حقوقِ بشر را چو شد پایبند

به شکرش هزاران هزار آمدند

به اقوامِ مغلوب ورزید مهر

وِرا زین سبب خواستار آمدند

سید علی محمودی

در این روز خجسته، کوروش کبیر به سال ۵۳۹ پیش از میلاد وارد دولتشهر بابِل شد و یهودیان اسیر در بندِ استبداد را آزاد کرد. همه ساله شمار کثیری از ایرانیان در آرامگاه کوروش در پاسارگاد حضور می یابند و این روز دیرپای تاریخی را گرامی می دارند.

متاسفانه روز بزرگداشت کوروش کبیر در گاهشمار رسمی ایرانِ امروز نیامده است. این چشم پوشی و نادیده انگاری ناموجه و تّعمدی، به اندازۀ خردَلی از شخصیت بزرگ این شهریار خردمند، اخلاقی و دیندار پارسی نمی کاهد. خاطرۀ عظمت شخصیت و دولتمردیِ خرورزانۀ کوروش کبیر هرگز از ذهن و ضمیر ایرانیان دور نخواهد شد، چنانکه طی ۲۵۰۰ سال گذشته، در شناسنامه فرهنگی و تمدنی ایرانیان زنده و باقی مانده است.

کوروش فقط از مفاخر بی نظیر ایران زمین نیست، بلکه شخصیتی جهانی است که تاریخ فرهنگ انسانی و تمدن جهانی، در درازنای تاریخ به او احترام نهاده است. در شماری از کشورها، مجسمه ها و تصویرهای او، با افتخار و سربلندی در منظر مردمان قرار دارد. در سازمان ملل متحد، متن منشور حقوق بشر کوروش در کنار نمادی از کتیبۀ آن مشاهده می شود.

عبدالعلی ادیب برومند(۱۳۹۵-۱۳۰۳)، استاد و شاعر ملی معاصر، در شعری شخصیت، خردورزی ، اخلاق مداری و روش ملکداری کوروش کبیر را بر بزرگترین قلمرو دولتمداری تاریخ ایران، بازتاب داده است. پژوهشگران تاریخ ایران باستان، به ویژه دوران شاهنشاهی هخامنشی، به خوبی آگاه اند که آنچه در بیت بیتِ شعر ادیب برومند آمده، بر پایۀ الواح کشف شده از تخت جمشید و دیگر اسناد مستند و موثق تاریخی، سروده شده است.

اکنون به یاد کوروش کبیر، سرودۀ استاد ادیب برومند رابه مناسبت هفتم آبانماه، روز بزرگداشت کوروش بزرگ، باهم می خوانیم:

به گیتی بسی شهریار آمدند

که با یک جهان اقتدار آمدند

از آغازِ تاریخ تا این زمان

بسی گونه‏ گون شهریار آمدند

گروهی ستایشگرِ خویشتن

ز خودکامگی نابکار آمدند!

گروهی ستمگستر و سنگدل

به خونخوارگی در شمار آمدند

هزاران تن از بندگانِ خدای

به آسیبِ آنان دچار آمدند

چو درّنده حیوان به خونبارْ جنگ

پیِ صیدِ ننگین شکار آمدند

گروهی به هنجارِ غارتگری

سبکتاز و چابکسوار آمدند

شماری به نستوده کردارِ زشت

ز دربارِ شاهی به‌‏بار آمدند

گروهی به کشورمداری مدیر

ولی از شرف برکنار آمدند

شماری دگر حامیِ مرز و بوم

ولی بهرِ کشتار، هار آمدند

که ‏را دانی از جمله شاهانِ پیش

که چون کورشِ نامدار آمدند

گرانپایه کورش گرانمایه شاه

جهانیش مدحت‏گزار آمدند

حقوقِ بشر را چو شد پایبند

به شکرش هزاران هزار آمدند

به اقوامِ مغلوب ورزید مهر

وِرا زین سبب خواستار آمدند

ببخشود بر هرکه پیروز گشت

وَ زین رو وِرا دستیار آمدند

به همراهی‌اش گاهِ جنگ و نبرد

سراسر همه جانسپار آمدند

نپیمود جز راهِ همبستگی

بر آنان که از هر دیار آمدند

به هر تیره ‏ای مهربانی فزود

گر از روم و گر از تتار آمدند

به هرکیش و دین چشمِ حرمت گشود

سویش جمله با زینهار آمدند

چنین بود آن مردِ پاکیزه کیش

که خلقش همه دوستار آمدند

سزد گر به کورش درود آوریم

که خلقی از او کامکار آمدند

بود روزِ کورش بسی دلفروز

کز او جمله امّیدوار آمدند

در این روزِ ملّیِ ایران، «ادیب»

جوانان همه شادخوار آمدند.