حسین امیرعبداللهیان در نشست خبری دومین نشست وزیران امور خارجه کشورهای همسایه افغانستان به علاوه روسیه گفت مذاکرات هستهای "از دو هفته پیش در تهران" بین علی باقری کنی معاون سیاسی وزیر خارجه و انریکه مورا، نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات ایران با شش قدرت جهانی آغاز شده است و امروز آقای باقری در بروکسل گفتگوها را ادامه میدهد.
آقای امیرعبداللهیان گفت: "ما در مورد این گفتگو میکنیم که زمانی که وارد مذاکره جدید با کشوهای چهار به علاوه یک خواهیم شد، چگونه مذاکره کنیم و چگونه در مسائل تمرکز کنیم که اولاً همه طرفها بدون فوت وقت و در کوتاهترین زمان ممکن به تعهدات کامل خودشان در برجام برگردند."
وزیرخارجه ایران گفت: "ما نمیخواهیم از نقطه بنبست وارد مذاکرات وین شویم و فرمتی که در مذاکرات وین شکل گرفته را قبول داریم" اما تاکید کرد که لغو "کامل" تحریمها برای ایران اهمیت دارد نه صرف بازگشت کشورهای دیگر به برجام.
آقای باقری در سفری به بروکسل گفت که شاهد پیشرفت در گفت و گوها با انریکه مورا بوده است.
او در توئیتی نوشت: "ما با شروع مذاکرات تا پیش از پایان ماه نوامبر موافقیم. تاریخ دقیق آن در طول هفته آینده مشخص خواهد شد."
او گفت که "دیالوگ خیلی جدی و سازنده ای" در مورد "اجزای اصلی مذاکراتی موفق" با آقای مورا داشته است.
واکنش آمریکا در مورد اعلامیه ایران محتاطانه بود.
یک سخنگوی وزارت خارجه در واشنگتن گفت: "ما آماده بازگشت به وین هستیم، و معتقدیم که رسیدن فوری به یک تفاهم در مورد بازگشت به پایبندی دوجانبه و کامل (به برجام) و اجرای آن امکان دارد."
به گزارش خبرگزاری فرانسه او افزود: "همانطور که قبلا به روشنی گفته ایم، این پنجره برای همیشه باز نمی ماند چون ایران همچنان گام های تحریک آمیز هسته ای برمی دارد، بنابراین امیدواریم که به سرعت و با حسن نیت برای مذاکره به وین بیایند."
او که نخواست نامش فاش شود گفت که گفت و گوها باید بر "حل شماری از مسائل کوچک باقی مانده در پایان دور ششم مذاکرات در ماه ژوئن متمرکز باشد."
سفر دو هفته پیش انریکه مورا به تهران و دیدارش با علی باقری کنی
در همین حال شبکه تلویزیونی دولتی پرستیوی به نقل از منبعی که نامش را ذکر نکرد خبر داد ایران"رسما آمادگی" خود را برای مذاکره هستهای مستقیم با سه کشور اروپایی آلمان، بریتانیا و فرانسه به اطلاع آنها رسانده است.
یک منبع دیپلماتیک در فرانسه به رویترز گفت که بریتانیا، آلمان و فرانسه آماده دیدار با مقام های ایرانی در اولین موقعیت مناسب هستند، اما از اینکه نماینده ایران در جریان سفر اروپایی حاضر به دیدار با آنها نشده ابراز تاسف کردند.
مذاکرات احیای برجام از فروردین ۱۴۰۰ در شهر وین پایتخت اتریش آغاز و شش دور آن برگزار شد اما با پایان گرفتن دوره ریاست جمهوری حسن روحانی و روی کار آمدن ابراهیم رئیسی در تابستان متوقف شد.
ایران در مذاکرات وین، با بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین، مستقیم و با آمریکا غیرمستقیم گفتگو میکرد.
دولت جدید ایران گفته برای ازسرگیری مذاکرات وین عجلهای ندارد اما "به زودی" به مذاکرات برمیگردد. سه روز پیش میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در آژانس انرژی اتمی در توییتر پرسید: "کسی میداند به زودی در عمل به چه معناست؟"
رابرت مالی نماینده آمریکا در امور ایران دو روز پیش گفت صبر آمریکا رو به اتمام است و استدلالهای ایران در توجیه بازنگشتن به مذاکرات وین بسیار ضعیف است.
آقای امیرعبداللهیان همچنین امروز گفت سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به تهران "قطعی" است ولی "ذکر زمان آن اهمیت ندارد."
چند روز پیش آقای گروسی گفته بود به دلیل عدم همکاری، "امکان نظارت کامل" بر فعالیت هستهای ایران وجود ندارد و درباره شکست دیپلماسی هشدار داده بود.
هرچند تهران پیوسته از تصمیم خود برای بازگشت به مذاکرات وین خبر میدهد، اما در عمل همچنان در بازگشت به میز مذاکرات تعلل میکند. این در حالی است که بر اساس گزارش «رویترز»، مقامات آمریکایی خاطرنشان میکنند که فرصت احیای برجام در حال پایان یافتن است.
