حمله به ظهران؛ واکنشی به پرواز بمب‌افکن‌های بی-۵۲ در نزدیکی ایران؟

حدود ساعت ۲۰:۱۵ یکشنبه شب به وقت محلی در ظهران (تاریخ ۷ مارس ۲۰۲۱ برابر با ۱۷ اسفند ۱۳۹۹) یک پهپاد انتحاری که شبه نظامیان حوثی آن را متعلق به خود می‌دانند، به محلی نامشخص در منطقه‌ای واقع در نزدیکی شهر الخبر در شرق عربستان سعودی و واقع در ۲۵ کیلومتری غرب بحرین به زمین برخورد کرد. پیش از آن حملات دیگری از سوی شبه نظامیان حوثی علیه اهدافی شامل پالایشگاه آرامکو در استان‌های عسیر و جیزان صورت گرفته بود.  

تصاویر موجود در فضای مجازی نشان‌دهنده برخورد پهپاد انتحاری به نقطه‌ای در نزدیکی و یا داخل محوطه پایگاه هوایی سلطان عبدالله عزیز نیروی هوایی سلطنتی سعودی در ظهران است که به سبب برخورد آن دودی به هوا برخاسته که در این تصاویر دیده می‌شود. (تصاویر از فضای مجازی)

تصاویر موجود در فضای مجازی محل تقریبی برخورد پهپاد را درون یا در نزدیکی پایگاه هوایی شاهزاده سلطان یا ظهران نشان می‌دهد. پایگاهی که محل استقرار ۱۳۲ فروند از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های نیروی هوایی عربستان شامل ۱۰۹ فروند جنگنده بمب افکن‌های ضربتی تورنادو آی. دی. اِس (Tornado IDS) و اف-۱۵اِس (F-15S) از اسکادران‌های ۷، ۷۵، ۸۳ و ۹۲ و همچنین ۲۳ فروند جنگنده برتری هوایی اف-۱۵سی و دی اسکادران ۱۳ نیروی هوایی سلطنتی سعودی است.

انتخاب این پایگاه جهت حمله موشکی به آن و همچنین زمان این حمله به نظر می‌رسد که ارتباط مستقیمی با پرواز دو فروند بمب‌افکن سنگین بی-۵۲اِچ نیروی هوایی آمریکا در صبح یکشنبه برفراز عربستان سعودی و خلیج فارس داشته باشد. پروازی در راستای رساندن پیامی آشکار برای رژیم تهران از سوی ایالات متحده آمریکا مبنی بر تعهد این کشور در حمایت نظامی از متحدین منطقه‌ای خود چون عربستان سعودی در برابر اقدامات تهاجمی رژیم جمهوری اسلامی، سپاه پاسداران آن و شبه نظامیان وابسته به آن‌. پیش‌تر، رئیس‌جمهوری جدید آمریکا، جو بایدن، فرمان توقف این پروازها را در راستای نشان دادن حسن نیت حکومتش به رژیم تهران داده بود، اقدامی که نتیجه عکس داشته و سبب افزایش حملات موشکی و پهپادی شبه نظامیان حوثی و عراقی به اهداف نظامی آمریکایی در خاک عراق و همچنین تاسیسات نظامی، نفتی و شهری عربستان سعودی شد.

 پرواز دو فروند بمب‌افکن سنگین بی-۵۲اِچ نیروی هوایی آمریکا متعلق به اسکادران ۶۹ بمب‌افکن از پایگاه هوایی مینوت (Minot) واقع در ایالت داکوتای شمالی به خاورمیانه، برای مقامات رژیم جمهوری اسلامی و فرماندهان سپاه نگران‌کننده بود. بخصوص پس از آنکه برخلاف شش نوبت گذشته که این نوع از بمب‌افکن‌ها در چهار ماه گذشته در نزدیکی حریم هوایی ایران پرواز کردند، جنگنده‌های برتری هوایی اف-۱۵آ "باز" (F-15A Baaz) نیروی هوایی اسرائیل نیز به اسکورت آنها در حریم هوایی این کشور و شرق دریای مدیترانه پرداختند که می‌تواند نمادی برای همکاری نیروی هوایی دو کشور در هرگونه اقدام نظامی علیه سپاه پاسداران و شبه نظامیان آن باشد.

نگرانی به‌وجود آمده برای مقامات جمهوری اسلامی ممکن است سبب شده باشد تا شبه نظامیان نیابتی آنها در پاسخ به این پرواز، به پایگاه هوایی ظهران، جایی که نیروی هوافضای سپاه پاسداران تصور می‌کند هنوز مورد استفاده نیروی هوایی آمریکا است، حمله کرده باشند.

