مولفه مهم در نیازسنجی مسکن براساس تحولات جمعیتی مربوط به بعد خانوار است. جمعیت رو به افزایش است، نرخ رشد جمعیت کاهش یافته اما در مقابل بعد خانوار ایرانی نیز کاهش یافته است. نتایج سرشماری مربوط به سال ۹۵ نشان می دهد بعد خانوار ایرانی به ۳.۳ درصد رسیده است.

هم اکنون علاوه بر آنکه کشور سالانه به عرضه حدود ۹۰۰ هزار واحدی واحد مسکونی به منظور تامین نیازهای جدید و نیازهای انباشته شده نیازمند است و با این حال و در حالیکه بخش زیادی از زیادی از واحدهای مسکونی ساخته شده در سالهای قبل هم اکنون خالی از سکنه باقی مانده است، یک اقدام مهم در پاسخ به تقاضای مسکن، رفع انجماد از این املاک

و عرضه آن ها به بازار مسکن است. با این اقدام حجم قابل توجهی  دست کم ۲ میلیون و۵۰۰ هزار واحد مسکونی خالی براساس سرشماری مرکز آمار ایران در سال ۹۵  وجود دارد که ۹۰۰ هزار عدد متعلق به املاک دولتی است و دولت در تلاش است تا با روشهای گوناگون این تعداد را وارد بازار مسکن کند هرچند باید گفت که پیچیدگی های بازار مسکن و رانتی بودن مقامات تصمیم گیر و تصمیم ساز این امر بدین سادگی نخواهد بود.

تازه ترین آمارها مربوط به ساخت و ساز مسکن در کشور نشان می دهد در بهار امسال ۱۰۳هزار و ۴۱۰واحد مسکونی مجوز ساخت  گرفته اند با این حال رشد تیراژ ساختمانی در کشور در بهار امسال در مقایسه با بهار سال گذشته معیار درستی برای سنجش تحولات ساختمانی است. در صورتی که در هر فصل دست کم و به طور متوسط ۱۵۰هزار واحد مسکونی در کشور احداث شود میتوان امیدوار بود که در سال جاری تیراژ ساختمانی در کشور از متوسط ساخت و سازها در سالهای اخیر بیشتر شود.

با این حال شواهد و قرائن نشان میدهد سیگنالهای خروج بازار ساخت و ساز از رکود چندان قوی نیست و حتی احتمال ورود بازار ساخت  و ساز به فاز پیش رونق در سال جاری ضعیف است. در صورتی که سالانه حدود 900 هزار واحد مسکونی در کشور ساخته شود می توان به نیاز انباشته شده در سالهای اخیر به مسکن پاسخ داد. با این حال تیراژ کشوری ساخت مسکن در یکسال دست کم باید به بیش از ۶۰۰هزار واحد مسکونی افزایش یابد تا بتوان ادعا کرد بازار فعالیتهای ساختمانی از حالت رکودی خارج شده و در مسیر رونق قرار گرفته است.

ازوضعیت استانها چه  میتوان فهمید؟

آمارارائه شده در خصوص تحولات استانی بازار ساخت و ساز در بهار ۱۴۰۰نشان میدهد بیشترین حجم ساخت و ساز کشور در این فصل مربوط به استان تهران بوده است. حدود ۲۰ درصد از ساخت و سازهای کشور در بهار امسال مربوط به استان تهران بوده است. بیش از ۱۸ هزار واحد مسکونی بهار امسال در استان تهران مجوز ساخت  دریافت کردند. از این میزان نیز ۱۱ هزار و ۵۵واحد در پایتخت ساخته شده است. بعد از استان تهران، خراسان رضوی با ۱۱ هزار و ۲۰۰واحد و همچنین اصفهان با ۱۰ هزار و۲۰۰واحد بیشترین حجم ساخت و ساز در بهار امسال در میان استان های کشور را به خود اختصاص داده اند.

پارامتر جدید در آینده نزدیک !

با توجه به وضعیت ناگوار آب در کشور و سیل مهاجرت از استانهای خشک به استانهای پر آب ساخت و ساز و اجاره در این استانها شدت بیشتری خواهد گرفت و بالطبع قیمت ها افزایش بیشتری خواهند داشت.

تورم بیسابقه در بازار اجاره

تورم در بازار اجاره مسکن که مهرماه امسال به لحاظ بالاترین سرعت رشد ماهانه اجاره مسکن در سال ۱۴۰۰ و یکسال منتهی به مهر سال  جاری رکوردشکنی کرد، باز هم از رکورد مهرماه فراتر رفت. در آبان ماه اجاره بهای مسکن در شهر تهران با رشد ۵۱.۶ درصدی در مقایسه  با آبان سال قبل همراه شد. این میزان افزایش اجاره بها بالاترین میزان رشد سالانه اجاره بهای مسکن در سه دهه گذشته است. ضمن آنکه  بیشترین تورم اجاره در همه ماه های سپری شده از سال جاری است.

تورم بیش از ۵۰ درصدی در بازار اجاره مسکن شهر تهران در حالی رقم خورده است که تورم اجاره مسکن در کشور از تورم اجاره تهران هم  بیشتر است. مطابق با اعلام بانک مرکزی در آبان ماه اجاره بهای مسکن در مناطق شهری کشور برابر با ۵۴.۹درصد بود. تورم اجاره هم در تهران و هم در کشور از سقف دستوری مجاز اعلام شده از سوی دولت برای افزایش اجاره بها در دوران شیوع کرونا بیش از دو برابر تجاوز کرده است.

کارشناسان تاکید میکنند دولت چارهای جز کمک به افزایش تولید مسکن استیجاری با ایجاد مشوقهای قوی برای سرمایه گذاران به منظور ورود به این بازار ندارد. براساس آمارها و برآوردها هماکنون جمعیت مستاجران کشور به حدود نیمی از جمعیت کل کشور میرسد و از این رو الزم است با اعمال سیاست های موثر نسبت به حل معضل مسکن برای این گروه بزرگ اقدام شود.