اکنون آیا میتوان به اظهارات مقامات آمریکایی اعتماد کرد؟ به باور من اعتماد و ایالات متحده هرگز نمیتوانند در یک جمله جمع شوند، چه رسد به اینکه این امر در مورد مذاکره با جمهوری اسلامی ایران و اقدامات دیگری باشد که تهران در رابطه با میزان غنیسازی اورانیوم و برخورد با کشورهای منطقه اتخاذ میکند.
با این حال، دنیس راس، فرستاده پیشین ایالات متحده در امور صلح خاورمیانه، هفته گذشته پیامی را در حساب کاربریاش در توییتر منتشر کرد که توجه محافل دیپلماتیک را به خود جلب کرد و بازتاب گستردهای یافت. او در این پیام نوشته است: «ایران با مذاکرات هستهای طوری رفتار میکند که گویی به ما لطف میکند و بر این باور است که ادامه بازی با ترس ناشی از برنامه هستهای آن در سطح بینالمللی، پیامدهای مثبتی در پی خواهد داشت و آنچه در این بازی از دست میدهد در مقایسه با آنچه به دست میآورد، کمتر است و این روند در نهایت، تحریمها را بیشتر از هزینهای که ایران باید برای بازگشت به برجام بپردازد، کاهش میدهد.»
دنیس راس به مسئله مهمی در توییت خود اشاره میکند و میافزاید: «برای آن که به دیپلماسی فرصتی بدهیم تا نقش خود را در این زمینه ایفا کند، باید ترس خود را از پیامدهای اقدامات ایران کنار گذاریم.» او این موضوع را در قالب دیگری، چنین توضیح میدهد: «ایران احساس میکند که ترس جامعه جهانی از پروژه هستهای، برگه قدرتی به آن میدهد که میتواند از آن در برابر حریفان و مخالفانش استفاده کند.»
آقای راس معتقد است که زمان آن فرا رسیده است که برای اطمینان از موفقیت روند دیپلماتیک در سیاست «چماق و هویج» با ایران، استفاده از چماق بر هویج مقدم باشد تا تهران عملا احساس ترس کند.
ممکن است کسی بگوید که این یک توییت و یک نظر شخصی است، اما اهمیت این پیام از موقعیتی ناشی میشود که دنیس راس در کنار دموکراتها دارد. علاوه بر آن، او از پروندههای منطقهای آگاهی بسیاری دارد و با کشورهای خاورمیانه، به ویژه با اسرائیل، نیز روابط تنگاتنگی دارد.
از سوی دیگر، آویگدور لیبرمن، وزیر دارایی اسرائیل، در اظهاراتی گفته است که «رویارویی بین اسرائیل و ایران اجتنابناپذیر است».
بدین ترتیب و همانگونه که منابع مختلف دیپلماتیک میگویند، به دنبال تعلل ایران به بازگشت به میز مذاکره، جامعه جهانی دستخوش اضطراب و نگرانی شده و مواضع آن به موضع اسرائيل نزدیکتر شده است، و این تحولی است که جهان را به سمت آمادگی برای استفاده از «گزینه دوم» در برابر ایران سوق میدهد.
آنچه در این میان حایز اهمیت است، صداهایی است که بهرغم نرمش و انعطافپذیری آمریکا در قبال ایران که به عنوان مشوقهایی از سوی واشنگتن به تهران محسوب میشود، برای استفاده از کارت فشار و بازدارندگی در مقابل جمهوری اسلامی ایران بلند میشود. مهمتر، این که این درخواست را سیاستمدار میانهروی مانند دنیس راس که تجربه طولانی در تحولات خاورمیانه دارد، مطرح میکند.
در پیوند با منطقه خاورمیانه، همه کسانی که در تعامل با رژیم ایران بودهاند، از این واقعیت آگاهی دارند که رژیم جمهوری اسلامی ایران جز زور، به گزینه دیگری تن نمیدهد و در تغییر چهره و استفاده از لفاظی و سخنان فریبنده برای دستیابی به اهداف توسعهطلبانه خود از هیچ سعی و تلاشی دریغ نمیکند، و از چند دهه پیش به این سو در عمل همواره دست به استفاده از زور و اقدامات خرابکارانه زده است.
البته در مجموع نمیتوان به اظهارات آمریکا مبنی بر آن که صبر واشنگتن تمام شده است، اعتماد کرد، اما این اظهارات را به این دلیل میتوان جدی گرفت که دولت آمریکا هماکنون در داخل کشور و در برابر مخالفان جمهوریخواه احساس شرمساری میکند و ناگزیر است در مقابل تعلل ایران، تصمیمی اتخاد کند. از سوی دیگر، ادامه فشارهای اسرائیل برای تغییر موضع واشنگتن در قبال ایران، با موفقیت چشمگیری روبهرو شده است. تهران هنوز معتقد است که واشنگتن همچنان به تلاشهایش برای بازگشت ایران به توافق هستهای ادامه خواهد داد و دست به اقدام دیگری نخواهد زد، اما رهبران ایران زمانی از این خواب بیدار خواهند شد که اسرائیل معادله را کاملا واژگون کند، و البته چنین در پیش گرفتن رویکردی را از سوی اسرائیل نمیتوان بعید دانست.
© Asharq Al-Awsat
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
افزودن دیدگاه جدید