سخنگوی شبه نظامیان حوثی وابسته به نیروی قدس سپاه پاسداران مدعی شده است حمله به منطقه دمام در شرق عربستان سعودی جایی که پایگاه هوایی ظهران واقع شده است، با استفاده از پهپادهای انتحاری و موشکهای بالستیک صورت گرفته است. بر اساس ادعای آنها در حملات به جیزان و عسیر از پهپادهای انتحاری و موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد از نوع بدر، قاصف۲کِی و صماد-۳ استفاده شده است. 

باید به این نکته توجه داشت که دقایقی پیش از برخورد پهپاد یا موشک مورد نظر به هدف خود در نزدیکی یا احتمالا داخل محوطه پایگاه هوایی شاهزاده سلطان، نیروهای نظامی از آمدن آن مطلع شده بودند. این احتمال وجود دارد که اگر این حمله از خاک یمن صورت گرفته باشد، پهپاد مورد نظر توسط سایت‌های راداری هشدار زودهنگام نیروی پدافند هوایی سلطنتی سعودی واقع در ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی وادی الدواسِر و یا سایت راداری الشورشه در جنوب عربستان سعودی و همچنین سایت راداری واقع در جنوب پایگاه هوایی شاهزاده سلطان در نزدیکی الخرج شناسایی شده باشند. اگر هم این پهپاد یا پهپادها از خاک عراق به پرواز در آمده باشند، کار شناسایی آنها توسط سایت راداری السلمانیه در ۱۱۰ کیلومتری جنوب کویت انجام شده است.

پایگاه ظهران یکی از مهمترین پایگاه‌های نیروی هوایی سلطنتی سعودی است که همانطور در بالا ذکر شد ۱۳۴ فروند هواپیمای جنگنده بمب‌افکن ضربتی و برتری هوایی در آن مستقر هستند. این جنگنده‌ها علاوه بر آنکه مورد استفاده چهار اسکادران شکاری این نیرو مستقر در این پایگاه هستند، شماری نیز جهت آموزش خلبانان و افسران کاربر تسلیحات این هواپیماها در خدمت مدرسه آموزش خلبانان جنگنده در این پایگاه هوایی قرار دارند.

 با توجه به آنکه پیش از برخورد پهپاد به پایگاه هوایی ظهران، شب گذشته نیروهای مستقر در پایگاه از دقایقی قبل از آن مطلع بودند، لذا ممکن است شماری از هواپیماها را از زیر سایه‌بان‌های محل پارکشان خارج و به مناطقی از پایگاه که به‌طور قطع به سامانه ناوبری پهپاد مختصاتشان وارد نشده است، منتقل کرده‌ باشند.

با توجه به آنکه سرعت پهپادهای انتحاری بسیار کم است، شناسایی آنها در جریان حملات صورت گرفته در مسیرهای طولانی وقت کافی را به پرسنل یک پایگاه هوایی می‌دهد تا هواپیماها را از مناطقی که ممکن است مورد اصابت پهپادها واقع شوند، دور کنند. 

پیامی که شبه‌نظامیان وابسته به رژیم تهران از این حمله به جهان مخابره کردند چیست؟

به نظر می‌رسد تعهد آمریکا به تامین امنیت عربستان سعودی حتی در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن و تصمیم دولت وی مبنی به از سر‌گرفتن پرواز هواپیماهای بمب‌افکن راهبردی بی-۵۲اِچ هرکدام مجهز به دوازده موشک کروز اِی جی اِم-۱۸۵بی (AGM-158B) برای مقامات جمهوری اسلامی نگران‌کننده بود، بخصوص پس از آنکه در جریان پرواز یکشنبه، نه تنها فقط جنگنده‌های اف-۱۵ئی و اف-۱۶سی نیروی هوایی آمریکا در کنار جنگنده بمب افکن‌های ضربتی اف-۱۵اِس آ (F-15SA) نیروی هوایی سلطنتی سعودی به پرواز درآمده از پایگاه ظهران آنها را اسکورت کردند، بلکه دو فروند جنگنده تایفون اِف‌جی‌آر۴ نیروی هوایی سلطنتنی انگلستان از پایگاه هوایی آکروتیری در قبرس و چهار فروند جنگنده برتری هوایی اف-۱۵آ باز (F-15A Baaz) از اسکادران ۱۳۳ نیروی هوایی اسرائیل مستقر در پایگاه هوایی تل نوف (Tel Nof) آنها را اسکورت کردند.

