سعید جلیلی، محسن رضایی، ابراهیم رییسی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی، محسن مهرعلیزاده و عبدالناصر همتی بخش‌هایی از برنامه‌های اقتصادی خود را شرح دادند. اما بیشتر مناظره به انتقاد از سیاست‌های دولت حسن روحانی و عملکرد عبدالناصر همتی، رئیس سابق بانک مرکزی ایران گذشت. البته آقای همتی در سخنان خود حسن روحانی را فاقد "بینش اقتصادی" خواند و تلاش کرد از سیاست‌های دولت فاصله بگیرد.

عبدالناصر همتی چهار نامزد دیگر را متهم کرد که "نامزد پوششی" برای ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه هستند و او باید با همه آنها مقابله کند. سخنانی که با اعتراض شدید آقای زاکانی مواجه شد.

آقای همتی با اشاره به اینکه شماری از انتخابات دلزده شده‌اند، گفت مردم ناراضی از وضعیت برای "اعتراض" به او رای بدهند. محسن مهرعلیزاده هم با دفاع از عملکرد هشت ساله دولت خاتمی، سیاست خود را ادامه دولت اصلاحات خواند.

سعید جلیلی و امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی دو نامزدی بودند که بیش از بقیه به برنامه‌های خود پرداختند و کمتر به بقیه حمله کردند.

بعد از پایان مناظره سخنگوی دولت ایران از صدا و سیما وقت خواسته که به اتهام‌های مطرح شده پاسخ دهد.

اسکناس و کلید «بی‌خاصیت»

در آغاز مناظره محسن رضایی که در سال‌های اخیر چند بار نامزد ریاست جمهوری شده با نشان دادن یک اسکناس هزار تومانی و اشاره به آنچه "کلید بی خاصیت‌" خواند، به پایین آمدن ارزش پول ایران اشاره کرد. کلید، شعار انتخاباتی حسن روحانی بود.

محسن رضایی، رئیس سابق بانک مرکزی را به همراهی با تحریم‌های آمریکا متهم کرد و گفت اگر رئیس جمهور شود دستور ممنوع الخروجی او و شماری دیگر از مقام‌های دولت حسن روحانی را صادر خواهد کرد.

عبدالناصر همتی که در بخش اول مناظره بارها هدف انتقاد نامزدهای دیگر قرار گرفته بود، از اینکه آقای رئیسی همچنان رئیس قوه قضاییه و در صدر اخبار است انتقاد کرد و گفت خودش برکنار شده و به عنوان یک فرد عادی نامزد انتخابات است. او به کنایه به آقای رئیسی گفت که باید "امان نامه" بگیرد که به خاطر حرفهایش توسط رئیس قوه قضاییه بازداشت نشود.

آقای همتی که به دنبال رای اصلاح‌طلبان است و به نظر می‌داند مشارکت پایین است، در مناظره گفت "خیلی‌ها نتیجه انتخابات را از قبل تعیین شده می‌دانند". ولی او تاکید کرد که مردم می‌توانند نتیجه را تغییر دهند. آقای همتی از مردم خواست اگر هم اعتراض دارند اعتراضشان را با رای دادن به او نشان دهند و هر کدام از ده نفر بخواهند به او رای دهند تا به گفته او نشان دهند "جمهوریت نظام ضعیف نشده است."

علیرضا زاکانی، در پایان مناظره خطاب به آقای همتی که او را نامزد "پوششی" خوانده بود، گفت: "انشالا دفعه آخری باشد که می گویید نامزد پوششی. اگر قرار بر پوشش باشد شما پوششی‌ترین هستید که دارید از هشت سال دولت روحانی دفاع می‌کنید. بی‌تدبیری ایشان مرغ را ۳۵ هزار تومان کرد. چرا به مردم دروغ گفتید که پیک کرونا رد شد. تحریم حذف شد؟ ۱۴۰ میلیون دلار چاپ کردید و در بازار ریختید."

که البته آقای همتی کوتاه نیامد و یک بار دیگر او را نامزد پوششی خواند.

برنده مناظره که بود؟

فرنوش امیرشاهی، بی‌بی‌سی

اولین مناظره انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰، مناظره میان ابراهیم رئیسی و عبدالناصر همتی بود. رودررویی مدیران مطلوب و مورد اعتماد نظام جمهوری اسلامی با طیفی که منسوب به مدیران جریان‌ اعتدال‌گرا بود. این مناظره در شرایطی برگزار شد که موضوع آن پیشتر از سوی رهبر جمهوری اسلامی تعیین شده بود. آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با نمایندگان مجلس از آنها خواسته بود از فضای مجازی و سیاست خارجی حرف نزنند و محور سخنان و حرکت‌هایشان را اقتصاد قرار دهند.

درخواستی که اجابت شد. تنها عبدالناصر همتی تلاش کرد با المان‌های سیاسی و صحبت کردن به زبان ترکی، فضا را به نفع خود تغییر دهد. چنانچه در لحظه شروع با بیانیه‌ای که خواند و مردم را مخاطب قرار داد که "خیلی از شما اینجا نماینده‌ای ندارید" تلاش کرد با اشاره به مهندسی انتخابات، خود را نماینده این بخش از رای‌دهندگان معرفی کند. حتی به تحریم‌کنندگان انتخابات توصیه کرد "رای اعتراضی" خود را به او بدهند.

در سوی مقابل،‌ کاندیداهایی همچون محسن رضایی، با اینکه تاکید دارد مستقل به عرصه رقابت آمده‌اند و تا پایان رقابت‌ها باقی خواهد ماند، اما تمام داشته‌هایش زیر سوال بردن دولت روحانی بود و هیچ دفاعی از نقشش در سیاسی کردن پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف نداشت. محسن مهرعلیزاده هم عموما از روی دست‌نوشته‌های از پیش نوشته شده خواند و با شخصی کردن مباحث و اشاره‌هایی مثل بازداشت فعالان محیط زیست سعی کرد که هیجان انتخاباتی ایجاد کند.

اما به رغم حاشیه‌های کم رونق،‌ سوال‌ها و گفت‌و‌گوهای غالبا اقتصادی بود. با وجود اختلاف‌های دو طرف بر نحوه مدیریت وضعیت اقتصادی و انتقادهای تند و تیز و زیر سوال بردن عملکرد یکدیگر در ایجاد بحران‌های موجود ایران، وجه اشتراک هر دو طرف عبور از نقش خود در شرایط امروز بود. در طول مناظره طرفین برای اینکه ادعاهای خود را به کرسی بنشانند، بدون رد شدن از خطوط قرمز نظام درباره نقش نهادهای زیر نظر بیت رهبر و نهادهای نظامی در ایجاد این شرایط یا کشتار زندانیان سیاسی دهه شصت که از موارد اتهامی ابراهیم رئیسی است، فقط گاهی به خطوط قرمز نزدیک شدند. از «زباله‌گردی و نان قرضی» گفتند و تهدید به «محاکمه و زندان» کردند، و از برخورد با فعالان محیط‌زیست انتقاد کردند، اما هیچ‌کدام از طرفین چه در دفاع و چه در حمله یک برنامه مدون و اجرایی ارائه نکردند.

نزدیک به چهار ساعت از مناظره؛ محدود به دست و دل‌بازی‌های کلان وعده‌هایی کلی برای تغییرات بزرگ و بنیادین بود. صحبت‌هایی که دلی به دست نیاورد و شوری به پا نکرد. اولین مناظره انتخاباتی برنده‌ای نداشت.