چین و تاجیکستان که از فعالیت جهادی‌های تاجیک‌ و اویغورهای داخل افغانستان نگران‌اند، قرار است در مرز افغانستان یک پایگاه نظامی بزرگ بسازند.

رویترز در گزارشی در همین مورد نوشته است که مجلس تاجیکستان با تایید توافق چین و تاجیکستان برای ساخت این پایگاه نظامی، اعلام کرده است که هزینه ساخت این پایگاه نظامی برای واحد نیروهای ویژه پلیس تاجیکستان را دولت چین تامین خواهد کرد. به گزارش رویترز، این پایگاه در شرق استان خودمختار بدخشان تاجیکستان و در کوه‌های پامیر که با استان سین‌کیانگ چین و استان بدخشان افغانستان هم‌مرز است، بنا می‌شود. 

در همین حال، بخش تاجیک رادیو آزادی گزارش داده است که ساخت این تاسیسات جدید نظامی، روز چهارشنبه، ۲۷ اکتبر، در مجلس نمایندگان تاجیکستان تصویب شده و قانون‌گذاران تاجیک به توافق وزارت کشور تاجیکستان و وزارت امنیت عمومی چین رای داده‌اند.

عبدالرحمان، معاون اول وزیر کشور تاجیکستان، در مجلس نمایندگان آن کشور گفته است که این پایگاه به نیروهای واکنش سریع تاجیکستان تعلق خواهد داشت و هیچ نیروی چینی در آن حضور ندارد. به گفته عبدالرحمان، چین حدود ۸.۶ میلیون دلار را برای ساخت این پایگاه نظامی هزینه می‌کند و پس از تکمیل روند ساخت‌وساز، پایگاه را به وزارت کشور تاجیکستان تحویل می‌دهد.

بخش تاجیک رادیو آزادی به نقل از طالب‌خان عظیم‌زاده، نماینده مجلس تاجیکستان، نوشته است که ایجاد این پایگاه نظامی، با اتفاق‌های اخیر در افغانستان از جمله فروپاشی دولت پیشین و تسلط طالبان بر آن کشور، مرتبط است.

توافق چین و تاجیکستان برای ساخت پایگاه نظامی در کوهستان‌های پامیر در حالی نهایی شده است که در سال ۲۰۱۸ قرار بود یک پایگاه مشترک برای نظامیان چین و افغانستان در کوهستان‌های واخان در استان بدخشان افغانستان ساخته شود. در دسامبر ۲۰۱۷، هیئتی از وزارت دفاع دولت پیشین افغانستان به چین رفت و در ملاقات با مقام‌های این کشور توافق کرد که یک پایگاه مشترک با کمک مالی چین در واخان ساخته شود تا از آن طریق، تحرکات گروه‌های تروریستی در امتداد مرزهای دو کشور زیرنظر گرفته شود.

در فوریه ۲۰۱۸، خبرگزاری فرانسه به نقل از ساکنان محلی واخان گزارش داد که نیروهای چینی و نیروهای افغان در این منطقه در حال گشت‌زنی و اجرای فعالیت‌های مشترک نظامی دیده شده‌اند. در آن زمان، وزارت دفاع دولت پیشین افغانستان تایید کرد که توافق میان مقام‌های نظامی دو کشور برای ایجاد یک پایگاه نظامی در واخان نهایی شده و قرار است چین هزینه مالی تاسیس این پایگاه نظامی را تامین کند. توافق یاد شده در آن زمان، به دلیل نارضایتی و مداخله سفارت ایالات متحده آمریکا در کابل عملی نشد و هم‌زمان روابط چین با طالبان نیز افزایش یافت.

با فروپاشی دولت پیشین افغانستان، به نظر می‌رسد چین که همچنان داشتن یک پایگاه نظامی در کوهستان‌های پامیر علاقه‌مند است، با تاجیکستان وارد مذاکره شده است. چین به دلیل سرمایه‌گذاری و تبادل همکاری‌های اطلاعاتی با تاجیکستان، روابط عمیق و متداومی با آن کشور دارد. هرچند مقام‌های تاجیک گفته‌اند که قرار نیست نظامیان چینی در پایگاه نظامی که چین در مرز با افغانستان می‌سازد، حضور داشته باشند، بعید به نظر می‌رسد که چین تنها به ساخت پایگاه اکتفا کند و در ماموریت نظامی آن هیچ سهمی نداشته باشد. تاجیکستان از نظر تجهیزات و تکنولوژی نظامی توان تجهیز پایگاهی نظامی آن‌هم در منطقه کوهستانی پامیر که ممکن است هدف تهاجم تروریست‌های اویغور و تاجیکستانی قرار بگیرد، ندارد و به همین دلیل فعالیت این پایگاه بدون حضور نظامیان چینی و کمک تسلیحاتی آن کشور ناممکن به نظر می‌رسد.

در حالی که چین روابط خود با طالبان را توسعه بخشیده و به‌تازگی از کمک یک میلیون دلاری به دولت این گروه خبر داده است، خبر ایجاد پایگاه نظامی برای پلیس تاجیکستان می‌تواند بیانگر نگرانی عمیق چین از تسلط طالبان بر افغانستان باشد.

هرچند تصور می‌شود که چین احتمالا به دلیل توسعه برنامه‌های اقتصادی و امنیتی‌ خود در منطقه، متحد طالبان بماند، این کشور و تاجیکستان دشمنان مشترکی در افغانستان دارند که سال‌ها با حمایت طالبان در مرزهای آن‌ها فعال بوده‌اند. حرکت اسلامی ترکستان شرقی متشکل از جهادی‌های اویغور و جماعت انصار‌الله متشکل از جهادی‌های تاجیک، دو گروه مسلح و ستیزه‌جویند که در ۲۰ سال اخیر، در جنگ علیه دولت پیشین افغانستان و متحدان غربی آن، از متحدان سرسخت طالبان بوده‌اند. صدها جنگجوی این دو گروه تروریستی هنوز داخل افغانستان‌اند و برای امنیت چین و تاجیکستان خطری مهم شناخته می‌شوند.

تاجیکستان که برخلاف چین، با طالبان هیچ رابطه‌ای برقرار نکرده است، همچنان از انحصاری بودن حکومت طالبان توسط یک قوم انتقاد می‎‌کند. تبادل انتقاد و واکنش میان مقام‌‌های تاجیکستان و سران طالبان نگرانی‌هایی مبنی بر افزایش تهدید در مرزهای تاجیکستان از جانب طالبان را در پی داشته است. سازمان پیمان امنیت جمعی هفته گذشته یک رزمایش بزرگ نظامی را با حضور چهارهزار سرباز در مرز تاجیکستان با افغانستان برگزار کرد که پیام آن، اطمینان بخشیدن به تاجیکستان در مقابل هر نوع تهدید از طرف افغانستان بود.

به نظر می‌‎رسد سران دولت طالبان به ملاقات‌های پی‌درپی دیپلمات‌های چینی و محموله کمک‌های این کشور شامل لباس و پتوهای زمستانی، دل بسته‌اند و کمک یک میلیون دلاری چین که دو روز قبل وانگ یی، وزیر خارجه چین، به ملا امیرخان متقی وعده داده، این گروه را بیشتر ذوق‌زده کرده است. این در حالی است که رزمایش بزرگ نظامی سازمان پیمان امنیت جمعی و توافق چین و تاجیکستان برای تاسیس پایگاه نظامی در مرزهای آن دو کشور با افغانستان، بیانگر نگرانی عمیق قدرت‌های منطقه از جمله چین و روسیه، از آینده افغانستان و بی‌اعتمادی عمیق آنان به طالبان است.