این حضور گسترده جنگنده‌های نیروهای هوایی اسرائیل، انگلستان، ایالات متحده آمریکا و عربستان سعودی در کنار یکدیگر جهت همراهی با بمب افکن‌های بی-۵۲اِچ به پرواز درآمده بر فراز عربستان سعودی و خلیج فارس در جریان یک گشت هوایی پنج ساعته در قالب یک ماموریت ۳۶ ساعته بدون توقف از مبداء پایگاه هوایی مینوت و به مقصد همین پایگاه، برای مقامات رژیم جمهوری اسلامی نگران کننده بوده است. این اقدام  می‌تواند این پیام را به آنها برساند که این کشورها آماده هستند تا در راستای مقابله با اقدامات تهاجمی سپاه قدس و نیروهای نیابتی‌اش در عراق، عملیات مشترک نظامی (مشابه با آن‌چیزی که در دی ماه سال ۱۳۶۹ باعث شکست ماشین جنگی صدام و عقب راندن ارتش عراق از کویت اشغالی شد)، انجام دهند. اقدام تهاجمی و حمله پهپادی به پایگاه ظهران و سایر مناطق عربستان سعودی از سوی شبه نظامیان حوثی، نشان‌دهنده این نگرانی است. 

عربستان سعودی وقوع حمله موشکی و پهپادی به بندر راس تنوره و تاسیسات آرامکو در ظهران را تایید کرد

 عربستان سعودی تایید کرد که صبح و عصر یک‌شنبه مناطقی از شرق این کشور از جمله محوطه یک مخزن نفت در بندر راس تنوره و یک منطقه مسکونی کارکنان شرکت نفتی آرامکو در ظهران هدف حملات پهپادی و موشکی قرار گرفته است.

سخنگوی وزارت انرژی عربستان سعودی، ضمن محکوم کردن تلاش برای حمله به بندر راس‌تنوره و منطقه‌ای مسکونی در ظهران، گفت که محوطه یک مخزن نفت در بندر راس‌تنوره، واقع در منطقه الشرقیه، صبح یک‌شنبه هدف حمله پهپادی که از سوی دریا می‌آمد، قرار گرفت.

به گفته سخنگوی وزارت انرژی عربستان سعودی، عصر یک‌شنبه هفدهم اسفند ماه، نیز به تاسیسات نفتی آرامکو و منطقه مسکونی کارمند این شرکت و خانواده‌هایشان، حمله موشکی شده است. این مقام وزارت انرژی عربستان سعودی گفت که این حملات خسارت جانی و مالی نداشته است.

همزمان ترکی المالکی، سخنگوی وزارت دفاع عربستان سعودی، در بیانیه‌ای درباره حملات روز یک‌شنبه به این کشور، گفت:‌ «این حملات نافرجام علیه امنیت عربستان سعودی و مواضع اقتصادی نبود، بلکه قلب اقتصاد و نفت جهان، و امنیت انرژی جهانی را هدف قرار داده بود.»

سخنگوی حوثی‌های‌ یمن، شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران، ساعتی پیش مسئولیت این حملات را بر عهده گرفت و اعلام کرد که «شبه‌نظامیان حوثی در عملیاتی مراکز نظامی و حساس در شهرهای دمام و جازان و تاسیسات نفتی آرامکو» را هدف قرار داده‌اند.

به گفته سخنگوی حوثی‌های یمن در این حمله ۱۴ پهپاد و  هشت موشک بالستیک این مراکز را هدف قرار دادند.

کنسولگری آمریکا در ظهران نیز با انتشار اطلاعیه‌ای از گزارش‌هایی درباره حمله موشکی و انفجارهای عصر یک‌شنبه در محدوده شهرهای ظهران، دمام و خُبر در شرق عربستان سعودی خبر داد.

اطلاعیه کنسولگری آمریکا در ظهران با اشاره به تکرار این حملات، به شهروندان ایالات متحده هشدار داد تا اقدامات احتیاطی را در مورد وقوع مجدد این حملات مورد توجه قرار دهند.

پارلمان عرب، مجلس کشورهای عربی، نیز حملات حوثی‌ها علیه عربستان سعودی را محکوم کرد و خواستار موضع فوری جامعه جهانی شد.

مصر و جیبوتی حملات پهپادی و موشکی روز یک‌شنبه به بندر راس‌تنوره و منطقه مسکونی در شهر ظهران عربستان سعودی را محکوم کردند.

شورای همکاری خلیج فارس نیز ضمن محکوم کردن «حملات نافرجام به مواضعی در راس‌تنوره و تاسیسات آرامکو در ظهران»، آن را «حملات تروریستی» خواند و تاکید کرد که این ‌حملات تنها حمله عربستان سعودی نیستند، بلکه عصب اقتصاد جهان را هدف قرار می‌دهند.

این شورا تاکید کرد که برای تضمین استقرار و تداوم جریان انرژی، از عربستان سعودی در مقابل این « حملات تروریستی» حمایت می‌کنید.