بخش اول
دیر گاهیست که بنیان های اخلاقی جامعه در حال فرو ریختن است. انسان ایرانی گرفتار شده در سرنوشتی تلخ! ناشی ازسلطه حکومتی بغایت متحجر بر آمده از دل یک انقلاب ،یک دروغ بزرگ بنام جمهوری اسلامی! با نام عطوفت اسلامی ،عدالت علی ، ساده زیستی. که با تکیه برآرزو های تاریخی،باورهای مذهبی یک ملت بر مسند قدرت نشست.
حکومت اسلامی طی چهل واندی سال چنان تخم نفرت ،فساد ،دزدی ،جنایت و بی عدالتی را درجامعه واذهان اجتماعی مردم پاشید که در بهترین حالت سرنگونی این رژیم اثرات این فساد ودروغ شرطی شده در رفتار روزانه مردم تا مدت ها باقی خواهد ماند.
تب مبارزه سیاسی با رژیم ورودرروئی با او در صحنه سیاسی واجتماعی آنچنان بالا وگسترده است که مانع از پرداختن ونشان دادن ابعاد فاجعه بار این سقوط اخلاقی می گردد.امری که پرداختن ونشان دادن این سقوط در جز جز زندگی عادی وروزانه مردم ونهادن این سوال که چرا ما چنین سقوط کردیم ؟حقیقت چیست از مهم ترین وظایف روشنفکر وهنرمند ایرانیست ؟
نشان دادن جایگاه انسان بخصوص بخش متوسط وروشنفکری جامعه که متاسفانه دراین سقوط اخلاقی بیشترین لطمه را دیده اند.! نشان دادن این که در کجا ایستاده ایم ؟ کاریست بسیار سخت در زیرنگاه محتسب قدار و بیدار . صف آرائی نابرابروبسیار شکننده!
هنرمندانی که باید با استادی،اعتقاد، پوست کلفتی ، نه تنها باید در برابر حکومت بیاستند !بلکه باید جوابگوی منتقدان غیر حکومتی که زیر لوای مبارزه سیاسی با آنان صورت میگیرد نیز باشند. قضاوت نابجا و نادرستی خواهد بود که چوب گز هنر بر اساس در داخل ایران بودن ویا خارج شدن هنرمند از ایران،از دادن پیام عریان سیاسی و کل کل کردن هنرمندان با رژیم چوب خط بخورد.
زیبائی هنر در گذر لایه به لایه آن ازدهلیز های پیچ در پیچ زندگی وکشف شاعرانه گی ومعمای نهفته در دل پدیده هاست .حال می خواهد نقاش باشد یا نویسنده. پیکر تراش باشد یا فیلم ساز . هرهنرمندی جایگاه خود را دارد بشیوه خود بر جهان پیرامون نگاه می کند. پدیده های زندگی را از درون منشور های گوناگون ورنگی حیات که با قریحه ،نبوغ وسخت گوشی خود که لازمه جان بخشیدن به این رنگ هاست عبور میدهد.. صرف خارج بودن یا داخل بودن وپنچه در پنجه حکومت انداختن! غنا ، عمق وماندگاری یک اثر هنری را تعین نمی کند.
جوهر یک اثر هنری فراتر از شعار های سیاسی مرسوم است.هنر روابط اجتماعی انسان با انسان ،با طبیعت پیرامون و تعهد انسان در برابر جامعه انسانیست. بیرون کشیدن روح زیباو یا آسیب دیده انسان از دل پدیده های اجتماعیست ونهائنش در منظر دید. همگان .
دفاع من از هنر بغایت زیبا واستادانه آقای اصغر فرهادی در نشان دادن سقوط ارزش های اخلاقی ،نشان دادن پلشتی حاکم بر جامعه که پی واساس آن مانند نخستین سکانس فیلم فروشنده درحال فرو ریختن استً می باشد..
مطمعتا دفاع نویسنده گمنامی در حد من نیز اعتراض هائی بدنبال خود خواهد داشت .اما پای بندی به حقیقت!به اصالت وعمق یک اثر ماندگار هنری جدا از دنیای سیاست وایدئولوژی من وادار می سازد نگاهی منصفانه به کار های هنرمندی داشته باشم نادر! نه تنها درمیهن خود ایران! بلکه از نوادر هنرمندان جهان.
هنرمندی که امروز بشدت زیرفشار حکومت و منتقدان حکومت قرار گرفته است .
