دولت اورارتو( قرن 9- 7 قبل از میلاد) یا به زبان اورارتویی Biai-ni-li، حدود دو قرن در همسایگی دریاچه اورمیه ، به مرکزیت توشپا ، نزدیک دریاچه وان، دوام آورد. در واقع دولت اورارتو به نوعی ادامه دهنده حاکمیت Hurri " خوری "- های خویشاوند زبان خود بود که قبلاً دولت میتانی Mitanni را در منطقه تشکیل داده بودند. آنها با "ماننا"-ییها همسایه بودند. مردم ماننا کم و بیش از اقوام مختلف تشکیل میشد که معروفترین آنها " خوریها، کاسی ها، قوتی ها، و لولوبی ها و مان" ها بودند.
در اطراف دریاچه اورمیه و نزدیک به آن، عمدتاً زبانهای اقوام نامبرده"، رایج بود. نامهای تاریخی این مناطق، به زبان همین اقوام، مربوط میشوند. برای مثال: نام Daiaukku ( فرماندار ماننایی، که توسط سارگون در 715 ق.م. به سوریه تبعید شد) با وند kk به زبان خوری churritische تعلق دارد. مانند اسامی شهرهای زیر از ماننا:
Sukka, Barunakka, Gimdakrikka, Zirdakka, Zurzukka
و کوه Uaödirikka؛
منبع: ص 22 Rainer M. Boehmer VOLKSTUM UND STADTE DER MANNAER
Daiaukku/ Dayaukku نام دولتمرد ماد، با ریشه خوری-ماننایی.
به چگونگی رابطه "سومری و ایلامی با ترکی" پرداختیم ( رجوع شود به دو نوشتۀ مقایسه و رابطه، در پایان ). در ادامه مبحث، " به کند و کاو رابطه اورارتویی با ترکی" تحت عنوان " رگه " می پردازیم. تز نوشته ها، این است که " زبانهای قدیمی( اتصالی) منطقه ، تا حدودی، با یکدیگر خویشاوندی داشتند."
اینجا، نخست اندکی به لغات مشترک اورارتویی-خوری، و اورارتویی ترکی، اشاره میکنیم، آنگاه در ادامه بحث،مختصری هم به گرامر زبان اورارتویی می پردازیم. در قسمت های بعدی نوشته ،" کلمات و جملات و متون" اورارتویی را در ارتباط با ترکی بررسی خواهیم کرد.
**
الفبای میخی اورارتو از منبع اولPDF
الفبای میخی اورارتو از منبع دومPDF
در تصویر بالا خداوند خالدی Haldi و همسرش الهه Arubani را می بینیم؛( منبع تصاویر نوشته، ویکی پدیا.)
گفته میشود Arubani در فرهنگ اورارتو الهه ی هنر است. این الهه را در فرهنگ شفاهی و فولکلوریک آذربایجان با نام
Aleybanı می شناسیم. نه به عنوان هنرمند، بل به عنوان " الهه ترس و وحشت". مانندش هم Quleybanı ست، که میتواند صورتی از خالدی باشد.
احتمالاً چهره ترسناک این الهه در فرهنگ عامیانه آذربایجان به خاطر جنگهای اورارتو علیه مردم لولوبی و مانناست. ادامه در PDF
در پیوند
1- مقایسه ( سومری – ترکی) SUMERCƏ, TÜRKCƏ TUTUŞDURMA
https://iranglobal.info/node/87142
2- رابطه ( ایلامی - ترکی) ELAMCA-TÜRKCƏ DIL ƏLAQƏSI
https://iranglobal.info/node/85181
3- رگه ( اورارتویی-ترکی)(URARTUCA-TÜRKCƏ)İZ
https://iranglobal.info/node/88338
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید