جو سامرلد 

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، بارها از غرب خواسته است برای مسدود کردن راه حمله‌های نیروی هوایی روسیه به شهرهای این کشور، حریم هوایی اوکراین را «منطقه پرواز ممنوع» اعلام و آن را اعمال کند.

این اقدام به گونه‌ای موثر برتری نظامی عظیم روسیه را خنثی می‌کند، اما مستلزم عملیات گسترده نظارتی هواپیماهای متحدان غربی عضو ناتو است.

ناتو اجباری برای دفاع از اوکراین که در آن عضو نیست، ندارد و حضور جنگنده‌های نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا بر فراز آسمان کی‌یف – حتی اگر با ماموریت حفاظت از غیرنظامیان باشد – از طرف روسیه اقدام به جنگ تعبیر می‌شود و می‌تواند بالقوه درگیری جاری را به‌شدت تشدید کند و حتی نیروهای ایالات متحده، اتحادیه اروپا و بریتانیا را به یک جنگ تمام‌عیار در اروپای شرقی بکشاند.

با وجود این، آقای زلنسکی روز دوشنبه در ویدیویی از کی‌یف، پایتخت اوکراین تقاضای خود را تکرار کرد و گفت از روز پنجشنبه گذشته و آغاز تهاجم، روسیه تعداد ۵۶ موشک و ۱۱۳ موشک کروز به کشورش پرتاب کرده است و درحالی‌که هیئت‌های مذاکرات صلح در مرز بلاروس در حال گفت‌وگو بودند، همچنان به آتشباری علیه اهدافی در اوکراین ادامه داد. 

او گفت: «فکر می‌کنم روسیه با توسل به این روش خام و خشن درصدد وارد آوردن فشار است. وقت را تلف نکنید. ما این راهبردها را تحمل نمی‌کنیم. مذاکرات منصفانه وقتی می‌تواند انجام شود که در جریان آن یک‌طرف، طرف دیگر را زیر آتشباری موشک نگیرد.»

اما این تقاضا ضمن ارائه همدردی رد شد.

جن ساکی، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید تکرار کرد که جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده «کاملا روشن کرده است که قصد ندارد سربازان آمریکایی را به جنگ با روسیه اعزام کند.»

او در ادامه گفت: «فکر می‌کنم تاکید این نکته مهم است که این یک گام به جلو است، زیرا یک منطقه پرواز ممنوع مستلزم اعمال آن است. 

«این مستلزم استقرار نیروی نظامی ایالات متحده است که به معنای برخوردی مستقیم خواهد بود، یک برخورد بالقوه مستقیم و جنگ بالقوه با روسیه که ما قصد نداریم بخشی از آن باشیم.»

بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا در جریان دیدار از استونی در روز سه‌شنبه گفت: «درک این نکته که ناتو یک اتحاد دفاعی است بسیار بسیار مهم است. در این زمان است که امکان اشتباه در محاسبه و سوءتفاهم وجود دارد و بنابراین القای این پیام بسیار مهم است.  

«جایی که منطقه پرواز ممنوع بر فراز آسمان اوکراین مطرح می‌شود، باید این واقعیت را بپذیریم که این امر شامل سرنگون کردن هواپیماهای روسی می‌شود ... این گامی بسیار بسیار بزرگ است و در دستور کار هیچ‌یک از کشورها عضو ناتو قرار ندارد.»

بن والاس، وزیر دفاع بریتانیا نیز همین‌گونه هشدار داد که تعهد به ایجاد یک منطقه پرواز ممنوع با اعلان جنگ به نیروهای ولادیمیر پوتین برابر است.

اما این نظریه از طرح تقاضای برخی از مقام‌های برجسته حزب محافظه‌کار بریتانیا از جمله دیوید دیویس و توبیاس الوود که می‌خواهند بریتانیا برای کمک به اوکراین دخالت نظامی داشته باشد، جلوگیری نکرد.

هفته گذشته دیوید دیویس، وزیر سابق برگزیت بریتانیا گفت که حتی «سخت‌گیرانه‌ترین تحریم‌ها» کافی نخواهد بود. او گفت: «اگر ناتو اکنون وارد عمل نشود، اوکراین ظرف چند روز شکست خواهد خورد. بنابراین اگر ما اکنون حمایت‌های نظامی خود را [به اوکراین] ندهیم، بیش از ۴۰ میلیون اوکراینی از زندگی در دموکراسی به زندگی تحت یک حکومت بی‌رحمانه دیکتاتوری سوق داده می‌شوند‌.

«برای اعزام سرباز [به اوکراین] بسیار دیر شده است اما برای اعطای حمایت‌های هوایی به ارتش اوکراین که ممکن است برتری نظامی قابل توجه پوتین را خنثی کند، دیر نشده است.»

آقای الوود، دبیر کمیته دفاع مجلس عوام بریتانیا نیز گفت: «ما نمی‌توانیم از خود ترس نشان بدهیم، ما نمی‌توانیم از خطر کردن پرهیز کنیم. ما باید متحدتر باشیم. ما اکنون باید از نظر نظامی به اوکراین کمک کنیم و ببنیم چگونه می‌توانیم این کار را انجام دهیم. ما باید چه با سامانه‌های تسلیحاتی چه با ایجاد یک منطقه پرواز ممنوع بیش از این در این مورد فعال باشیم.» 

این دو [در هم‌اندیشی پارلمان] ظاهرا به خاطر آن‌که متوجه پیامد موضع‌گیری‌شان نشده بودند با غریو صدای [نمایندگان] مخالف روبه‌رو شدند. دومینیک کامینگز، مشاور سابق نخست‌وزیر بریتانیا و مخالف کنونی او، آقای دیویس را «بسیار احمق» توصیف کرد.

منطقه پرواز ممنوع در گذشته و در جریان جنگ سال ۱۹۹۱ خلیج‌فارس با موفقیت اعمال شد که در جریان آن کردها و اعراب ساکن شمال و جنوب عراق را در مقابل حملات هوایی شیمیایی صدام حسین محافظت کرد، اما به نظر می‌رسد بار شرایط کنونی سنگین‌تر از آن است که چنین راهبردی را ممکن کند.   

هرچند تنها نظاره کردن حملات نظامی روسیه علیه یک ملت آزاد و دموکراتیک بسیار دشوار است، اما بریتانیا و متحدان ناتو همچنان به نیروهای شجاع مقاومت اوکراین اسلحه و کمک می‌رسانند.

اوضاع همچنین می‌تواند با ادامه جنگ تغییر کند. بسیاری معتقدند که باید تنها بر فراز مناطق مسکونی یا مسیرهای پناهندگان به لهستان، مولداوی، مجارستان و اسلواکی منطقه پرواز ممنوع ایجاد کرد که احتمال دارد نهایتا با توجه به سیر وقایع ممکن شود.