبایل تُرک را که در معرض انقراض بودند، از کوه‌های آلتای در آسیای میانه به بیرون راهنمایی می‌کند و آنان را از خطر انقراض نجات می‌دهد.

این جنبش، باورمند به یک اندیشه افراطی ترکی است که افزون بر برترانگاری نژاد ترک و مردم ترکیه، خواستار بازپس‌گیری بخش‌های وسیعی از قلمرو اتحاد جماهیر شوروی سابق، زیر پرچم امپراتوری جدید ترکیه است. این گروه با الهام از تاریخ امپراتوری عثمانی که بر گستره‌ پهناوری از آسیا، اروپا و آفریقا حکم می‌راند، درصدد بازگرداندن شکوه و عظمت امپراتوری ترکیه و متحد کردن ترک‌تباران در کشوری بزرگ است که از بالکان تا آسیای میانه امتداد داشته باشد.

اندیشه‌های جنبش گرگ‌های خاکستری، ترکیبی از هویت ترکی آمیخته با اسلام است. افزون بر آن‌، این جنبش با ملیت‌های دیگر مانند کُردها، یونانی‌ها و ارامنه دشمنی و خصومت دارد و با پیروان ادیان و مذاهب دیگر همچون مسیحیان و یهودیان نیز به شدت مخالف است. عناصر وابسته به این گروه، از هر وسیله و ابزاری برای مقابله علیه کُردها در ترکیه استفاده می‌کنند و از آنجا که این جنبش، از حمایت و پشتیبانی گسترده‌ای در ترکیه برخوردار است، عملیات‌های آن علیه ارتش سوریه، در روزنامه‌های ترکیه، به طور چشمگیری بازتاب داده می‌شود.

با گذشت زمان، این گروه به یک سازمان تروریستی ملی تبدیل شده و اقدام به تشکیل جوخه‌های مرگ کرده است که کشتار و ترور مقامات دولتی، روسای سندیکاها، روزنامه‌نگاران، فعالان جنبش‌های کُرد و کمونیست‌ها را در دستور کار خود دارد. آن‌ها ایدئولوژی «نژاد ترک برتر از همه است» را شکل داده‌اند. از طرفی، جنبش گرگ‌های خاکستری گروهی قدرتمند از اعضای مافیای راست‌گرای ترکیه در خود دارد که در بسیاری از تجارت‌های غیرقانونی شرکت دارند.

جنبش گرگ‌های خاکستری، به‌عنوان جناح تندرو غیررسمی حزب جنبش ناسیونالیست ترکیه محسوب می‌شود که یک حزب راست افراطی است و به‌عنوان یک جنبش فاشیستی توصیف شده است. آن‌ها در انتخابات عمومی سال ۲۰۱۸، با حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، به یک اتحاد سیاسی وارد شدند.