روزنامه‌های تهران درباره جنگ اوکراین؛ جدال بین حامیان پوتین و مخالفان تهاجم

روزنامه های تهران پس از تعطیلات آخر هفته که در آن حمله روسیه به اوکراین آغاز شد، در روز شروع هفته در ایران واکنش های متفاوتی به این جنگ داشته اند.

در مجموع می توان روزنامه تهران را به سه گروه تقسیم کرد. گروه اول که عمدتا رسانه های حکومتی هستند مدافع روسیه و توجیه گر این جنگ هستند، گروه دوم منتقد ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه و دارای سیاست ضدجنگ و همراه با نگاهی انتقادی به رهبران اوکراین هستند و گروه سوم که تعداد آنها کمتر از دو دسته دیگر است، سیاستی خنثی و بی طرف به جنگ داشته و نه از روسیه انتقاد کرده و نه اوکراین را شایسته ملامت دانسته اند.

روزنامه ایران متعلق به دولت جمهوری اسلامی ایران تمام صفحه اول خود را به موضوع جنگ اوکراین و حمله روسیه اختصاص داده و در تیتر اول خود موضوع رسمی دولت را بازتاب داده که گسترش پیمان دفاع دسته جمعی ناتو و تمایل اوکراین به عضویت در آن را عامل تنش و شروع جنگ توصیف کرده است.

یکی از گزارش های روزنامه ایران در این شماره، بررسی جنگ اوکراین بر اقصاد این کشور است و در آن گفته که به افزایش قیمت انرژی و فلزات انجامیده و باعث سهولت مراوادت تجاری ایران و روسیه می شود که هر دو اینک تحت تحریم های اقتصادی هستند.

یادداشت اصلی این روزنامه هم به قلم محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور ایران است که نوشته: "دغدغه های روسیه" که منجر به حمله به اوکراین شده برای ایران "کاملا قابل درک است".

روزنامه کیهان دیگر روزنامه حکومتی در ایران که زیر نظر منصوب آیت الله علی خامنه ای اداره می شود در عنوان اصلی خود گفته است که اوکراین با حمله روسیه "۴۸ ساعت هم دوام نیاورد" و "آمریکا باز هم پشت متحدش را خالی کرد." کیهان به "غربگراها" ، سیاستمداران خواهان روابط با آمریکا، هشدار داده که از این وضع "عبرت بگیرند".

کیهان دولت کنونی اوکراین را با دولت محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان مقایسه کرده که در چند ماه پیش از این با ترک افغانستان این کشور را در اختیار طالبان قرار داد. روزنامه کیهان گفته هر دوی این مقام ها وابسته به ایالات متحده بودند.

روزنامه جام جم وابسته به سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران عکس ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین را در صفحه اول خود منتشر کرده و تیتر "طعمه ناتو" را برای آن انتخاب کرده است.

جام جم همسو با دیگر روزنامه های حکومتی اوکراین را به دلیل سیاست هایش سزاوار حمله روسیه دانسته است. صداوسیما از زمان شروع جنگ در اوکراین رویکرد جانبدارانه از روسیه داشته و همین موضوع موجب انتقادات وسیع شهروندان ایرانی به آن از جمله در شبکه های اجتماعی شده است.

روزنامه فرهیختگان وابسته به دانشگاه آزاد اسلامی تصویری گرافیکی از رئیس جمهور اوکراین در حال سقوط و جو بایدن رئیس جمهور آمریکا در لباس سوپرمن در صفحه اول روزنامه منتشر کرده که در حال خندیدن به رهبر در اوکراین است. این روزنامه در عنوان اصلی خود با تیتر "سوپرمنی در کار نیست" نوشته "درس حمله روسیه به اوکراین بیشتر برای غربگراهایی است که همه چیز را "معطل آمریکا می بینند".

تهاجم روسیه به اوکراین در پایان مذاکرات احیای توافق هسته ای برجام میان ایران و قدرت های جهانی که در آن ایران به طور غیرمستقیم با آمریکا مذاکره می کند، صحنه دعوای سیاسی جناح حاکم با دولتمردان پیشین جمهوری اسلامی ایران در دولت حسن روحانی شده است که به دنبال روابط بهتری با غرب خصوصا ایالات متحده بودند.

واکنش روزنامه خصوصی دنیای اقتصاد به حمله روسیه به اوکراین خنثی و به دور از جانبداری روزنامه های حکومتی است.

این روزنامه هم گزارش اصلی خود را به تهاجم روسیه اختصاص داده و صرفا اثرات آن را بر بازارهای مالی و نیز پیامدهای بازرگانی و تجاری آن را بررسی کرده و از ارزشگذاری یا تقیبح جنگ به شکل برجسته و آشکار، خودداری کرده است.

روزنامه دولتی آفتاب یزد منتقد جنگ و حمله روسیه به اوکراین است و در صفحه اول و مقالاتی که در صفحات داخلی چاپ کرده از رویکرد رسانه های حکومتی از جمله"عملیات ویژه" نامیدن تهاجم روسیه به اوکراین در بخش های خبری صداوسیما، انتقاد کرده است.

روزنامه آفتاب یزد نوشته است که پس از انتقاد کاربران شبکه های اجتماعی به رویکرد صدواسیما در جنگ روسیه علیه اوکراین، این رسانه "مجبور به اصلاح" سیاست خود شده است.

با اینکه این روزنامه از حمله روسیه به اوکراین دفاع نکرده اما در گزارش های خود سیاست های آقای زلنسکی "در اعتماد به غرب" را باعث به وجود آمدن این جنگ خوانده است.

اعتماد دیگر روزنامه خصوصی چاپ تهران به طور کامل رویکرد ضدجنگ دارد و در شماره امروز خود ضمن محکوم کردن تهاجم روسیه به اوکراین موضع طالبان در حمله روسیه به اوکراین را بهتر از مواضع مقام های جمهوری اسلامی ایران خوانده است.

این روزنامه نوشته است "حداقل از مقامات طالبان بی‌طرفی را بیاموزید" و در انتقاد از اظهارات ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در تماس تلفنی با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نوشته: "چه کسی به آقای رییسی گفته با پوتین تماس بگیرد؟ حال با آقای پوتین تماس گرفتید، به رئیس‌جمهور کشور مورد تعرض هم زنگی می‌زدید! اگر آن تماس دوم ضرورتی نداشت، حداقل نمی‌گفتید امیدوارید که این مداخله به نفع ملت‌های منطقه تمام شود! آخر کدام جنگ و تجاوزی به نفع ملت‌ها تمام می‌شود؟ مگر نمی‌دانید نزدیک به یک‌سوم کشورمان توسط همین کشور متجاوز اشغال شده است".

روزنامه غیردولتی شرق هم موضعی کاملا ضد جنگ اوکراین دارد و در عناوینی همچون "کشورگشایی خونین تزار" نوشته "اوکراین از زمان حمله نازی‌ها در سال ۱۹۴۱ چنین تهاجمی را به خود ندیده بود؛ در نهایت این ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه بود که در میان بی‌تحرکی اروپا، سکوت رهبران خاورمیانه و رفتار منفعلانه ایالات متحده، از زمین و هوا به شهرهای مختلف اوکراین حمله کرد."

شرق در گفت‌وگویی با حسین موسویان دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی و نزدیک به حسن روحانی که اینک در ایالات متحده اقامت دارد از قول او نوشته است "ایران باید ضمن اینکه روابط حسنه با روسیه را حفظ و گسترش می‌دهد، به ملاحظات امنیت ملی روسیه احترام بگذارد و توسعه‌طلبی ناتو را هم محکوم کند، اما نباید از سیاست جنگ و حمله نظامی روسیه به خاک یک کشور همسایه حمایت کند."

آقای موسویان در این مصاحبه در انتقاد از مواضع مقام های ایران در همراهی با ولادیمیر پوتین گفته: "ایجاد این تصور در بین مردم و جامعه جهانی که ایران در این جنگ متحد روسیه است به مصلحت کشور نیست و هزینه خواهد داشت".