متاسفانه در فرهنگ بشدت بخیل،عقب مانده ،خود محور بین و کم مایه ما، حتی در بین هنرمندان که در چنین مواقعی با حمله به فردیت وخلاقیت های هنرمند دیگربی مایگی خود را در کم رنگ کردن ارزش کارهای هنرمند مورد حمله لا پوشانی می کنند .
حمله به کسی که سال هاست با رنجی مضائف با حوصله و تلاش برای ماندن وخشک نشدن ریشه های ارتباطی خود بامردم و قرار داشتن در متن جامعه کارهایش فرا تر از کار گارگردان های معاصر جهان است.
خالق آثاری ماندگار نه صرفا بنام اصغر فرهادی !بل بنام مردمی که روزگاری سرزمینشان مهد هنر بودوقند پارسی حافظ شیرین سخنشان دراوج استبداد شاهانی که در میکده می بستند ودر خانه تزویر وریا می گشودند راهی بنگاله می گردید.
هیچ ساخته زیبای اصغر فرهادی نیست که در آن غم انسان ایرانی، انسانی سقوط کرده ویا در حال سقوط به جهنمی که جمهوری اسلامی ساخته است دغدغه اصلی فکراو نباشد!سقوط جامعه بدرون گند چاله ای از فساد ،دروغ، تهمت ،دزدی ،فحشا ،خالی کردن شانه از زیر بار مسئولیت! نهایت نهادن این سوال بزرگ در برابر بیننده که که ما در کجا ایستاده ایم ؟ کجا می رویم ؟
فیلم تاثیر گذار او "در باره الی " که بگونه ای شرح این سقوط اخلاقی است .ا
الی کودکی سرشار از زندگی با معصومیتی کودکانه با بادبادکی بردست که شادمانه بر ساحل می دود.. کودکی که هنوزاز نقش دین ،نژاد ،جنسیت ،طبقه اجتماعی ،قید وبند های اخلاقی ،خشونت نهفته در عمق جامعه که در فاصله ای نه چندان دور از او در کمین نشسته اند بی خبراست .بیخبر از نقش افرادی که فردا در سیمای نامزد ،دوست ، اقوام دور یا نزدیک ونهایت افراد یک جامعه اورا بدنبال خود خواهند کشید و مورد قضاوتش قرار خواهند داد .
در باره الی مرثیه سقوط اخلاقی جامعه ای است در فاصله کودکی فرا روئیده به جوانی! که تمام آن معصومیت وزیبائی ساده زندگی را از فرد می گیرد ودر مناسات پیچیده بده بستان های اجتماعی ملهم از سیطره حکومت که در ترس افراد و حسابگری و آلوده شدن آن ها به دروغ و تزویر در کتمان حقیقت است خود را نشان میدهد .
چگونگی نگاه ،قضاوت ،یافتن راه هائی برای گریز از پاسخ گوئی ،توجیه ونهایت فراموش شدن خودالی که ساعتی قبل بعنوان دوست در جمع آنان بود با برجسته شدن معیار های قضاوت و توجیه دل بهم زن که ناشی از فضای فاسد جامعه امروز ایران است نقطه اوج این تراژدی است.
تلاش برای کتمان فردیت الی در رابطه با نامزدی که اورا دوست نداشت. اما باید حافظ تابوی بکارت و قید وبند دینی واخلاقی جامعه مرد سالاری باشد که بر او تحمیل گردیده است .بکارتی که حتی بعد مرگ او نیز مورد قضاوت قرارش می دهد..
ملاک های تحمیل شده اجتماعی که قبل ازنگران شدن و پرداختن به گم شدن ومرگ الی به فکر ارزش های پوسیده وخشن اجتماعی است که افراد گروه و الی را مورد قضاوت قرار خواهند داد وای بسا که دردسر ساز شوند .
از این رو گم شدن ومرگ معصومانه الی اشگی بر دیده کسی جاری نمی کند. الی مرگ دردناک یک ملت ،مرگ انسانیت است زمانی که ساختار های ساخته شده توسط حکومت فرا تر از انسان وروح انسانی عمل می کند.. روح اجتماعی مرعوب ومغلوب شده توسط قدرت حاکم که مانند شمشیر داموکلیس بر فراز سر ملت آویزان است ومانع از حرکت اافراد میگردد..
افرادی که در حراست از زندگی خویش با چشم بستن بر واقعیت و شهامت اخلاقی خود در باز گوئی آن چه که درست وانسانیست از تعهد خویش باز می ماند . ادامه داد ابوالفضل محققی